Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2009

Ο πλανήτης σώθηκε...



Τρια και μισό χιλιόμετρα από τη δουλειά μου. Από την παλιά, μισοαποκαταστημένη χωματερή στο «Κιόσκι» ως το κέντρο της πόλης.
….
Το πρώτο σαραβαλάκι μου κατάφερα να το αγοράσω, τρίτο χέρι, μοντέλο του ’83, το 1994. Ίσα να πηγαίνω τα παιδιά σχολείο και φροντιστήρια και κανένα Σαββατοκύριακο στο χωριό για βόλτα. Στη δουλειά, με τα πόδια, ούτε συζήτηση… Δεν ήταν η «περιβαλλοντική συνείδηση» που μ’ έσπρωξε στην απόφαση. Η ανάγκη ήταν. Ο «σφιχτός» προϋπολογισμός. Ύστερα από έξι χρόνια, κι αφού με είχαν γονατίσει τα σέρβις και η «πιο γρήγορη της Ευρώπης» (πιο πολλές φορές πήγαινε το αυτοκίνητο καβάλα στο γερανό παρά εμείς καβάλα στο αυτοκίνητο), πήρα τη μεγάλη απόφαση να πάρω καινούργιο… Χρεώθηκα, δανείστηκα, έβαλα 60 δόσεις και το αγόρασα. Πήγε και η ψυχή μου στη θέση της γιατί έβαζα χρόνια τα παιδιά μου σε φέρετρο με ρόδες…
Εργαλείο το αυτοκίνητο… Προπαθώντας να στριμώξεις δυό δουλειές, σπουδές σε άλλη πόλη, σχολεία και φροντιστήρια των παιδιών σε μια μέρα, το όχημα έτρωγε τα ψωμιά του όπως και τα χιλιόμετρα: κοντά εξήντα χιλιάδες το χρόνο… Κάθε μέρα, πέντε μέρες την εβδομάδα το πρωϊ Βερδικούσια Ελασσόνας - κοντά 130 χιλιόμετρα πήγαιν’ έλα - και το απόγευμα Βόλο άλλα 130, το σύνολο 250 και βάλε.
Όποτε είχα την πολυτέλεια (είπαμε, η μέρα δυστυχώς έχει μόνο 24 ώρες), χρησιμοποιούσα τα «μέσα» ή τα πόδια μου. Με βροχή, με κρύο, με χιόνι, με καύσωνα…
Τώρα έμαθα ότι η για την κλιματική αλλαγή φταίω εγώ. Ότι εγω έχω οδηγήσει τον πλανήτη στα όριά του. Με πιάσανε οι τύψεις… δεν το άντεξα… Πήγα και κατέθεσα οικειοθελώς τις πινακίδες… μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι. Ο πλανήτης σώθηκε.

Υ.Γ.
Από τη σημερινή ειδησεογραφία :  «Θα φαλιρίσει η ΔΕΗ αν δεν αυξηθούν τα τιμολόγια»
Τον «κώδωνα του κινδύνου» για τη βιωσιμότητα της ΔΕΗ, λόγω του υψηλού κόστους των δικαιωμάτων ρύπων με τα οποία επιβαρύνεται, έκρουσε την Τρίτη ο νέος «ισχυρός άνδρας» της επιχείρησης Αρθούρος Ζερβός σε ομιλία του στο πλαίσιο επίσκεψης στο λιγνιτικό κέντρο Πτολεμαίδας - Κοζάνης….. ενώ αναφερόμενος στην επιβάρυνση της επιχείρησης για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (η οποία θα φτάσει το 2013 σε 1,3 δισ. ευρώ το χρόνο) τόνισε ότι το θέμα αυτό πρέπει να αντιμετωπισθεί από την Πολιτεία

Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2009

Πολίτες σε Δράση: Ποιοι είναι, τι επιδιώκουν

Πολίτες σε Δράση


Τα τελευταία χρόνια, πληθαίνουν οι πολίτες που ασχολούνται με ζητήματα περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής. Άνθρωποι κάθε ηλικίας και κοινωνικής προέλευσης, κάθε επιπέδου μόρφωσης δείχνουν να κατανοούν τα αδιέξοδα στα οποία οδηγείται η κοινωνία μας και γίνονται ευαίσθητοι δέκτες περιπτώσεων που απειλείται το περιβάλλον.

Παράλληλα, οι κίνδυνοι που μας απειλούν πληθαίνουν. Γινόμαστε όλοι μάρτυρες καθημερινά μικρών ή και μεγαλύτερων εγκλημάτων σε βάρος της ποιότητας της ζωής μας και του περιβάλλοντος. Εγκλήματα που κατά τόπους συσσωρεύονται, σταδιακά μεγεθύνονται για να καταλήξουν στα γνωστά παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα που απειλούν το μέλλον της ίδιας της ανθρωπότητας.

Έχει γίνει κατανοητό από όλους ότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν επιλύονται παρά μόνο ύστερα από ενεργοποίηση και δράση των πολιτών και η δράση των πολιτών γίνεται περισσότερο αποτελεσματική μόνο όταν είναι οργανωμένη και συντονισμένη.

Έχει γίνει επίσης κατανοητό ότι οι διάφορες εξουσίες που άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο, εξυπηρετούν συμφέροντα, καταβάλουν προσπάθειες και συχνά καταφέρνουν να ακυρώσουν τις δράσεις των πολιτών. Αυτό, το επιτυγχάνουν είτε διαβάλλοντας τις ίδιες τις δράσεις είτε αλώνοντας από μέσα τις διάφορες συλλογικότητες.

Είναι τέλος γνωστό σε όλους μας ότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα, που για μας εμπεριέχουν και τον πολιτισμό και την ποιότητα ζωής, είναι κατ’;εξοχή πολιτικά, καθώς απαιτούν πολιτικές αποφάσεις για να λυθούν. Γίνονται δε εξόχως πολιτικά στο βαθμό που η διαδικασία επίλυσής τους απαιτεί σύγκρουση με οργανωμένα οικονομικά ή άλλα συμφέροντα.

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω και αναλαμβάνοντας πλήρως τις ευθύνες μας απέναντι στον εαυτό μας και στις γενιές που έρχονται, απέναντι στο παρόν και το μέλλον του τόπου, αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να προσφέρουμε ό,τι μπορεί ο καθένας στον κοινό σκοπό.

Είμαστε όλοι πολιτικοποιημένοι άνθρωποι και πολλοί από εμάς κομματικά ενταγμένοι. Προερχόμαστε από διάφορους χώρους, με διαφορετικές καταβολές και με ποικίλο μορφωτικό επίπεδο. Μας ενώνει όμως η αγωνία για το αύριο. Μας κινητοποιεί η ανάγκη να παλέψουμε όχι για μας αλλά για να μπορούμε να κοιτάμε στα μάτια τις γενιές που έρχονται. Δηλώνουμε ότι σε αυτή την προσπάθεια ο στόχος μας είναι πέρα και έξω από κόμματα. Δηλώνουμε ότι θα συγκρουστούμε με όποιον χρειαστεί όπου κι αν ανήκει, όπου κι αν βρίσκεται, όταν η εξυπηρέτηση του σκοπού μας το απαιτήσει.

Η διατήρηση της ανεξαρτησίας μας δεν έχει να κάνει μόνο με πολιτικές εξουσίες ούτε οι πολιτικές εξουσίες έχουν ως μόνο όπλο τις κομματικές δεσμεύσεις στην προσπάθεια για έλεγχο ενός κινήματος. Το πιο ισχυρό όπλο είναι η οικονομική υποτέλεια. Θα αγωνιστούμε ώστε να διαφυλάξουμε την ανεξαρτησία μας όχι μπαίνοντας σε «γυάλα» και αναιρώντας κάθε δυνατότητα ανάδειξης των προβλημάτων αλλά αναζητώντας εκείνη την ασφάλεια που θα ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα αλλοτρίωσής μας. Αυτή είναι η διαφάνεια, ο δημόσιος έλεγχος και η προσήλωση στις αρχές μας. Έτσι, κάθε εξάμηνο θα δημοσιοποιούμε τα οικονομικά μας στοιχεία αναφέροντας με λεπτομέρειες κάθε πηγή εσόδων και εξηγώντας με ποιο τρόπο δαπανήθηκαν τα χρήματα αυτά. Αυτό θα γίνεται πάγια και όχι μόνο στις περιπτώσεις που μας ζητηθεί. Θα αγωνιστούμε επίσης αυτή η πρακτική να παγιωθεί ανάμεσα σε όλες τις συλλογικότητες των πολιτών ώστε να αποκατασταθεί η κλονισμένη πίστη τους στη μαζική και οργανωμένη δράση. Είναι υποχρέωση όλων μας να το κάνουμε.

Κίνητρό μας είναι η αγάπη μας για το περιβάλλον και η έγνοια μας για τις γενιές που έρχονται. Το περιβάλλον για μας δεν περιορίζεται στη φύση, στα όμορφα τοπία στα ζώα και τα φυτά. Περιβάλλον δεν είναι μόνο ο αέρας που αναπνέουμε. Περιβάλλον είναι ο χώρος που ζούμε, που διασκεδάζουμε, που δουλεύουμε, που χαλαρώνουμε. Είμαστε εδώ να ασχοληθούμε με όσα θέματα απασχολούν εμάς και τους πολίτες εφόσον μπορούμε να το κάνουμε.

Στην όλη μας προσπάθεια θα επιδιώκουμε τη στενή και συνεχή συνεργασία με μεμονωμένους επιστήμονες αλλά και με εκπαιδευτικά ιδρύματα τα οποία θα συμβάλλουν στην επιστημονική τεκμηρίωση των απόψεων και δράσεών μας. Επιδίωξη μας είναι η συνεχής παραγωγή γενικότερης αλλά και εξειδικευμένης γνώσης και η καταγραφή πληροφορίας. Οποιαδήποτε πληροφορία ή γνώση αποκτήσουμε μέσα από τις δράσεις μας θα είναι διαθέσιμη σε όλους και προσβάσιμη από όλους επειδή θεωρούμε τη γνώση κοινωνικό αγαθό και όχι περιουσιακό στοιχείο. Η απόκτηση της γνώσης μπορεί να γίνει είτε μέσα από συγκεκριμένες δράσεις απ’ ευθείας στο πεδίο (μετρήσεις, έρευνες, μελέτες) είτε μέσα από τη διοργάνωση ημερίδων, συνεδρίων κ.τ.λ. είτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο.

