Τετάρτη 30 Ιουλίου 2014

Είναι η κρίση που σου σπάει την πόρτα

Michelangelo Carravagio,
το μαρτύριο του Αγίου Ματθαίου (λεπτομέρεια)
Είσαι αισιόδοξος, και δραστήριος, και τολμηρός. Οι αλλαγές σε εξιτάρουν και οι προκλήσεις λογίζονται προσκλήσεις. Τολμάς και πέφτεις στα βαθιά και πέφτεις και σηκώνεσαι ξανά και πέφτεις ξανά, ματώνεις, πονάς, υποφέρεις και σηκώνεσαι. Ξανά και ξανά.
Κι ύστερα έρχεται η κρίση που σου τρίζει τα δόντια κι εσύ της χαμογελάς προκλητικά, σου γρυλίζει κι εσύ της βγάζεις τη γλώσσα και παραμένεις αισιόδοξος. Και δραστήριος. Και τολμηρός. Και πέφτεις, και σηκώνεσαι, και πέφτεις, και πέφτεις, και πέφτεις.  Και σηκώνεσαι στα γόνατα γιατί παραπάνω δεν μπορείς αλλά χαμογελάς και την περιγελάς την κρίση και φωνάζεις και μοιράζεις γνώσεις και απόψεις και θέσεις και ορθώνεις το κουτσουρεμένο σου ανάστημα στην κρίση και την περιγελάς.
Κι ύστερα επιλέγεις τι θα πληρώσεις και προτιμάς να αφήσεις απλήρωτο το ασφαλιστικό σου ταμείο, γιατί προέχει το φαγητό και οι ανάγκες των παιδιών σου – οι σπουδές τους, η ζωή τους. Και η κρίση σου γρατζουνά την πόρτα, σου πετάει πέτρες σε απειλεί. Κι εσύ την περιγελάς, της γυρνάς την πλάτη, αδιαφορείς.
Κι ύστερα αρρωσταίνεις, και νοσηλεύεσαι αλλά είσαι ανασφάλιστος και από το νοσοκομείο σου ζητάνε λεφτά εκ των υστέρων αλλά δεν μπορούν να σου πάρουν πίσω την υγεία που σου χάρισαν και την χρωστάς στο ελληνικό δημόσιο, που είσαι εσύ αλλά δεν είσαι εσύ γατί ελληνικό δημόσιο δεν υπάρχει πια. Εσύ, υπάρχεις;
Κι ύστερα έρχεται το ελληνικό δημόσιο, που είσαι εσύ αλλά δεν υπάρχει πια – εσύ υπάρχεις; - και σου ζητά τα μισά από τα λεφτά που έβγαλες πέρυσι και που μετά βίας έφτασαν για να επιβιώσεις κι εσύ δεν έχεις να τα πληρώσεις. Κι ύστερα σκέφτεσαι τα δυο ζευγάρια γερόντους που στηρίζουν την επιβίωσή σου με την λειψή τους σύνταξη και πέφτεις και δεν θέλεις να σηκωθείς. Κι ύστερα αρρωσταίνεις ξανά, σοβαρότερα και ύστερα θυμάσαι ότι δεν έχεις ασφάλεια, κι ύστερα θυμάσαι ότι δεν μπορείς να αγοράσεις τη ζωή σου πια, κι ύστερα διαπιστώνεις ότι το νοσηλεία για όλους δεν είναι πάντα νοσηλεία και σαφώς δεν είναι για όλους, κι ύστερα πέφτεις γιατί επέλεξες να πέσεις, γιατί δεν θέλεις πια να στέκεσαι, κι ύστερα αποδέχεσαι την ήττα σου.
Κι ύστερα η κρίση σου σπάει την πόρτα και εισβάλει στη ζωή σου. Όχι, δεν εισβάλει. Παίρνει αυτό που ήδη είναι δικό της, γιατί δεν έχεις ζωή, γιατί δεν είσαι, δεν υπάρχεις, δεν ζεις. Μονάχα η κρίση είναι εδώ, παντού. Πάντα ήταν εδώ.

Κι ύστερα, χαμογελάς. Ξανά. Αλλιώς…

Κυριακή 20 Ιουλίου 2014

Λύσεις; Υπάρχουν!


