Επώδυνες αλήθειες

Edvard Munch - Death in Sickroom

Το 1985 ο Κώστας Σημίτης, ως Υπουργός Εθνικής Οικονομίας προσπάθησε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα λιτότητας και διόρθωσης κάποιων δημοσιονομικών ανωμαλιών. Το κατάφερε μέχρι το 1987 και μάλιστα με σημαντικά αποτελέσματα. Υπό το βάρος όμως της λαϊκής δυσαρέσκειας, ο Ανδρέας Παπανδρέου τον αντικατέστησε με τον Δημήτρη Τσοβόλα με την εντολή να ξαναμοιράσει όλα όσα με κόπο κατάφερε να συμμαζέψει ο προηγούμενος. Την ίδια τύχη είχαν όλοι οι υπουργοί ανεξάρτητα από ποια κυβέρνηση προέρχονταν που προσπάθησαν να συμμαζέψουν έστω και στο ελάχιστο την οικονομία του τόπου.

Θα μπορούσαν άραγε οι κυβερνήσεις να επιμείνουν στις πολιτικές λιτότητας και δημοσιονομικής προσαρμογής παρά την συνήθως καθολική αντίδραση του λαού; Θα ήταν νόθευση της δημοκρατίας εάν επέμεναν στην πολιτική τους, αγνοώντας τις αντιδράσεις αυτές;  Η όποια απάντηση κρίνεται και αξιολογείται μέσα στην πραγματικότητα και το χρόνο που τίθεται το ερώτημα. Στην ευδαιμονία του τέλους του προηγούμενου αιώνα, για παράδειγμα, η πολιτική του Σημίτη το 1985 ή του Μάνου το 1992 θα έμοιαζε ως εξωπραγματική και σαφώς αντιλαϊκή. Στην μελαγχολία του 2011 όμως οι επιλογές Σημίτη, Μάνου ή οι προτάσεις της επιτροπής Σπράου ή του Γιαννίτση για το Ασφαλιστικό, μοιάζουν οι σωστές επιλογές που δεν ακολουθήθηκαν.

Είναι εύκολη η κριτική εκ του αποτελέσματος. Εύκολη και ανέξοδη. Μπορεί κανείς να λέει ό,τι θέλει και κάθε φορά να φαίνεται ως σωστός. Το δύσκολο είναι να αποφασίζει το πρακτέο. Ακόμα περισσότερο, να πρέπει να το υλοποιήσει.

Σήμερα, η ελληνική κοινωνία βιώνει μια πρωτοφανή για τον παρόντα ιστορικό χρόνο κρίση. Κρίση πολύπλευρη που αγγίζει την κοινωνία, το πολιτικό σύστημα και την οικονομία. Η κάθε έκφανση της κρίσης επηρεάζεται και επηρεάζει τις άλλες σε τέτοιο βαθμό που, τελικά, είναι πολύ δύσκολο κανείς να τοποθετήσει στη σωστή χρονική σειρά την κάθε μια ή να περιγράψει την πορεία τους και πως η μια τροφοδοτούσε την άλλη ή ανατροφοδοτούσε τον εαυτό της. Οι συνέπειες της κρίσης, δεν υπάρχει λόγος να το κρύβουμε, θα είναι τραγικές. Τραγικές. Θα σημαδέψουν για πολλά χρόνια μέχρι το κόκκαλο την κοινωνία και θα καθορίσουν τα πάντα τις επόμενες δεκαετίες: την πολιτική, τον πολιτισμό, την καλλιτεχνική και λογοτεχνική δημιουργία, την παιδεία, την κοινωνία, τις κοινωνικές δομές και σχέσεις. Όλα θα ανατραπούν βίαια και θα επανακαθορισθούν με βάση τα καινούργια δεδομένα που θα αναπτυχθούν στις καινούργιες σταθερές, στα νέα σημεία όπου θα ισορροπήσει η κοινωνία. Ο πρώτος που έτρεξε να πιάσει θέση στον «βατήρα» των εξελίξεων είναι ο λαϊκισμός. Δεν είναι ούτε παράξενο ούτε πρωτόγνωρο. Μάλλον φυσιολογικό είναι. Όπως φυσιολογικό θεωρώ ότι είναι, τελικά, μετά από πολλές και έντονες διαδρομές του ιστορικού εκκρεμούς, αυτό να καταλήξει σε ένα νέο «κέντρο». Η ευχή είναι οι διαδρομές στα άκρα να μην είναι επώδυνες για τον λαό και τις ελευθερίες του.

Πάντα, πολύ περισσότερο στις παρούσες συνθήκες, οι πρέπουσες πολιτικές είναι αντιδημοφιλείς. Σήμερα όμως είναι επιτακτική ανάγκη να ακολουθηθούν. Ο πολιτικός που θα θυσιάσει το προσωπικό ή το κομματικό του μέλλον, σήμερα θα δικαιωθεί ιστορικά αύριο. Ποιος είναι αρκετά αλτρουιστής, αρκετά πατριώτης να το κάνει; Θα το διαπιστώσουμε το επόμενο χρονικό διάστημα