Στόχος μας είναι η καταγραφή και ανάδειξη των περιβαλλοντικών προβλημάτων χωρίς περιορισμούς διοικητικών ή γεωγραφικών ορίων. Το μόνο όριο θα είναι η αντοχή μας και οι διαθέσιμοι πόροι (ανθρώπινοι, οικονομικοί κ.ά). Συμπαραστάτης μας σε αυτή την προσπάθεια περιμένουμε να είναι κάθε πολίτης. Είμαστε πάντα ανοικτοί σε ιδέες, προτάσεις και υποδείξεις.

Στόχος μας είναι η αφύπνιση της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε ζητήματα περιβάλλοντος και η συνεχής ενημέρωση των πολιτών.


Καμιά δράση δεν αξιολογείται ως αμελητέα.
Καμιά μάχη δεν θεωρείται χαμένη πριν την παλέψεις.
Ο καθένας ξεχωριστά μπορεί να εμπνεύσει.
Όλοι μαζί μπορούμε να πετύχουμε.


Σάββατο 19 Δεκεμβρίου 2009

Σενάρια Αποκάλυψης



Την ώρα που διαβάζετε τούτες τις γραμμές, η σύνοδος της Κοπεγχάγης βαδίζει προς το τέλος της, εάν δεν έχει τελειώσει ήδη, και το όνειρο της έγκρισης μιας νομικά δεσμευτικής συνθήκης για τον περιορισμό ή και την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, φαίνεται να παραμένει άπιαστο. Δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται ούτε καν πολιτική συμφωνία η οποία θα αποτελούσε τη βάση διαπραγματεύσεων και θα μπορούσε να οδηγήσει σε «πρωτόκολλο» στο άμεσο μέλλον. Αυτό που μοιάζει εφικτό, τουλάχιστον σήμερα Παρασκευή  που γράφονται αυτές οι γραμμές, είναι μια γενικόλογη δήλωση, που μπορεί να ονομασθεί συμφωνία, προϊόν άπειρων και πολύπλευρων συμβιβασμών, η οποία θα μετατοπίζει τις όποιες δράσεις στο μακρινό και νεφελώδες μέλλον και θα αντικαθιστά τα δεσμευτικά μέτρα με πομπώδεις, μεγαλόστομες και ανέξοδες ευχές.
Οι «μεγάλοι» παγκόσμιοι ηγέτες φάνηκαν για μια ακόμη φορά άτολμοι, δέσμιοι των όποιων συμφερόντων, ανίκανοι να ξεπεράσουν τις λογικές που δημιούργησαν το πρόβλημα, ανίκανοι να σκεφτούν παγκόσμια. Η μέχρι τώρα πορεία της συνδιάσκεψης δείχνει ότι δεν έχουν αποδεχτεί το μέγεθος του προβλήματος παρά τα όσα κατά καιρούς και για λόγους κυρίως επικοινωνιακούς, δηλώνουν. Μια ευκαιρία χάθηκε. Όχι με την έννοια του απόλυτου ναυάγιου (πολλά και χρήσιμα συζητήθηκαν ή και αποφασίστηκαν αυτές της μέρες στην πρωτεύουσα της Δανίας) αλλά με αυτή της αποδόμησης των μεγάλων προσδοκιών. Χάθηκε μια μεγάλη μάχη. Τι γίνεται όμως με τον πόλεμο; Θα έχουμε μια ακόμη ευκαιρία;
Ακούγεται συχνά ότι ο κόσμος μας  δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος. Ότι οι αλλαγές στο κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο θα είναι τέτοιες και τόσο γρήγορες ώστε θα διαφοροποιηθεί το πρόσωπο της γης. Αλλαγές όμως γνώρισαν πολλές μέχρι σήμερα οι άνθρωποι και επέζησαν. Δεν είναι κάτι το καινοφανές  για τον πανήτη. Αλήθεια, πόσο «ίδιος» είναι ο κόσμος μας με αυτόν που γνώρισαν οι πρόγονοί μας μόλις έναν αιώνα πριν; Αλήθεια, πόσες φορές στο παρελθόν δεν ακούστηκαν ή διατυπώθηκαν εσχατολογικά σενάρια; Θα δοκιμασθεί τόσο η ίδια η ύπαρξη του ανθρώπινου γένους στον πλανήτη; Αυτό που αναμένεται να δοκιμασθεί τα επόμενα χρόνια δεν είναι η ικανότητα του ανθρώπου να επιβιώσει αλλά η προσαρμοστικότητά του. Και σ’ αυτό το κομμάτι φαίνεται να τα καταφέρνουμε αρκετά καλά . Τουλάχιστον μέχρι σήμερα.
Ποιες είναι οι μεγάλες αλλαγές, όπως τις προβλέπουν οι ειδικοί, που αναμένεται να βιώσει η ανθρωπότητα τα επόμενα χρόνια; Αλλαγές στη γεωγραφία. Πολλά νησιά θα εξαφανιστούν από το χάρτη και πολλές ακτογραμμές θα αλλάξουν οριστικά. Ούτε καν αυτό δεν συμβαίνει για πρώτη φορά. Αυτό που διαφοροποιεί το τώρα με το τότε είναι η ταχύτητα των αλλαγών και το ότι οι πληθυσμοί που θα βιώσουν τις συνέπειες είναι πλέον κατά πολύ μεγαλύτεροι σε απόλυτους αριθμούς από ότι στο παρελθόν. Αλλαγές στην οικονομία. Τα ποσά που θα κληθούν να ξοδέψουν τα κράτη στην μάχη τους για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης κλιματικής κρίσης θα είναι υπέρογκα. Τα λιγότερο πλούσια ή τα φτωχά δεν θα μπορέσουν καν να αντιμετωπίσουν ούτε τα βασικά ζητήματα που μπορεί να ανακύψουν. Σκεφτείτε τα ποσά που θα πρέπει να δαπανήσει μια χώρα για την κατασκευή ή την ενίσχυση αντιπλημμυρικών έργων προκειμένου να προστατέψει τις παράκτιες περιοχές της από πιθανή άνοδο της στάθμης των θαλασσών ή για την προσαρμογή των υποδομών της σε συνθήκες παγετού ή καύσωνα. Όσα ποσά κατευθυνθούν προς τη δημιουργία ή συμπλήρωση υποδομών,  θα τα στερηθεί το κοινωνικό κράτος με αποτέλεσμα την διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης και τη ρήξη της συνέχειας του κοινωνικού ιστού. Η συνοχή της κοινωνίας αναμένεται να διαρραγεί ακόμα περισσότερο από τα αναμενόμενα κύματα προσφύγων από τις φτωχές προς τις λιγότερο φτωχές ή πλούσιες χώρες. Οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών μέσα σε συνθήκες ανέχειας και απουσίας συνθηκών υγιεινής αναμένεται να πυροδοτήσει έκρηξη ασθενειών η οποία με τη σειρά της θα απαιτήσει πόρους για να αντιμετωπισθεί, πόροι που θα λείψουν από αλλού και θα γίνουν αφορμή για νέες αναταραχές και κοινωνικές ανισορροπίες . Η εγκληματικότητα θα ανέβει, η ανεργία επίσης, το προσδόκιμο ζωής θα πέσει. Τοπικές πολεμικές συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες μέσα σε τέτοιες συνθήκες ενώ κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει γενικευμένες υπερτοπικές συρράξεις οι οποίες μπορούν να λάβουν τις διαστάσεις ενός παγκόσμιου πόλεμου.
Τις παραπάνω θεωρίες ή προβλέψεις, τις έχουμε διαβάσει ή ακούσει όλοι και περισσότερες από μια  φορές. Μπορεί κάποιες από αυτές να είναι επιεικείς με το μέλλον μας, άλλες όχι. Το βέβαιο είναι ότι έχουν διατυπωθεί και προβλέπουν ένα μέλλον που μοιάζει να είναι βγαλμένο μέσα από την «Αποκάλυψη». Η αδυναμία όλων αυτών των σεναρίων όμως βρίσκεται στο ότι θεωρούν την ανθρωπότητα ακίνητη μπροστά στα προβλήματα ή, στην καλύτερη περίπτωση, προβλέψιμες τις αντιδράσεις της. Σε περιόδους όμως κρίσης, η ανθρωπότητα αντιδρά απρόβλεπτα και ίσως ριζοσπαστικά και αυτό είναι βέβαιο ότι θα κάνει. Το ζητούμενο είναι πότε και πως θα το κάνει. Στην Κοπεγχάγη μπορεί να πει κανείς ότι χάθηκε μια ευκαιρία, άλλος όμως μπορεί να διατυπώσει την άποψη ότι άνοιξε ο δρόμος για παγκόσμιες συζητήσεις που θα φέρουν συμφωνίες. Το θέμα είναι αν κανείς βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο.
Αναλωθήκαμε όλοι τον τελευταίο καιρό καλλιεργώντας προσδοκίες για την συνδιάσκεψη, βάζοντας απέναντί της, ως φόβητρο, τα χειρότερα των εσχατολογικών σεναρίων. Το κάναμε σε τέτοιο βαθμό ώστε να «ξεχάσουμε» ή να αφήσουμε σε δεύτερη μοίρα σημαντικά ζητήματα καθημερινότητας, σημαντικότερα ίσως σε τοπική κλίμακα από προβλήματα που κλήθηκε να λύσει η συνδιάσκεψη της Κοπεγχάγης. Στην προσπάθειά μας να σκεφτούμε παγκόσμια, κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε να σκεφτόμαστε τοπικά. Κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε στον έσχατο παραλογισμό: Να βλέπουμε το δάσος αλλά να σκοντάφτουμε στο δέντρο,  για να αντιστρέψω το γνωστό επιχείρημα εναντίον των κοντόφθαλμων.  Η κλιματική αλλαγή  ήρθε σαν αποτέλεσμα υπερεκμετάλλευσης πλανητικών πόρων προς εξυπηρέτηση συμφερόντων ορισμένων κρατών ή ανθρώπων. Λόγω της εμπλοκής στο πρόβλημα οικονομικών συμφερόντων, αυτό έγινε δισεπίλυτο. Χρειάστηκε παγκόσμια κινητοποίηση για να οδηγηθούν όλοι σ’ ένα τραπέζι και να αναζητήσουν λύση.
Μήπως όμως συμβαίνει το ίδιο και σε μικρότερες κλίμακες; Δεν γνωρίζει κανείς μας περιπτώσεις υπερεκμετάλλευσης πόρου με οικονομικές προεκτάσεις που οδηγεί εκ του ασφαλούς σε πρωτόγνωρες περιβαλλοντικές καταστροφές;  Γιατί άραγε η στάση μας απέναντι σε αυτά τα προβλήματα θα πρέπει να είναι διαφορετική; Γιατί η λογική αντιμετώπισης τέτοιων προβλημάτων να είναι διαφορετική από τη στάση μας απέναντι στην κλιματική αλλαγή;
Κανένα σενάριο παγκόσμιας καταστροφής και εξαφάνισης του ανθρώπινου είδους δεν επαληθεύτηκε ποτέ μέχρι σήμερα ούτε πρόκειται αυτό να συμβεί στο μέλλον. Όχι τουλάχιστον στο μέλλον που μετριέται με ανθρώπινα μέτρα. Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, μπορεί να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον του και, στο βαθμό που θα χρειαστεί, θα το κάνει. Αρκεί να σκέφτεται. Να σκέφτεται και να δρα. Να σκέφτεται και να δρα τόσο παγκόσμια όσο και τοπικά. Γιατί, αν το ένα - το σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά – είναι αντίδοτο στην κοντόφθαλμη σκέψη, το άλλο, το σκέψου και τοπικά, είναι αντίδοτο στον καιροσκοπισμό και στην εθελοτυφλία.
 Το άρθρο αυτό γράφτηκε το απόγευμα της Παρασκευής 18/12 και θα δημοσιευτεί στο φύλλο της Κυριακής 20 Δεκέμβρη στο φύλλο της εφημερίδας "ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΗΧΩ".