Από εξορμήσεις για πηγές ρύπανσης μέσα στην κοίτη του Πηνειού

Το παρακάτω άρθρο συμπεριλαμβάνει ένα παλαιότερο (το οι άγνωστες "Σκουριές"), το οποίο αποτελεί περιγραφή ενός πολύ σοβαρού περιβαλλοντικού προβλήματος κι ένα ισομεγέθες συμπλήρωμα με μια πρόταση επίλυσης. Μια πρόταση - αφορμή για συζήτηση περισσότερο παρά θέσφατο. Αν αναρωτηθείτε γιατί ασχολούμαι τόσο πολύ με το συγκεκριμένο θέμα, να σας πω ότι η Ελλάδα, αν εξαιρέσει κανείς την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη, δεν έχει σοβαρή βιομηχανική ρύπανση. Ακόμα κι ο Ασωπός είναι ζήτημα διοικητικών πράξεων και πολιτικών αποφάσεων και περιορίζεται γεωγραφικά σε μια πολύ συγκεκριμένη περιοχή. Ελαιοτριβεία , τυροκομεία και βιομηχανίες επεξεργασίας φρούτων βρίσκει κανείς διάσπαρτες από άκρη σε άκρη στην Ελλάδα. Μιλάμε για τεράστιο αθροιστικά όγκο παραγόμενων αποβλήτων. 

-------------

1. Οι άγνωστες "Σκουριές" (Το παρακάτω μπορείτε να το παραλείψετε, εφόσον το έχετε διαβάσει και να πάτε κατ' ευθείαν στο 2.)