.

Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου 2009

Οι παράδοξες επιδράσεις του Αχελώου στη φιλοσοφία


Η στάθμη των υπόγειων νερών πέφτει, τα επιφανειακά νερά ρυπαίνονται, το νερό δεν φτάνει, φέρτε τον Αχελώο». Τούτα ήταν πάνω κάτω τα λόγια του εισηγητή της νομαρχιακής παράταξης ΝΕΑΣ, κατά την τελευταία έκτακτη συζήτηση στο Νομαρχιακό Συμβούλιο Λάρισας για τον Αχελώο.Η παράταξη της ΝΕΑΣ στηρίζεται από το ΚΚΕ.

Ας δούμε λίγο τη σημειολογία των θέσεων αυτών. Το ΚΚΕ, ποτέ δεν μιλά σε παθητική φωνή. Ο εργάτης δεν πεινάει. Τα ντόπια και ξένα μονοπώλια οδηγούν το λαό στην πείνα. Ο λαός δεν υποφέρει. Ο δικομματισμός και τα δεκανίκια του οδηγούν το λαό στην καταστροφή. Το περιβάλλον δεν καταστρέφεται. Το καπιταλιστικό σύστημα το καταστρέφει. Στην περίπτωση όμως της επιχειρηματολογίας του υπέρ της εκτροπής, τα πάντα συμβαίνουν μόνα τους ή χωρίς εξήγηση, σχεδόν μεταφυσικά. Έχουν θέση όμως μεταφυσικές ερμηνείες σε φυσικά προβλήματα; Πολύ περισσότερο, χωράει η μεταφυσική στον διαλεκτικό υλισμό και ορθολογισμό του ΚΚΕ;

Γνωρίζουν πολύ καλά στο ΚΚΕ ότι για την πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα φταίει η υπεράντληση, για την ρύπανση φταίνε τα φυτοφάρμακα, για το υδατικό έλλειμμα φταίει η διάρθρωση των καλλιεργειών, η σπατάλη, η έλλειψη υποδομών. Γιατί όμως δεν το λένε; Γιατί, αυτοί, που σε κάθε ευκαιρία καταγγέλλoυν το κράτος και το κεφάλαιο, σιωπούν ή κάνουν πως δεν ξέρουν;

Το «κόμμα της εργατικής τάξης» χαϊδεύει τα αυτιά των αγροτών. Και τα χαϊδεύει γιατί σ’ αυτούς στηρίζει την εκλογική του δύναμη στη Θεσσαλία. Το κόμμα της εργατικής τάξης έχει επιλεκτικές ευαισθησίες σε σειρά θεμάτων και δεν χάνει ευκαιρία να μας το δείχνει. Να θυμίσω την σφοδρότητα με την οποία «μάχεται» - και καλά κάνει - τη χρήση του πετ-κοκ ως καυσίμου και την σφοδρότητα επίσης με την οποία επιτίθεται σε όσους ζητούν την σταδιακή αποδέσμευση της χώρας από τον λιγνίτη. Το πετ-κοκ σκοτώνει αλλά ο λιγνίτης θεραπεύει! Τα παράδοξα του Περισσού.

Ο Μπούτας, λοιπόν κι ο Ρίζος ο Μαρούδας (γνωστοί αγροτοσυνδικαλιστές) είναι ο λόγος για την στάση του ΚΚΕ. Είναι αυτοί που θα μπορέσουν να «κατεβάσουν» τρακτέρ στους δρόμους ικανοποιώντας τις ανάγκες του κόμματος για γυμναστικές επιδείξεις. Τις ανάγκες του κόμματος υπηρετεί η στάση του ΚΚΕ κι όχι αυτές της Θεσσαλίας.

Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 2009

Ο Βάιος

Ο Βάιος…

Εργαζόμενος στο δημόσιο, κηπουρός, αλλά κάνει δουλειά γραφείου. Ο μισθός και τα λογής επιδόματα φτάνουν κοντά στα 1300 ευρά το μήνα. Με τα νοίκια από κάτι χωραφάκια, ένα σπιτάκι - κληρονομιά της άκληρης της θειάς - με κάτι μεροκάματα μαύρα, με τα «τυχερά» - έχει τον τρόπο του - της υπηρεσίας, τα εκτός έδρας, τις υπερωρίες, συμπληρώνει το εισόδημά του. Πόσα φτάνει; Κανείς δεν ξέρει. Ο ίδιος δεν λέει.

Λέει όμως πως «δεν βγαίνει». Οι ανάγκες βλέπεις… Σ’ αυτό ο Βάιος είναι ξεκάθαρος: «Το ρεύμα, το νερό, το τηλέφωνο, η nova, τα κινητά, τα ψώνια, τα φροντιστήρια, το ντύσιμο, τα προσωπικά, η έξοδος – βρε αδερφέ! -, τσιγάρα, καφέδες, τσίπουρα, η ασφάλεια, τα τέλη κυκλοφορίας, τα καύσιμα για τα’ αυτοκίνητα της οικογένειας… μη σου πω 5 χιλιάρικα το μήνα». Ο Βάιος όπου σταθεί, φωνάζει: «δε βγαίνω, ρε! Πού είναι το κράτος; Δεν υπάρχει κράτος! Θέλω αύξηση!»

Την προσδιορίζει την αύξηση ο Βάιος: «Βγάζω 1300, μου λείπουν άλλα τρία για να καλύψω τις ανάγκες μου, δώστε μου τουλάχιστον τα μισά» Πως μπορείς να αντιπαλέψεις τα επιχειρήματα του Βάιου; Δεν βγαίνει ο άνθρωπος. Δεν του φτάνουν να καλύψει τις ανάγκες του. Βέβαια, το ύψος των αναγκών του το προσδιορίζει μόνος του. Ούτε κουβέντα να κόψει τη nova, ούτε συζήτηση να μειώσει τα τσίπουρα, ούτε λόγος να αλλάξει αυτοκίνητο: «που να πας χωρίς το διπλοκάμπινο;»

Κι έρχεται ο προϊστάμενος, ο δήμαρχος σα να λέμε, και λέει: «Εσένα ρε Γιάννο σου περισσεύουν λεφτά. Δεν είσαι πολυέξοδος, συμμαζεμένος είσαι, όλο σπίτι γραφείο – γραφείο σπίτι. Και το σεϊσέντο, τι καίει; Θα σου μειώσω το μισθό, θα πάρω κι από κάνα δυό άλλους για να καλύψει τις ανάγκες του ο Βάιος». Κάγκελο ο Γιάννος!

Τον γνωρίζω τον Βάιο. Γνωριμία του τσιπουράδικου, απ’ αυτές τις στενές κι απόλυτα ξένες. Έχω ακούσει τον «πόνο του» δεκάδες φορές: «Δεν βγαίνω ρε φίλε!». Μόνιμα χρεωμένος αλλά τα γούστα – γούστα. Πάντα ακριβά. Να κεράσματα, να μπουκάλια στα σκυλάδικα «για το μωρό απέναντι με το ξώβυζο», να σούρτα, να φέρτα… Το «διπλοκάμπινο» το ξέρουν σ΄ όλα τα κωλόμπαρα. Δεν υπάρχει δίμετρο αλλοδαπό να μην τον φωνάζει με τ’ όνομά του σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων.

- Βάιο, του λέω, ξοδεύεις πολλά γι’ αυτό δεν βγαίνεις.
- Φιλαράκι, να μου δώσουν αύξηση, να μου χαρίσουν το δάνειο, να βρουν τρόπο, να μπω στο ΕΣΠΑ, να τα πάρω κι εγώ. Έχω ανάγκες ρε. Έτσι δε λέτε εσείς οι αριστεροί; «Ο καθένας σύμφωνα με τις ανάγκες του», δε λέτε;

Ακαταμάχητο το επιχείρημα του Βάιου.