Γι’ αυτά δεν θα γράφουν επί μέρες οι εφημερίδες, δεν θα γυριστούν τηλεοπτικές εκπομπές, ντοκιμαντέρ ή συζητήσεις. Δεν θα πέσουν μολότοφ, δεν θα κινητοποιηθούν ΜΑΤ και δεν θα εκδράμουν διαδηλωτές από κάθε γωνιά της Ελλάδος. Δεν θα γίνουν πολυσέλιδα αφιερώματα σε περιοδικές εκδόσεις ούτε θα αναδειχθούν λαϊκοί ήρωες. Δεν θα αποκλειστούν δρόμοι, δεν θα καούν λάστιχα, δεν θα ονομασθούν χωριά «Γαλατικά». Δεν θα ξεσηκωθούν αγανακτισμένοι οικολόγοι, δεν θα ξεσπαθώσουν επαγγελματίες της διαμαρτυρίας, δεν θα διχασθεί η επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα ούτε θα απασχολήσουν διχαστικά τοπικές κοινωνίες που αβαντάρονται πολιτικά από κόμματα και επαγγελματίες ακτιβιστές.
Κι όμως, τα νερά – υπόγεια, επιφανειακά, γλυκά, αλμυρά – κινδυνεύουν εξίσου. Επικερδείς δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός, πλήττονται, το κράτος δεν έχει κάποιο άμεσο όφελος, οι τοπικές κοινωνίες δεν ερωτήθηκαν ποτέ, η υγεία δεν προστατεύεται και οι υγειονομικοί κανόνες δεν τηρούνται. Κι όμως το φυσικό περιβάλλον δέχεται βαρύτατα και συνεχή πλήγματα.
Δεν γίνεται λόγος για μια ή δύο ή τρεις περιπτώσεις. Ούτε καν για μερικές δεκάδες. Δεν περιορίζονται γεωγραφικά σε μια περιοχή και έχουν - επίσης - εθνική σημασία. Απλώνονται από άκρη σε άκρη στην Ελλάδα και ρυπαίνουν παντού.
Που συμβαίνουν αυτά; Δίπλα μας. Περισσότερα από τρεις χιλιάδες ελαιοτριβεία, ελαιουργεία και τυροκομεία σε κάθε γωνία της Ελλάδας, σε βουνά, πεδιάδες και ακτές αποθέτουν τα σχεδόν ανεπεξέργαστα απόβλητά τους σε ρέματα, ποτάμια, λίμνες και θάλασσες, στο έδαφος, σε σκάμματα, σε πηγάδια και γεωτρήσεις. Τόνοι ρυπαντικού φορτίου και ελαίων δεσμεύουν οξυγόνο, σαπίζουν και όζουν, προκαλούν ευτροφισμό και αργό θάνατο οικοσυστημάτων, κάνουν αβίωτο τον βίο περιοίκων, ξεραίνουν καλλιέργειες, δηλητηριάζουν το χώμα, ρυπαίνουν υπόγειους υδροφορείς και προκαλούν έμμεσα ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές.
Γιατί αλήθεια; Γιατί συμβαίνει από την μια και γιατί σιωπούν αιδημόνως οι πάντες από την άλλη;
Η αλήθεια είναι ότι πάρα πολλές από τις χιλιάδες αυτές παραγωγικές μονάδες, διαθέτουν εξοπλισμό επεξεργασίας αποβλήτων. Η αλήθεια επίσης είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία του εξοπλισμού αυτού αδυνατεί να επεξεργαστεί τα απόβλητα όπως η νομοθεσία, οι διεθνείς συμβάσεις και η άδεια λειτουργίας της κάθε μονάδας επιτάσσει. Με απλά λόγια, πολλά από τα ελαιοτριβεία ή τυροκομεία, διαθέτουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων οι οποίες δεν λειτουργούν. Εγκαταστάσεις για τις οποίες ξόδεψαν δεκάδες ίσως και εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Τα παράλογα δεν τελειώνουν εδώ. Αντίθετα γίνονται περισσότερα και περισσότερο παράλογα. Οι μελετητές, οι υπηρεσίες αδειοδότησης και οι κατασκευαστές των εγκαταστάσεων γνωρίζουν ότι αυτό που μελετούν, αδειοδοτούν, κατασκευάζουν δεν πρόκειται να δουλέψει. Δέχονται όμως να παίξουν το ρόλο τους σε ένα θέατρο. Και το κάνουν επ’ αμοιβή. Όχι για ψίχουλα, όχι. Πληρώνονται αδρά ώστε να κατασκευάσουν κάτι άχρηστο. Θα πληρώνατε ποτέ για ένα ψυγείο που δεν ψύχει; Για έναν φούρνο που δεν ψήνει; Παράλογη ερώτηση αλλά σε παράλογες εποχές ζούμε.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Παλιότερα υπήρχε η άποψη ότι έτσι είναι. Ότι δεν υπάρχει λύση. Ότι το τυρόγαλο και ο κατσίγαρος (το απόβλητο των τυροκομείων και των ελαιοτριβείων αντίστοιχα) δεν αποδομούνται, ότι το μικρό μέγεθος των εγκαταστάσεων και η εποχικότητα των δραστηριοτήτων έχουν ως τίμημα την ρύπανση.
Τίποτα χειρότερο από μια μικρή αλήθεια τυλιγμένη σε ένα τεράστιο ψέμα. Είναι αλήθεια ότι το μέγεθος και η εποχικότητα είναι ανασταλτικοί παράγοντες αλλά σαφώς όχι απαγορευτικοί. Γιατί τότε επικρατεί το ψέμα; Γιατί η πολιτεία και οι πολίτες ανέχονται περισσότερες από 3.000 σημειακές πηγές έντονης ρύπανσης σε όλη τη χώρα;
Διότι γύρω από αυτά τα τρεις χιλιάδες και πλέον σημεία έχει στηθεί ένα πλέγμα διαπλοκής ανάμεσα σε πολιτικούς, ανθρώπους της αυτοδιοίκησης, υπηρεσιακούς παράγοντες, επαγγελματικούς συλλόγους, πανεπιστημιακούς κύκλους, επιχειρηματίες. Ένα σύστημα το οποίο αυτοσυντηρείται και αναπαράγεται στην πλάτη της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας η οποία αδυνατεί να αντιδράσει επειδή δεν γνωρίζει τον τρόπο, επειδή άγεται και φέρεται από επιτήδειους που της παρουσιάζουν το έλασσον ως μείζον και αντίστροφα, ανάλογα με τα συμφέροντα που ο καθένας από τους διαμορφωτές άποψης υπηρετεί. Μιας κοινωνίας που εκπαιδεύεται ώστε να καταναλώνει τα εύκολα και να προσπερνά τα σοβαρά.

------------------

2. Λύσεις υπάρχουν 

Κι αν τα παραπάνω είναι οι διαπιστώσεις , η λύση ποια είναι;
Υπάρχουν δύο παράλληλα επίπεδα στα οποία πρέπει να αναζητηθεί η λύση. Το πρώτο αφορά στην απαλλαγή της αγοράς από την περιττή παρουσία της διοίκησης από την αγορά και το δεύτερο στην ενίσχυση της παρουσίας της εκεί όπου μπορεί και πρέπει πραγματικά να βρίσκεται.
Εξηγούμαι άμεσα ώστε να ξεκαθαρίζει το τοπίο.
Το κράτος δεν έχει καμιά μα καμιά δουλειά να αναζητά τρόπο επίλυσης του προβλήματος. Πολύ περισσότερο μάλιστα να τον επιλέγει για λογαριασμό των επιχειρηματιών. Η όλη διαδικασία οδηγεί μαθηματικά σε φαινόμενα διαφθοράς (κάποιο μέλος επιτροπής θα πάρει δωράκι ώστε να προωθήσει την τάδε τεχνολογία) στρεβλώνει τον ανταγωνισμό και ποσώς βοηθά την επίλυση του προβλήματος. Το κράτος οφείλει να θέσει απλά, μετρήσιμα, ελέγξιμα, καθολικώς ισχύοντα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά αποβλήτων προς διάθεση, στη μια και μόνη έξοδο κάθε παραγωγικής μονάδας. Οφείλει επίσης να προσαρμόζει αυτά τα όρια σύμφωνα με τις επιταγές της επιστήμης, των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας, των αποφάσεων της νομοθετικής εξουσίας. Το πώς, με ποια τεχνολογία, με τι μέσα θα συμμορφωθεί η μονάδα σε αυτά τα όρια, ποσώς αφορά το κράτος και τη διοίκηση, εφόσον τηρείται η νομιμότητα.
Το κράτος οφείλει να ελέγχει. Πολλές φορές ο έλεγχος μπορεί να είναι πολύ απλός και αποτελεσματικός. Για παράδειγμα, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μιας μονάδας επεξεργασίας λυμάτων είναι δεδομένη και κινείται εντός λογικών ορίων. Μεγάλες αποκλίσεις προς τα κάτω που δεν μπορούν να εξηγηθούν πειστικά, αποδεικνύουν ότι η μονάδα έμεινε εκτός λειτουργίας. Τόσο απλά. Αυτούς, τους απλούς ελέγχους πρέπει να αναζητήσει και εφαρμόσει αυστηρά η πολιτεία και το ίδιο αυστηρά, αναλογικά και προς όλες τις κατευθύνσεις να τιμωρεί τις παραβάσεις.
Και μόνο η υιοθέτηση των παραπάνω θα απελευθερώσει μια εν υπνώσει αγορά η οποία προσπαθεί να αποκτήσει «μπάρμπα στην Κορώνη» για να κινηθεί και θα οδηγήσει σε σημαντική περιβαλλοντική αναβάθμιση. Θα σταματήσει να αφορά τη δημόσια σφαίρα αν τα διφασικά είναι καλύτερα από τα τριφασικά ελαιοτριβεία, αν η ανάκτηση της πρωτεΐνης από το τυρόγαλα είναι συμφορότερη από τη διάθεσή του σε χοιροτροφικές μονάδες, αν η οξείδωση, η παραγωγή βιοαερίου, η κομποστοποίηση, η αντίστροφη ώσμωση κ.λ.π. είναι η καλύτερη μέθοδος. Η συζήτηση αυτή θα περιοριζόταν μεταξύ των ενδιαφερομένων, οι οποίοι γνωρίζοντας ότι εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος θα πρέπει να προσαρμοστούν στις επιταγές του νόμου, θα επέλεγαν με τα δικά τους κριτήρια την καλύτερη για τη δική τους περίπτωση μέθοδο.
Και η διοίκηση; Πόντιος Πιλάτος;
Η διοίκηση θέτει το πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχει την εφαρμογή του. Δεν είναι ούτε διεύθυνση προμηθειών ούτε επιστημονικός φορέας. Μπορεί όμως να φανεί αλλού χρήσιμη.
Όσοι γνωρίζουν την αγορά και τα μεγέθη της, γνωρίζουν επίσης ότι το 80% των παραγωγικών μονάδων αδυνατούν αν αντεπεξέλθουν στο ύψος της επένδυσης που απαιτείται ώστε η ποιότητα των προς διάθεση αποβλήτων να είναι σύννομη. Άρα; Το κράτος θα οδηγήσει τους παραγωγούς σε λουκέτο με το πρόσχημα της προστασίας του περιβάλλοντος; Θα δημιουργήσει ολιγοπωλιακές καταστάσεις προς όφελος των μεγαλοβιομηχάνων; Φυσικά και όχι. Το κράτος μπορεί να διευκολύνει νομοθετικά και με απλοποίηση των διαδικασιών την δημιουργία συνεταιριστικών κεντρικών μονάδων επεξεργασίας. Μπορεί επίσης να δώσει τη δυνατότητα σε υπάρχουσες δημοτικές εγκαταστάσεις να υποδεχτούν επ’ αμοιβή παρόμοια λύματα. Μπορεί τέλος και σε περιπτώσεις όπου καμιά λύση δεν είναι υλοποιήσιμη να προβλέψει ειδικές διαδικασίες ή διαφορετική κατ’ εξαίρεση μεταχείριση. Όλα τα παραπάνω μπορούν να είναι αντικείμενο σοβαρής συζήτησης ανάμεσα στην κεντρική διοίκηση, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους παραγωγικούς φορείς και τους πολίτες κάθε περιοχής.
Τέλος, αυτό που μπορεί να γίνει είναι να σχεδιαστεί και προωθηθεί προς υλοποίηση ένα μέτρο εκμετάλλευσης ευρωπαϊκών κονδυλίων απ’ ευθείας από τους ενδιαφερόμενους με την υποστήριξη όλων των βαθμίδων της διοίκησης, αρκεί να «περπατά» στα χνάρια αυτού που μόλις περιέγραψα.