Είχε και κάτι μετρητά από τη μάνα του, λίγα περισσότερα προίκα της Σούλας, τ’ απόσωσε κι αυτά για να μπει συνεταίρος «σε ντιλιβεράδικο» (γκαβά λεφτά, έλεγε) αλλά έπεσε έξω.

Ο δήμαρχος…

Συχωριανός του Βάιου. Τον έχει στήριγμα. Ρουφιάνος, δεξί χέρι, χειροκροτητής, τσαμπουκάς, ψηφοφόρος, κομματάρχης. Ο άνθρωπος για όλες τις δουλειές. Του έταξε λεφτά, θα τα βρει. Για τον Βάιο… Τις έκανε τις επαφές, τη στρώνει τη δουλειά, σπρώχνει από εδώ, τραβά από εκεί, το ρεγουλάρει το θέμα. Κατάφερε και μάζεψε τις υπογραφές μέχρι που οι υπόλοιποι ξεσηκώθηκαν. Πρώτ’ απ’ όλους ο Γιάννος. Συνάδελφος του Βάιου, στο ίδιο γραφείο… Αυτουνού του περισσεύανε, αλλά - βρε αδερφέ - τις υπερωρίες, τα εκτός έδρας, τα τυχερά όλα στον Βάιο; Ακόμα και δάνειο άτοκο της υπηρεσίας πήρε ο Βάιος κι αυτός τίποτα. Δικά του λεφτά μασούσε «ο αχόρταγος», έτσι τον έλεγε τον Βάιο ο Γιάννος. Πήγε στον επόπτη, στο συνδικάτο, στο Νομάρχη, ακόμα και στην Αθήνα στα κεντρικά έφτασε, κατάφερε να κλείσει προσωρινά τις βάνες της υπηρεσίας προς τον αχόρταγο…

Τότε άρχισαν τα όργανα.. Η υπηρεσία χωρίστηκε στα δυό: οι μεν με τον Βάιο οι άλλοι με το Γιάννο. Όχι ότι είχαν κοινά κίνητρα ούτε κοινά επιχειρήματα, όχι! Ο καθείς για τους λόγους του. Άλλος γιατί η νοοτροπία «Βάιος» μπορούσε να καλύψει και το δικό του βόλεμα, άλλος για να τά ’χει καλά με το δήμαρχο, άλλος για να γλείψει κι αυτός κάνα κόκαλο, να σου πως σχηματίζεται η παρέα του Βάιου. Το ίδιο κι απ’ την άλλη μεριά: ποικιλόχρουν και πολύτροπο ακροατήριο. Στο τέλος μπερδεύτηκε και το πόπολο κι ακολουθούσε σαν πρόβατο τους «ταγούς» του.

Οι πολιτικάντηδες, αυτοί που αρέσκονται να τους αποκαλούν «αιρετοί» - μάλλον σε αντιδιαστολή με τους «εξαίρετους» - βρήκαν ακροατήριο έτοιμο και ψήφους μαζεμένους. Οι Βαϊκοί και οι Γιαννικοί.. Κι ανάμεσα η λογική χαμένη. Ακολούθησαν οι άνθρωποι των γραμμάτων και των επιστημών. Εκεί να δείτε αλαλούμ. Χλιμίντζουρες που τους τρέχουν τα σάλια μπροστά στο μικρόφωνο των «μέσων», πειναλέοι που σου βγάζουν ό,τι αποτέλεσμα θέλεις μέσα από «έρευνες» και «μελέτες», αυλοκόλακες και μόνιμοι κάτοικοι των προθαλάμων του δημαρχείου για μια θέση, μια χρηματοδότηση, μια μελέτη. Επιστημονικές απόψεις «αλά κάρτ». Τεκμηρίωση με την λογική «έχω την αίσθηση». Κι εγώ την έχω ρε φίλε, αλλά δεν την βγάζω σε δημόσια θέα…

Τέλος, απέκτησε και ιδεολογικό υπόβαθρο (απαραίτητο!) η διαμάχη. Ποικιλόχρουν επίσης. Τα πάντα όλα! Λαϊκή εξουσία, αντίσταση στα μονοπώλια, αναδιανομή του πλούτου, ικανοποίηση του αισθήματος δικαίου, ανήκομεν εις την δύσην, είμεθα έθνος ανάδελφον και λοιπαί βαρύγδουπαι μπούρδαι …

Κι η λογική χαμένη.

Τι λέει η λογική; Ότι όποιος δανείζει σε σπάταλο, πετάει τα λεφτά του. Ότι οι ανάγκες είναι μια πολύ υποκειμενική παράμετρος για να μετρηθεί, ότι ο δημόσιος κορβανάς – ο εθνικός πλούτος – είναι ιερός… πράγματα αυτονόητα και αυταπόδεικτα.

Αλλά, είπαμε… η λογική είναι χαμένη

Κι οι βάνες των χρημάτων προς τον Βάιο, πότε άνοιγαν – πότε έκλειναν… το γεφύρι της Άρτας σε νέα έκδοση..

Χρόνια κρατάει το έργο… Δήμαρχοι έρχονται και παρέρχονται, όλοι προσκυνούν το καθεστώς του Βάιου… Διότι με σημαία «λεφτά στο Βάιο» εκλέχτηκαν όλοι. Η κυρίαρχη ιδεολογία : δικαίωση της αρπαχτής, της προχειρότητας, της ασυδοσίας. Το μέσον αναρρίχησης έγινε σκοπός της εξουσίας. Ο φορέας ταυτίστηκε με το φορτίο και το φορτίο κατάπιε τον φορέα. Στο τέλος, ο Βάιος κυβερνά. Και κανείς δεν το συνειδητοποίησε…

Τι κι αν κάποιοι φωνάζουν ότι:

Δεν δίνεις σε κάποιον με τρύπιες τσέπες να σου φυλάξει λεφτά
Δεν δίνεις τα λεφτά των άλλων σε κάποιον που δεν ξέρει να κουμαντάρει τα δικά του
Οι ανάγκες καθορίζονται από τα διαθέσιμα μέσα και όχι το ανάποδο.

Να τα πάρει ρε παιδιά ο Βάιος τα λεφτά του, αφού πρώτα:

Μάθει να κάνει οικονομία
Ξαναδεί τις ανάγκες του. Δεν θα πληρώνουν όλοι τα …. τις σεξουαλικές του επιθυμίες

Τότε, να δούμε πραγματικά πόσα του λείπουν κι ανάλογα να κινηθούμε.

Ο Βάιος είναι παντού. Σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας, σε όλες τις τάξεις και τα στρώματα, σε όλα τα επαγγέλματα. Ο Βάιος είναι ιδεολογία, είναι πρακτική, είναι σύστημα. Το σύστημα «Βάιος» είναι κυρίαρχο στην Ελληνική πραγματικότητα. Το βλέπεις παντού, το ακούς παντού, το βιώνεις παντού. Οι οπαδοί του συστήματος Βάιος έχουν κωδικούς αναγνώρισης μεταξύ τους. Συνθηματικά. Κάθε φορά που ακούς : «έλα μωρέ τώρα», «θα τα βρούμε φιλαράκι», «ωχ αδερφέ», «έχω ένα φίλο, που έχει έναν συμπέθερο που ξέρει τον τάδε», «που είναι το κράτος, ρε» - ή παρόμοιες εκφράσεις που περιέχουν τη λέξη κράτος - ξέρεις ότι έχεις μπροστά σου ένα μέλος του συστήματος Βάιος.

Κι ο «δήμαρχος» παντού είναι. Ειλικρινά δεν ξέρω – κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πια – ποιος γέννησε ποιον: ο Βάιος το «δήμαρχο ή ο δήμαρχος τον Βάιο; Το γεγονός είναι ότι όπου υπάρχει εξουσία, φυτρώνει μέσα της κι ένας δήμαρχος. Λες κι είναι αδύνατο να ευδοκιμήσει άλλο φρούτο στο χώμα της εξουσίας παρέξ αυτό του δημάρχου. Δήμαρχος και Βάιος πάνε πακέτο. Δυό γρανάζια απαραίτητα να κινηθεί η μηχανή. Ένα να λείψει, το οικοδόμημα καταρρέει, κι αυτό το ξέρουν κι οι δυό γι’ αυτό φροντίζουν κι ο ένας συντηρεί τον άλλον. Σιαμαίοι, δεμένοι στη ζωή και στο θάνατο και – οι μπαγάσηδες! – ξέρουν να γαντζώνονται στη ζωή.

Το σύστημα «Βάιος» δεν έχει πρόσωπο, έχει εικόνα. Το βλέπουμε στα σπίτια που χτίζουμε, στις πόλεις που φτιάχνουμε, στη διασκέδαση, στα σχολεία, στις υπηρεσίες, στον τρόπο που επιχειρούμε, που σχετιζόμαστε. Είναι παντού. Είναι δύσκολο να κρατηθείς μακριά του. Είναι κατόρθωμα να μη σε καταπιεί.

Δεν πιστεύω στη μαζική ευθύνη. Δεν φταίμε όλοι για την επικράτηση του Βάιου στην κοινωνία. Τουλάχιστο δεν φταίμε όλοι το ίδιο. Η καλλιέργεια μαζικής ενοχής είναι αυτή που τρέφει το σύστημα «Βάιος» γιατί φέρνει μοιρολατρία, καταστροφολογία, παραίτηση. Η μαζική ενοχή κάνει τον «εχθρό» αόρατο, καθώς αυτός γίνεται πανταχού παρών. Ο αδύναμος κρίκος στο σύστημα Βάιος είναι ο δήμαρχος γιατί αυτός «παιδεύει», διαμορφώνει κοινωνίες, νομοθετεί, άρχει. Δεν φταίνε όλοι, δεν φταίμε όλοι. Μη μασάτε! Η μαζική ενοχή είναι το αυγό μέσα από το οποίο ξαναγεννιέται το σύστημα.

Η εικόνα του Ασώτου που είδατε στα προηγούμενα κείμενα και οι πιο πολλοί αναγνωρίσατε, είναι μια μόνο έκφανση του συστήματος Βάιος. Τον Βάιο θα τον βρείτε κι αλλού, θα τον βρείτε παντού. Αφορμή για να γραφτεί στάθηκε το ζήτημα της εκτροπής του Αχελώου και η «λογική» που στήθηκε γύρω από αυτήν. Μια δεύτερη ανάγνωση κάτω από αυτό το πρίσμα κάνει φανερές τις αναλογίες. Βέβαια, για τις ανάγκες της μυθοπλασίας, η υπερβολή ήταν παρούσα σε όλο το κείμενο. Είναι κάτι που έκανα ηθελημένα για να τονίσω το πρόβλημα. Γιατί πρόβλημα είναι που πρέπει να λυθεί. Αν αφήσουμε να το λύσει το σύστημα Βάιος, χαθήκαμε.

Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2009

Σχέδιο Νόμου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας


Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής βρίσκεται ήδη αναρτημένο στην ιστοσελίδα  για δημόσια διαβούλευση.  Η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης, παρά τις επί μέρους αντιρρήσεις για τον τρόπο που αυτή υλοποιείται, αποτελεί μια πρωτόγνωρη διαδικασία, καθώς ο κάθε πολίτης μπορεί να λάβει γνώση του τι σχεδιάζει η κυβέρνηση να νομοθετήσει και να εκφράσει την άποψή του επί του σχεδίου.

Το Σχέδιο Νόμου αποτελείται από δεκατρία Άρθρα και καλύπτει μεγάλο εύρος θεμάτων σχετικών με την αδειοδότηση, παραγωγή, διανομή, ενέργειας προερχόμενης από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Καλύπτει επίσης σειρά θεμάτων που αφορούν την ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων.

Το τελευταίο παρουσιάζει ειδικό ενδιαφέρον καθώς αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την οικοδομή. Γνωρίζοντας ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα συμμετέχει σε σημαντικό βαθμό στις τοπικές οικονομίες, ειδικά των αναπτυσσόμενων πόλεων ή οικισμών, και ότι επηρεάζει σημαντικά τους δείκτες της ανεργίας, ας δούμε συνοπτικά τι προβλέπεται και τι αλλάζει σε σχέση με το νόμο

Κατ’ αρχάς, υποχρέωση να υποβάλουν τεχνική, περιβαλλοντική και οικονομική μελέτη σκοπιμότητας εγκατάστασης τουλάχιστον ενός από τα εναλλακτικά συστήματα παροχής ενέργειας, έχουν όλα τα κτίρια ανεξαρτήτως μεγέθους. Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με το ισχύον Νομοθετικό πλαίσιο, τέτοια υποχρέωση είχαν μόνο τα κτίρια πάνω από 1.000 τετραγωνικά.  Εισάγεται επίσης η υποχρεωτική κάλυψη των αναγκών των κτιρίων σε ζεστό νερό σε ποσοστά που κυμαίνονται από 65 έως 80 τα εκατό.

Τίθεται καταληκτική ημερομηνία, η 31/12/2009 μετά την οποία όλα τα νέα κτίρια θα καλύπτουν το σύνολο της πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσης τους με αποκεντρωμένα συστήματα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, συστήματα τηλεθέρμανσης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και γεωθερμικές αντλίες θερμότητας. Στην περίπτωση των νέων κτιρίων που στεγάζουν υπηρεσίες του δημοσίου και ευρύτερου δημοσίου τομέα, η υποχρέωση αυτή θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ το αργότερο ως τις 31.12.2014.

Για τα κτίρια που υφίστανται ριζική ανακαίνιση, το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι η ενεργειακή απόδοσή τους αναβαθμίζεται, στο βαθμό που αυτό είναι τεχνικά, λειτουργικά και οικονομικά εφικτό, ώστε να πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, όπως αυτές καθορίζονται στον Κανονισμό. Οι απαιτήσεις αυτές θεσπίζονται είτε για το ανακαινιζόμενο κτίριο ως σύνολο είτε μόνο για τις ανακαινιζόμενες εγκαταστάσεις ή τα δομικά στοιχεία αυτού, εφόσον αποτελούν μέρος ανακαίνισης που πρέπει να ολοκληρωθεί εντός περιορισμένου χρονικού διαστήματος, με στόχο τη βελτίωση της συνολικής ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου.

Τα όσα προβλέπονται στο σχέδιο Νόμου που αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση περίπου στο τέλος Ιανουαρίου του επόμενου έτους, αναμένεται να δώσουν ώθηση σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να αλλάξουν σημαντικά τον τρόπο που κινείται μέχρι σήμερα ο κλάδος της οικοδομής. Αναμένεται επίσης να βοηθήσουν την διείσδυση σε μεγάλο βαθμό των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή, καθώς αυτή θα είναι πλέον η απαίτηση της αγοράς.

Αρθρο μου, από την σελίδα "Οικολογία" της εφημερίδας "ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΗΧΩ" φύλλο Κυριακής 13 Δεκέμβρη 2009

.

Αποφάσεις και ρήξεις


Η αναμόρφωση της Αγροτικής παραγωγής στο σύνολό της είναι ζητούμενο χρόνων τώρα. Κανείς, και το εννοώ, υπουργός και καμία κυβέρνηση ως τώρα δεν αποφάσισε να σκύψει πραγματικά πάνω από τα χρόνια, δομικά, εγγενή και εξωγενή προβλήματα της αγροτικής οικονομίας, να τα δει στο σύνολό τους και να τα αντιμετωπίσει σφαιρικά. Παγιδεύτηκαν σε εύκολες λύσεις επιμέρους προβλημάτων, σε ψηφοθηρικές λογικές, χάιδεψαν αυτιά και τσέπες και άφησαν τα προβλήματα να συσσωρεύονται, να γίνονται πολυπλοκότερα και, πλέον, με το πέρασμα του χρόνου, δισεπίλυτα.

Παραγωγή, μεταποίηση, διάθεση, συνεταιριστικό κίνημα έμειναν ακίνητα για χρόνια. Η απουσία εθνικής πολιτικής και στρατηγικού σχεδιασμού ήταν εμφανής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στις συνόδους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποφάσεις που πολλές φορές λήφθηκαν με ουσιαστικά απούσα την χώρα μας ή, στην καλύτερη περίπτωση, χωρίς αυτή να έχει στοχευμένες προτάσεις ή σφαιρικές απόψεις. Τα όποια πρόσκαιρα οφέλη μερίδας των αγροτών από αποφάσεις που υπαγορεύτηκαν από κοντόφθαλμες πολιτικές, εξανεμίστηκαν σε εθνικό επίπεδο με την καταβολή υπέρογκων και δυσβάσταχτων προστίμων για παραβάσεις του κοινοτικού δικαίου ή των κοινοτικών πρακτικών.

Δεν είναι στις προθέσεις μου ούτε έχω τις γνώσεις και την εμπειρία να προτείνω
λύσεις για το σύνολο των προβλημάτων που άπτονται του αγροτικού χώρου και των διάφορων εκφάνσεών του. Προβληματισμό θέλω κυρίως να εκφράσω, καθώς και πρακτικά μέτρα προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις που, αν δεν τεθούν κάτω από την ομπρέλα μιας συνολικής στρατηγικής κι ενός εθνικού σχεδιασμού, κινδυνεύουν να καταδικαστούν σε αποτυχία. Συνεχίζοντας λοιπόν τον προβληματισμό μου από το άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας για μελέτη και εκσυγχρονισμό των αρδευτικών δικτύων και έχοντας πάντα το βλέμμα στην περιβαλλοντική διάσταση της αγροτικής πολιτικής, καταθέτω σήμερα τις απόψεις μου στο ζήτημα της λειτουργίας των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων

Οι Οργανισμοί αυτοί, δημιουργήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και λειτούργησαν μ’ ένα νομοθετικό πλαίσιο που με μια πρώτη ματιά δείχνει δημοκρατικό, συμμετοχικό και αποκεντρωτικό.  Από τη δεκαετία του ’80 αναπτύχθηκε μια τάση αγιοποίησης της αποκέντρωσης ως λύση – πανάκεια για όλα τα κακά αυτού του τόπου. Έκτοτε, χρησιμοποιείται σαν επιχείρημα και όπλο ενάντια σε οποιαδήποτε λογική συγκέντρωσης υπηρεσιών ή κατάργηση υπηρεσιών - σφραγίδων. Η αποκέντρωση από μόνη της είναι μια ιριδίζουσα φούσκα – εντυπωσιακή μεν, κενή δε - όταν δεν εγγυάται ή δεν συνοδεύεται από αποτελεσματικότητα και λειτουργικότητα.

Επί σειρά ετών και με «καλαφατίσματα», οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων λειτούργησαν καλά, παράγοντας έργο στο μέτρο που οι δυνατότητές τους και το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας το επέτρεπε. Την τελευταία όμως δεκαετία με τις αλλαγές στην διοικητική οργάνωση της χώρας, την μεταφορά δηλαδή αρμοδιοτήτων προς τις Νομαρχίες, τις αλλαγές στην οικονομία λόγω ευρωπαϊκής ενοποίησης, τις αλλαγές στην αγροτική πολιτική, τις συνθήκες ελεύθερης αγοράς, οι Οργανισμοί φανέρωσαν το αναχρονιστικό τους πρόσωπο. Στην πλειονότητά τους παραπαίουν μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και απορροφούν πολύτιμους οικονομικούς πόρους, τους οποίους χειρίζονται με αδιαφανείς διαδικασίες καθώς ο προληπτικός έλεγχος στην ουσία περιορίζεται στον τύπο ενώ ο κατασταλτικός, όταν έρχεται, αδυνατεί να λειτουργήσει λόγω όγκου ελεγχόμενων χρήσεων. Οι περισσότεροι από αυτούς προσφέρουν υποτυπώδεις υπηρεσίες και απασχολούν μη παραγωγικά ανθρώπινο δυναμικό.