Όλα τα παραπάνω απαιτούν πολλά συμπληρωματικά μέτρα ώστε να είναι εφαρμόσιμα και αποτελεσματικά. Απαιτούν για παράδειγμα την θέσπιση ευθύνης του πωλητή ή κατασκευαστή μιας εγκατάστασης για την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας της, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε άλλες μορφές πώλησης αλλά δεν είναι της παρούσης η επέκταση σε αυτόν τον τομέα. Απαιτούν επίσης την ύπαρξη μιας ομάδας, στην οποία μπορεί να συμμετέχουν επιστημονικά επιμελητήρια, εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς πιστοποίησης η οποία (ομάδα) θα πιστοποιεί μεθόδους επεξεργασίας, υποβοηθώντας έτσι την αγορά, προστατεύοντας παράλληλα τους παραγωγούς από διάφορους τυχάρπαστους.

Κυριακή 6 Ιουλίου 2014

Το σεξ με τον Ευριπίδη


Με αφορμή την παράσταση "Ελένη" του Ευριπίδη στο Αρχαίο Θέταρο της Επιδαύρου από τον Δημήτρη Καραντζά.

Υπάρχει ο πειραματισμός και η πρωτοπορία στην τέχνη, μια συνεχής αναζήτηση τρόπων να εκφραστούν ξανά οι ίδιες παγκόσμιες παλιές ανησυχίες ή όσες στο μεταξύ έχουν προκύψει.
Ο καλλιτέχνης, ο οποιοσδήποτε καλλιτέχνης μπορεί να πειραματίζεται, να ανακαλύπτει δρόμους, να εξερευνά υπάρχοντες, να αποκαλύπτει κρυφές πτυχές ή θεάσεις που άλλοι δεν μας συνέστησαν. Μπορεί και να μην το κάνει. Μπορεί να περπατήσει στους δρόμους που άλλοι άνοιξαν και να τους περπατήσει με τη φρεσκάδα στη ματιά ενός που για πρώτη φορά κάνει το ταξίδι, με το πάθος, την εμμονή, το βάθος της αγάπης αυτού που διαρκώς επανέρχεται. Μπορεί το πέρασμά του να χαράξει το δρόμο, μπορεί να χαράξει τον αιθέρα μπορεί καν να μην ταράξει τη σκόνη των αιώνων.