Δεν είναι μόνο τα παραπάνω συμπτώματα βαριάς ασθένειας του χώρου, που οδηγούν κάθε υγιώς σκεπτόμενο πολίτη στο να εκφράσει αίτημα αλλαγής του τρόπου λειτουργίας των Οργανισμών αυτών. Τα έργα που καλούνται να διαχειριστούν είναι παλαιά, μη λειτουργικά, πολυδάπανα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν καλύπτουν καν τις ανάγκες για τις οποίες κατασκευάστηκαν. Τέλος, δεν έχουν πλέον την ηθική κάλυψη των αγροτών, τα συμφέροντα των οποίων θα έπρεπε να υπηρετούν.

Σαν αποτέλεσμα αυτών αδυναμιών, έρχεται η πολιτική εκμετάλλευση του χώρου. Τοπικοί κομματάρχες, μικροπαραγοντίσκοι, καλοθελητές και άλλοι χρησιμοποιούν τους Οργανισμούς αυτούς σαν εφαλτήριο για την εξυπηρέτηση προσωπικών βλέψεων ή σαν μηχανισμούς εξυπηρέτησης εκλογικής πελατείας. Αυτός που τελικά πληρώνει, και μάλιστα ακριβά, όλη αυτή την κατάσταση είναι ο μεμονωμένος αγρότης, ο οποίος καλείται να καταβάλει τέλη για υπηρεσίες, τις οποίες τις περισσότερες φορές δεν απολαμβάνει ή των οποίων το όφελος είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με το κόστος.

Πέρα από τη σπατάλη σε οικονομικούς πόρους υπάρχει το περιβαλλοντικό και κοινωνικό τίμημα. Τα υπάρχοντα έργα, των οποίων η διαχείριση βρίσκεται στα χέρια των Οργανισμών αυτών, αποδεικνύονται σπάταλα σε πόρους. Πόρους πολύτιμους, όπως είναι το νερό, ενώ με την ίδια ευκολία «σπαταλιέται» ανθρώπινο δυναμικό σε αμφιβόλου αποτελεσματικότητας και χρησιμότητας υπηρεσίες.

Απορίας άξιο είναι πού θα «χρησιμοποιηθούν» και πώς θα λειτουργήσουν οι Οργανισμοί αυτοί εάν και όταν εφαρμοσθεί η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το νερό και συσταθεί ο Ενιαίος Φορέας Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, όπως επιτάσσει η Εθνική Νομοθεσία. Αν δεν αναδιαταχθούν οι δυνάμεις που εμπλέκονται στο κύκλωμα «αρδευτικό νερό», οι αγρότες θα συνεχίζουν να πληρώνουν ακριβά κακής ποιότητας υπηρεσίες.

Ένας άλλος μύθος που καλλιεργείται εξυπηρετώντας πολιτικές σκοπιμότητες και που δένει με τα προηγούμενα, καθώς σχετίζεται άμεσα με αυτά, είναι αυτός της τιμολόγησης του νερού, πάντα σε εφαρμογή του κοινοτικού και εθνικού δικαίου. Ένας μύθος που μιλά για εκτόξευση του κόστους παραγωγής των αγροτικών προϊόντων και για ουσιαστική καταδίκη σε αφανισμό των αγροτών. Αλήθεια, δεν πληρώνουν ήδη οι αγρότες τη συντήρηση Οργανισμών, που έχουν σαν αντικείμενο την διανομή αρδευτικού νερού; Δεν επιβαρύνεται η αγροτική παραγωγή με δαπάνες, οι οποίες μπορούν τουλάχιστον να νοικοκυρευτούν; Κάποτε οι κυβερνώντες θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν, ότι προβλήματα δεν παύουν να υπάρχουν όταν κρύβεις τα κάτω από το χαλί. Αν δεν γίνει κάτι τώρα σε σχέση με το νερό, τότε οι επόμενοι «σωτήρες» θα είναι οι εταιρείες εκμετάλλευσης και διαχείρισης υδάτων. Είναι μια προοπτική, την οποία όλοι απεύχονται αλλά δεν κάνουν τίποτα ώστε να την σταματήσουν. Οι άναρθρες κραυγές δεν τρομάζουν τους πολυεθνικούς γίγαντες που πλουτίζουν με το νερό. Μόνο ο στρατηγικός σχεδιασμός, ο εξορθολογισμός της χρήσης, ο σεβασμός του πόρου και η ολοκληρωμένη διαχείριση μπορεί να έχει αποτέλεσμα.

Πώς όμως μπορεί κάποιος να οδηγηθεί σε αποτελέσματα με τους λιγότερους κλυδωνισμούς και χωρίς να διασπαστεί ο κοινωνικός ιστός; Η απάντηση είναι μία: μέσα από παραγωγικό διάλογο με σαφές πλαίσιο, με καταληκτικές ημερομηνίες και με πολιτική βούληση. Βλέποντας τα πράγματα μέσα από αυτό το πρίσμα, με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο η εκφρασμένη βούληση της Πανθεσσαλικής Συντονιστικής Επιτροπής για τον Αχελώο να συμμετέχει στη διαδικασία προκήρυξης, ανάθεσης και εκπόνησης του Διαχειριστικού Σχεδίου για τα νερά της λεκάνης του Πηνειού, παρακολουθώντας στενά τη διαδικασία. Αυτό εξ’ άλλου είναι τελικά διαβούλευση.  Αρκεί να αφήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι «σπίτι» τους ιδεοληψίες, αγκυλώσεις, μικροσυμφέροντα και να προτάξουν το εθνικό και κοινωνικό συμφέρον.

Οι ηγεσίες του ΥΠΕΚΑ, του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και όλων των συναρμόδιων Υπουργείων, καλούνται σ’ αυτή τη χρονική στιγμή να λάβουν αποφάσεις και να προχωρήσουν σε ρήξεις. Αποφάσεις που θα αλλάξουν το τοπίο στον αγροτικό χώρο, ρήξεις με κατεστημένες νοοτροπίες. Η πορεία θα είναι δύσκολη αλλά όλοι γνωρίζουν ότι τίποτα σημαντικό δεν είναι εύκολο.

Αρθρο μου, από την σελίδα "Οικολογία" της εφημερίδας "ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΗΧΩ" φύλλο Κυριακής 13 Δεκέμβρη 2009

.

Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου 2009

Παρέμβαση του Λευτέρη Τζιόλα


στο ποστ "Εκσυγχρονισμός αρδευτικών δικτύων".

Oi προτάσεις του φίλου Παντελή Μήτσιου για την εξοικονόμηση (και δυνατότη ορθολογικώτερης διαχείρησης) των υπατικών πορών στον υδροβόρο κάμπο της Θεσσαλίας έχουν τη σημασία τους και πρέπει να συζητηθούν.
Οφείλω να κάνω τις παρακάτω παρατηρήσεις (έχοντας και ανάλογη εμπειρία εφαρμογής από τον κάμπο της Θεσσαλονίκης, Αξιού/Λουδία/Αλιάκμονα) :
1. Πριν καταφύγει κανείς στην επιλογή της υπογειοποίησης των δικτύων (δηλαδή, στη δημιουργία νέων, υπόγειων δικτύων με τη μορφή σωληναγωγών) πρέπει : (α).να έχει ένα ισοζύγιο (και την τάση του σε χρονικό βάθος τουλάχιστο μιας εικοσαετίας) διαθέσιμου/καταναλισκόμενου/απωλειών υδατικού δυναμικού, (β).να έχει ένα συγκριτικό πλάνο κόστους μεταξύ της αποκατάστασης (και του εξορθολογισμού της διαχείρησης) των υπαρκτών δικτύων και της αντικατάστασής τους από ένα νέο, εκτεταμένο υπόγειοπ δίκτυο.(γ). να έχει μια εκτίμηση κόστους/οφέλους.
2. Η διαμόρφωση μιας νέας οικονομικής (και τιμολογιακής) πολιτικής για τους υδατικούς πόρους αποτελεί σταθερά -έτσι κι αλλιώς-μια σοβαρή προτεραιότητα.
3. Το σημαντικώτερο όλων είναι η μείζων επιλογή για τη Θεσσαλία (και για όλεςτις περιοχές της πατρίδας εντατικών καλλιεργειών) σχετικά με τά είδη των καλλιεργειών, τον τύπο/τρόπο των καλλιεργειών, τηνποιότητα των προϊόντων, την σχέση των παραγόμενων αγαθών με τον παραγωγικό ιστό (κυρίως, τον τομέα της μεταποίησης/τυποποίησης των αγροτικών προϊόντων). Εδώ απαιτείτα μια μεγάλη, ριζική στροφή για να δημιουργηθεί ο νέος αγροτικός/παραγωγικός τομέας της χώρας (πέρα, απ΄αυτόν που έχει πεθάνει,ή, εν πάση περιπτώσει, βρίσκεται στα τελευταία του...). Η νέα αυτή αγροτική επανάσταση απαιτεί ένα μεγάλο εγερτήριο σχέδιο, με το ανάλογο επιστημονικό και παραγωγικό δυναμικό(γεωτεχνικοί, καλλιεργητές, πρωτοπόροι νέοι ή / και παλιώτεροι παραγωγοί) και την αντίστοιχη πολιτική ηγεσία!... Περισσότερα
Η Ελλάδα θα έχει -και πρέπει να έχει- αγροτικό τομέα.Αλλά, έναν νέο αγροτικό τομέα (όχι μόνο με έμφαση στη ποιότητα -βεβαίως, απαραίτητη-), αλλά και νέων καλλιεργειών, και νέων τεχνικών, και νέων πρακτικών για τους φυσικούς πόρους (το νερό κ.ά.).
Θα έλεγε κάποιος : ''Ζητάμε πολλά...". Ναί, ζητάμε μια επανάσταση ! Απολύτως αναγκαία, όμως, για να επιβιώσουμε, για να ζήσουμε ! Μια επανάσταση ζωής για την αγροτιά και την Ελλάδα! Και οι επαναστάσεις προαπαιτούν, σχεδον πάντα : σχέδιο, συσχετισμό, υποκείμενο...