Ο καλλιτέχνης μπορεί να κινητοποιείται από τη δόξα, το χρήμα, την ανάγκη αναγνώρισης, από έρωτα ή από συνδυασμό των παραπάνω ή από οποιοδήποτε άλλο κίνητρο.

Τα παραπάνω λένε ότι η τέχνη δεν έχει όρια, δεν έχει όρους, δεν έχει ορισμό. Όμως, από τη στιγμή που εκτίθεται στην ορχήστρα ή στη σκηνή, στους τοίχους μιας έκθεσης, στα αυτιά και στα μάτια της κοινωνίας, εκτίθεται στην κρίση και αυτή μπορεί να είναι αμείλικτη, μπορεί να είναι διθυραμβική και οτιδήποτε άλλο ενδιάμεσα.

Ο πιτσιρικάς, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς, απέδειξε ότι ψάχνει και ψάχνεται. Στην κίνηση, στην εκφορά του λόγου, στο στήσιμο των ηθοποιών. Απέδειξε ότι γνωρίζει τις κλασσικές φόρμες καλά - ήταν συνεπώς ένας καλός μαθητής - και ότι έμαθε θέατρο. Μας έδειξε επίσης ότι είναι από αυτούς που πειραματίζονται στην κόψη του πειραματισμού, στην αιχμή της πρωτοπορίας. Αυτό από μόνο του δεν είναι πιστοποιητικό επιτυχίας ούτε καλής έκβασης του πειράματος, κάθε άλλο.
Θα μου πεις, εντάξει, αυτά που λες ρε Παντελή, δεν δείχνουν ότι η παράσταση ήταν δελφινάριο. Όχι, δεν ήταν. Ήταν ένας πειραματισμός στα όρια από έναν - σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις - καλό πειραματικό σκηνοθέτη. Ξέρετε που διαφωνώ; Δεν ξέρω, μπορεί να είμαι πολύ γέρος, μπορεί να είμαι πολύ συντηρητικός, αν και άλλη ιδέα έχω για τον εαυτό μου, αλλά νομίζω ότι δεν είναι ανάγκη να χρησιμοποιήσεις λευκούς ρινόκερους για τα πειράματά σου ούτε να τα κάνεις στην πλατεία του χωριού λέγοντας στον κόσμο «ελάτε να σας κεράσω ένα μεζεδάκι».

Τι έκανε ο πιτσιρικάς; Έστησε την «Ελένη» του Ευριπίδη ξεχνώντας  εντελώς τις θεατρικές φόρμες της Αρχαίας Τραγωδίας, τόσο ως προς το στήσιμο των υποκριτών και της σκηνής όσο και ως προς τη δομή της ίδιας της τραγωδίας. Πατώντας σε έναν εξαιρετικό μύθο και σε μια εξίσου εξαιρετική απόδοση του αρχαίου κειμένου, έστησε μια παράσταση όμορφη χωρίς σκηνικά, χωρίς κοστούμια, με καταπληκτική αίσθηση του χώρου, του λόγου και της κίνησης, με πολλές κλιμακώσεις συναισθημάτων - όχι μια συνεχή μέχρι κορύφωσης αλλά πολλές μικρές.

Γιατί όμως έπρεπε να υπερβεί το παραπάνω; Γιατί να κάνει ένα ακόμη βήμα; Η έλλειψη του μέτρου φίλε αναγνώστη. Η ορμή της ηλικίας που οδηγεί σε μια περιττή και συνήθως λάθος κίνηση ικανή να χαρακτηρίσει όλη την προηγούμενη πορεία. Δεν υπήρχε κανένας λόγος πραγματικά να ανατρέψει την τραγικότητα του Ευρυπίδιου μύθου. Το ότι μπορούσε να το κάνει δεν είναι δικαιολογία. Ο καθένας μπορεί. Δεν υπάρχει τραγική αφήγηση η οποία να μην μπορεί να βγάλει γέλιο όταν η απόσταση (χρονική ή άλλη) από τα γεγονότα είναι κοινωνικά ασφαλής ή όταν τα γεγονότα υπάρχουν μόνο στο μυαλό του συγγραφέα. Η ανατροπή της τραγικότητας με τον ένα και μοναδικό τρόπο που μπορεί να γίνει και να είναι ανατροπή, με την μετατροπή της δηλαδή σε κωμωδία χωρίς να πειραχθεί στο παραμικρό το αρχικό κείμενο, αφαιρεί την οποιαδήποτε δύναμη από το μύθο και το έργο και προσφέρει απλά ένα δίωρο χαλάρωσης που μια γνήσια κωμωδία θα το πρόσφερε με μεγαλύτερη απλοχεριά και αποτελεσματικότητα. Τότε γιατί έγινε; Ποιο είναι το point; Υπάρχει; Ο σκηνοθέτης απέδειξε με όλα τα προηγούμενα ότι έχει άποψη (κατάφερε να μπολιάσει στοιχεία κόμικ σε μια αρχαία τραγωδία με θαυμάσιο τρόπο), γιατί να κάνει το βήμα παραπάνω και να «θυσιάσει» τον λευκό ρινόκερο κερνώντας μας μάλιστα μεζεδάκι από το ανόσιο σφάγειο;

Γιατί μπορεί να το κάνει. Γιατί είναι 26 και δεν τον νοιάζει. Γιατί δεν έχει μέτρο της πράξης του. Γιατί επιδιώκει την εκζήτηση σε έναν χώρο που την χειροκροτά. Γιατί η εκζήτηση και η υπερβολή θα του ανοίξει ταχύτερα τις πόρτες. Γιατί η πρόκληση θα φέρει τη συζήτηση και η συζήτηση θα φέρει ταχύτερα την αναγνωρισιμότητα και η αναγνωρισιμότητα την επιτυχία. Για τον ίδιο λόγο που οι στάρλετ έβγαζαν τα βυζιά έξω στις Κάνες επί δεκαετίες. Έχουμε δει τα βυζιά της Μπαρντό αλλά και αυτά εκατοντάδων άγνωστων. Η Μπαρντό πέτυχε, οι άλλες όχι. Υπάρχουν και δεκάδες άλλες που πέτυχαν χωρίς να δείξουν τα βυζιά τους στις Κάνες. Ο Δημήτρης Καραντζάς έχει τα βυζιά της επιτυχίας, δεν χρειαζόταν να μας τα δείξει στην παραλία. Ξέρει θέατρο, έχει ιδέες, μένει να ελέγξει τις ορμές του.

Θα μου πεις «γιατί»; Κοίτα να δεις, αν το κοινό του είναι οι δέκα μπουχτισμένοι από πειραματισμούς και θέατρο, αν είναι δηλαδή οι θεατράνθρωποι και οι φανατικοί θεατρόφιλοι, καλά κάνει. Όμως δεν διάλεξε μια πειραματική σκηνή, μια δεύτερη. Δεν διάλεξε το υπόγειο του Κουν αλλά την Επίδαυρο. Απευθύνθηκε και σ’ εμένα που βλέπω ένα έργο τον χρόνο στην καλύτερη περίπτωση, που πάω να συναντήσω τον τραγικό (η κωμικό) στον χώρο του. Γιατί το κοινό του δεν ήταν ο περισχοινισμένος χώρος στο κάτω διάζωμα αλλά όλο το θέατρο, δεν ήταν οι χορτάτοι αλλά όλοι μας. 


Υ.Γ. Το παραπάνω γράφτηκε σαν σχόλιο σε σχόλιο στο facebook αλλά με "ταλαιπώρησε" σε όλο το ταξίδι της επιστροφής και με βασάνισε στον ύπνο μου. Ο χειρισμός ενός τόσο ντελικάτου και ιδιαίτερου έργου όπως η Ελένη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο Δημήτρης Καραντζάς - κατά την ταπεινή μου άποψη - δεν τα κατάφερε στην ανατομία.