Θα παρακαλούσα τον φίλο Παντελή Μήτσιου, που έχει ανοίξει -και εύγε !- αυτό το κεφάλαιο/διάλογο (και για τηνπεραιτέρω προώθηση του) να φιλοξενήσει τις παραπάνω εξαιρετικά συνοπτικές στη διατύπωσή τους απόψεις μου στο σχετικό blog του. Ευχαριστώ.

Εγω ευχαριστώ τον σύντροφο για τις παρατηρήσεις - προτάσεις του που βγαίνουν μέσα από την μακριά εμπειρία του. Τις μελετώ ήδη.

Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

Πολίτες σε Δράση: Τέκνο της ανάγκης


Ενάμιση χρονώ με φρέσκο, εκλεγμένο Δ.Σ. ο σύλλογος "Πολίτες σε Δράση" έχει πλέον καθιερωθεί στη συνείδηση των Λαρισαίων και όχι μόνο σαν η παρέα που νοιάζεται για και προστατεύει το περιβάλλον. Μπροστά στη νέα πορεία του, καταθέτω όσα πριν ενάμιση χρόνο ονειρευόμουν. Πολλά από αυτά έγιναν άλλα τόσα μένει να γίνουν.

Η συνέντευξη στην δημοσιογράφο Δέσποινα Θεοδώρου, του μέλους του προσωρινού συντονιστικού οργάνου του συλλόγου, Παντελή Μήτσιου, στην Θεσσαλική Ηχώ της Κυριακής 29/6/2008

Δέσποινα Θεοδώρου: Πως πήρατε αλήθεια την απόφαση να προχωρήσετε στη δημιουργία μιας ακόμη περιβαλλοντικής οργάνωσης;

Παντελής Μήτσιου: Ο προβληματισμός είχε εκφραστεί από καιρό και από πολλούς ανθρώπους σε ιδιωτικές συζητήσεις. Δεν είχαμε, ούτε έχουμε όλοι την ίδια αφετηρία στη σκέψη μας για την δημιουργία του συλλόγου αλλά κάπου στην πορεία συναντηθήκαμε. Αφορμή στάθηκε ή μάλλον ως καταλύτης λειτούργησε το ζήτημα της κοπής των δέντρων στον Πηνειό. Η αδυναμία μας να βρούμε «οργανωμένη» ομάδα μέσα από την οποία να εκφράσουμε τη διαμαρτυρία μας ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόταν ώστε οι συζητήσεις να γίνουν πράξη. Να ‘μαστε εδώ λοιπόν.

Δέσποινα Θεοδώρου: Πιστεύετε ότι τελικά την υπόθεση «περιβάλλον» θα πρέπει να την πάρουν στα χέρια τους οι πολίτες ή έχετε ακόμη ελπίδες ότι μπορεί η πολιτεία να παρέμβει και να δώσει λύσεις;

Παντελής Μήτσιου:
Οι ρόλοι της πολιτείας και των πολιτών είναι διακριτοί και συγκεκριμένοι. Η πολιτεία υποχρεούται να αφουγκράζεται τη θέληση των πολιτών, να νομοθετεί ανάλογα και να φροντίζει για την εφαρμογή των νόμων. Οι πολίτες οφείλουν να ελέγχουν και να κρίνουν τις πράξεις ή τις παραλείψεις της πολιτείας. Αυτό ισχύει παντού και σε όλα τα ζητήματα. Ειδικά στα θέματα που αφορούν το περιβάλλον δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε. Αν δεν αντιδράσουμε τώρα εμείς οι πολίτες, αν περιμένουμε την πολιτεία, μάλλον θα είναι πολύ αργά.

Δέσποινα Θεοδώρου: Πρόσφατα σας είδαμε να πρωτοστατείτε στην αποκάλυψη της χωματερής που την μετέτρεψαν σε λίμνη τυρογάλακτος. Πόσες αλήθεια παρόμοιες περιπτώσεις υπάρχουν στο νομό της Λάρισας και μάλιστα εν αγνοία των αρμόδιων υπηρεσιών;

Παντελής Μήτσιου: Οποιαδήποτε χωματερή, δεν λειτουργεί εν αγνοία των υπηρεσιών. Δεν είναι κρυμμένη στην άκρη της γης.

Δεν πιστεύω ότι η συγκεκριμένη χωματερή, την ύπαρξη της οποίας αποκαλύψαμε, είναι η μοναδική. Αν σήμερα ζητήσουμε από την Περιφέρεια τον κατάλογο των χωματερών οι οποίες έχουν αποκατασταθεί στη Θεσσαλία και ξεκινήσουμε ένα γρήγορο οδοιπορικό, μάλλον θα ξαφνιαστούμε δυσάρεστα. Ξέρετε, όταν η Περιφέρεια αρνιόταν την χρηματοδότηση της περίφραξης της συγκεκριμένης χωματερής, παρά τα όσα προέβλεπε η μελέτη, δεν το έκανε για πρώτη ή μοναδική φορά.

Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την προχειρότητα με την οποία η πολιτεία αντιμετωπίζει το φλέγον ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων αλλά και το περιβάλλον γενικότερα. Ξέρετε γιατί οι περιφερειακές υπηρεσίες αρνήθηκαν να χρηματοδοτήσουν την περίφραξη; Διότι τη θεωρούσαν άσκοπη δαπάνη! Δεν θα σταθώ στο γεγονός ότι ενάμιση χρόνο μετά αναγκαζόμαστε να αποκαταστήσουμε την … αποκατάσταση, αλλά στο ότι δαπανήθηκαν τεράστια ποσά για να πληρωθούν διαφημιστικές καμπάνιες του ΥΠΕΧΩΔΕ οι οποίες προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι δεν θα ξαναπληρώσουμε πρόστιμα επειδή κλείσαμε τις χωματερές! Αλήθεια, πόσες περιφράξεις κόστισαν αυτές οι καμπάνιες;

Δέσποινα Θεοδώρου: Τελικά τι είναι αυτό που χρεώνετε στους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, άγνοια ή αδυναμία;

Παντελής Μήτσιου: Θα είμαι σκληρός απέναντι στους ανθρώπους της εξουσίας οποιασδήποτε βαθμίδας. Δεν νοείται άγνοια για αυτούς. Όποιος «δεν γνωρίζει» και δεν φροντίζει έγκαιρα να μάθει ή δεν έχει ανθρώπους που γνωρίζουν γύρω του, δεν κάνει για τη δουλειά. Απλά πράγματα. Τους χρεώνω στην καλύτερη περίπτωση αδυναμία μερικές φορές αδιαφορία και συνήθως ιδιοτελή τύφλωση.

Δέσποινα Θεοδώρου: Θεωρείτε ότι το οικολογικό κίνημα στη χώρα μας μπορεί να εμπνεύσει τους πολίτες και να τους οδηγήσει τελικά σε μια οικολογικού περιεχομένου επανάσταση ή έχει χάσει τον προσανατολισμό του;

Το λέω αυτό κυρίως για τις αποκαλούμενες Μ.Κ.Ο.


Παντελής Μήτσιου:
Ποιες είναι οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις; Οι περισσότερες από αυτές που εγώ γνωρίζω είναι κρατικοδίαιτες.

Την ιστορία, κυρία Θεοδώρου, την γράφουν οι παρέες. Και την γράφουν όσο εμπνέονται από το μεράκι, το πάθος και τον ενθουσιασμό των μελών τους. Από τη στιγμή που το κίνητρο γίνεται η συμμετοχή στο επόμενο πρόγραμμα της Ε.Ε., κάπου το πράγμα ξεστρατίζει. Δυστυχώς, πολλές από τις λεγόμενες οικολογικές οργανώσεις είναι απλά άτυπες δημόσιες υπηρεσίες.

Εμείς, οι Πολίτες σε Δράση, δεν έχουμε κανέναν σκοπό να ηγηθούμε καμιάς επανάστασης. Εμείς είμαστε εδώ να αποκαλύπτουμε, να καταγράφουμε, να προτείνουμε. Έχουμε σκοπό να λειτουργούμε σαν ξυπνητήρι, σαν συναγερμός, σαν πυξίδα. Όσο αντέξουμε.

Δέσποινα Θεοδώρου: Το περιβάλλον χρειάζεται «ταραξίες» ή ευαισθητοποιημένους πολίτες;

Παντελής Μήτσιου: Ευαισθητοποιημένους ταραξίες! Η εποχή μας δεν είναι εποχή για «καλά παιδιά». Τα προβλήματα δεν λύνονται από το σαλόνι και με το τηλεκοντρόλ. Συσκέψεις, εορτές και δεξιώσεις δεν προσφέρουν στη λύση. Ευαισθητοποιημένους ταραξίες λοιπόν. Με την έννοια αυτών που θα χαλάνε πάντα των ύπνο μερικών.

Δέσποινα Θεοδώρου: Πως σκέφτεστε να δράσετε στο μέλλον και πως τέλος πάντων θα μπορέσετε να αποκτήσετε μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με τον πολίτη της Λάρισας;

Παντελής Μήτσιου: Σκοπός μας είναι να δίνουμε το παρόν και να επιχειρούμε να δίνουμε λύσεις σε όσο το δυνατό περισσότερα προβλήματα. Θα προσπαθήσουμε να παρακολουθούμε την εξέλιξη κάθε ζητήματος με το οποίο ασχολούμαστε μέχρι την δρομολόγηση της τελικής του λύσης.

Υπάρχουν πολλές ιδέες για πρωτότυπες δράσεις, για θετικές προτάσεις, για πρακτικές λύσεις σε πάγια προβλήματα. Σταδιακά και όσο οι τάξεις του συλλόγου μας θα πυκνώνουν, ευελπιστούμε ότι θα αρχίσουμε να τις υλοποιούμε. Καθοριστικός παράγοντας σε αυτό θα είναι η παρουσία και δραστηριοποίηση στο σύλλογό μας ανθρώπων με επιστημονικές γνώσεις σε σχετικούς τομείς. Γι΄ αυτό το λόγο καλούμε νέους κυρίως επιστήμονες και φοιτητές να πλαισιώσουν εθελοντικά το σύλλογο.

Σύντομα, θα πραγματοποιήσουμε επίσκεψη στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο ΤΕΙ Λάρισας και θα επιδιώξουμε συνεργασία με επιστημονικό προσωπικό σε συγκεκριμένους τομείς.

Στέλνουμε τέλος το μήνυμα σε όλους ότι η οργάνωσή μας είναι ανοιχτή. Ότι επιθυμούμε να αποκτήσουμε μέλη και δραστηριότητες παντού χωρίς γεωγραφικούς ή διοικητικούς περιορισμούς, Ότι ο κάθε πολίτης μπορεί να έρθει σε επαφή μαζί μας και να μας εκφράσει διαμαρτυρία, παράπονο, καταγγελία, πρόβλημα ή να γίνει μέλος του συλλόγου μας.

Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2009

Εκσυγχρονισμός αρδευτικών δικτύων


Στο φλέγον και πάντα επίκαιρο ζήτημα της διαχείρισης του νερού στη Θεσσαλία και όχι μόνο, εκ των πραγμάτων το κομμάτι που κατέχει την κορυφαία θέση είναι αυτό της διαχείρισης των ποσοτήτων νερού που κατευθύνονται στη γεωργία. Όχι άδικα, καθώς η γεωργία δαπανά ποσότητες που συχνά ξεπερνούν κατά πολύ το 80% της συνολικής ζήτησης. Συνεπώς, η οποιαδήποτε προσπάθεια εξοικονόμησης νερού ή περιορισμού της κατανάλωσης ή της σπατάλης δεν μπορεί παρά να στραφεί αντίστοιχα και κατά προτεραιότητα προς την άρδευση.
Αναζητώντας λύσεις ή προτάσεις για την εξοικονόμηση και την ορθολογική διαχείριση των υδατικών αποθεμάτων, θα παραβλέψω τα «δημοφιλή» περί μεθόδων άρδευσης, περί υδροβόρων αρδευόμενων καλλιεργειών ή περί περιορισμού των αρδευόμενων εκτάσεων και θα σταθώ στο κομμάτι των υποδομών. Όχι γιατί θεωρώ τα παραπάνω υποδεέστερα ή μικρότερης σημασίας – κάθε άλλο – αλλά γιατί οι υποδομές χωρικά και χρονικά προηγούνται των παραπάνω.
Σε ένα τυπικό και σχηματικό «σύστημα» άρδευσης υπάρχει η «αποθήκη» νερού που μπορεί να είναι λίμνη, ταμιευτήρας, ποτάμι, υπόγειος υδροφορέας ή άλλο. Υπάρχει επίσης ο χώρος «κατανάλωσης» νερού, το χωράφι. Η κατανάλωση μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους: με κατάκλιση, με αυλάκια, με πύραυλο, σταγόνα –σταγόνα, υπεδάφια ή διαφορετικά. Υπάρχει ακόμα ο καταναλωτής, το φυτό. Ο σύνδεσμος ανάμεσα στην αποθήκη και στον καταναλωτή είναι τα αρδευτικά δίκτυα μεταφοράς και διανομής του νερού, είναι αυτό που ονόμασα στην αρχή υποδομές.
Στη Θεσσαλία το δίκτυο των υποδομών είναι πολυδαίδαλο, πολύπλοκο και ανομοιογενές. Παρατηρεί κανείς δίκτυο τάφρων με επένδυση σκυροδέματος σε πολύ μικρές περιοχές, κυρίως στην Δυτική Θεσσαλία και στο τμήμα όπου προβλεπόταν κάποτε να αρδεύεται από τα νερά της Λίμνης Ν. Πλαστήρα. Παρατηρεί μικρού μήκους δίκτυα υπόγειων αγωγών διανομής νερού κρατικών γεωτρήσεων ή συλλογικών δικτύων ή δίκτυα πολλών χιλιομέτρων επιφανειακών αγωγών. Τέλος, παρατηρεί ένα δίκτυο τάφρων διαφόρων διατομών χωμάτινων το οποίο είτε είναι αυτοτελές αρδευτικό έργο είτε είναι αποστραγγιστικό.
Εάν εξαιρέσουμε τα υπόγεια δίκτυα, που είναι ένα πολύ μικρό ποσοστό στο σύνολο και από τα οποία οι απώλειες είναι μηδαμινές, σε όλες τις υπόλοιπες υποδομές μεταφοράς νερού άρδευσης τα περιθώρια περιορισμού της σπατάλης είναι τεράστια. Σε μια σοβαρή προσέγγιση του ζητήματος «νερό» κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να παραβλέψει το κομμάτι υποδομές.
Έτσι, στα δίκτυα επιφανειακών αγωγών, οι σπατάλες έγκεινται συνήθως:
• σε προβλήματα απωλειών από συχνές βλάβες λόγω ταχείας διάβρωσης των σωλήνων. Τα επιφανειακά δίκτυα είναι εκτεθειμένα τόσο σε περιβαλλοντικές επιδράσεις και μετεωρολογικά φαινόμενα όσο και στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το παραπάνω σε συνδυασμό με την παλαιότητα των περισσοτέρων οδηγεί σε συχνές και μεγάλες απώλειες.
• Σε προβλήματα απωλειών στις ενώσεις των σωληνώσεων που συχνά και για διάφορους λόγους «ξεκουμπώνουν» και σημαντικές ποσότητες νερού χάνονται μη παραγωγικά.
Στα δίκτυα των χωμάτινων τάφρων οι απώλειες οφείλονται:
• Στην εξάτμιση. Ειδικά στις κλιματικές συνθήκες του Θεσσαλικού θέρους οι απώλειες μπορεί να φτάσουν κατά περίπτωση σε πολύ υψηλά ποσοστά.
• Στην κατείσδυση στο έδαφος πριν το νερό φτάσει στις καλλιέργειες.
Τέλος, στα επενδυμένα δίκτυα οι απώλειες περιορίζονται μόνο στην εξάτμιση.
Δεν γνωρίζω εάν έχει γίνει προσπάθεια ποσοτικού προσδιορισμού των απωλειών αυτών στα δίκτυα ούτε αν έχει εκτιμηθεί από κανέναν το όφελος από τον περιορισμό τους. Επιβάλλεται όμως η προσπάθεια εκσυγχρονισμού των υποδομών και για έναν επί πλέον λόγο που έχει να κάνει και με το κόστος της αγροτικής παραγωγής: Τα χρήματα που δαπανώνται για την επιδιόρθωση των σωληνώσεων αλλά κυρίως για την άντληση του νερού από τις τάφρους επιβαρύνουν σημαντικά τον προϋπολογισμό των αγροτών και την τιμή αντίστοιχα πολλών αγροτικών προϊόντων. Φυσικά, επηρεάζουν και το αγροτικό εισόδημα.
Η ελλιπής λειτουργικότητα των αρδευτικών δικτύων πολλές φορές αναιρεί στην πράξη ή υποβαθμίζει τα οφέλη από την κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής όπως για παράδειγμα λιμνοδεξαμενών ή ταμιευτήρων.
Είναι απαραίτητο λοιπόν να δρομολογηθούν διαδικασίες εκσυγχρονισμού των αρδευτικών δικτύων. Η προσπάθεια μπορεί να ξεκινήσει από την καταγραφή τους σε όλη την έκταση της λεκάνης απορροής του Πηνειού και την αξιολόγηση της κατάστασής τους. Στη συνέχεια, να μελετηθεί σε ποια από τα υπάρχοντα απαιτούνται παρεμβάσεις και που επιβάλλεται η κατασκευή νέων. Αφού στη συνέχεια γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε τα έργα αυτά να ενταχθούν σε προγράμματα χρηματοδότησης από κοινοτικούς ή και εθνικούς πόρους, να ξεκινήσει η κατασκευή τους. Η καλύτερη λύση φαίνεται να είναι η κατασκευή ενός το δυνατόν ευρύτερου δικτύου υπόγειων αγωγών μεταφοράς νερού. Εάν στο δίκτυο αυτό ενσωματωθούν και μετρητές κατανάλωσης για την δικαιότερη κατανομή των τελών άρδευσης, μπορεί κανείς να μιλά για βήματα μπροστά στην αγροτική παραγωγή. Τέλος, το όλο εγχείρημα θα μπορούσε να συμπληρωθεί με την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των φορέων διαχείρισης των αρδευτικών έργων, των γνωστών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων, ώστε αυτοί να καταστούν πραγματικοί αρωγοί και υπηρέτες της αγροτικής οικονομίας, θα μπορούμε να μιλάμε για μια πραγματική μικρή μεταρρύθμιση στον κάμπο.
Τα παραπάνω, στα πλαίσια ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων αλλά και έργων, μπορούν να λειτουργήσουν σαν μοχλός ανάπτυξης της περιοχής.
Το ζήτημα του περιορισμού της σπατάλης νερού αλλά και του κόστους παραγωγής αγροτικών προϊόντων συνδέονται πολλαπλά και πολλές φορές η αντιμετώπιση του ενός επηρεάζει και το άλλο. Όσοι νοιάζονται πραγματικά για την αγροτική οικονομία και το περιβάλλον θα πρέπει να σκύψουν με προσοχή στα προβλήματα και να δώσουν άμεσα τις πολλές φορές αυτονόητες και προφανείς λύσεις. Ειλικρινής διάλογος χωρίς προαπαιτούμενα, χωρίς ιδεοληψίες και χωρίς κορώνες και κραυγές απαιτείται.

Αρθρο μου, από την σελίδα "Οικολογία" της εφημερίδας "ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΗΧΩ" φύλλο Κυριακής 6 Δεκέμβρη 2009

Το περιβαλλοντικό έγκλημα


Ακόμα κι ο τίτλος ξενίζει. Όταν τηλεφώνησα στον αρχισυντάκτη να του πω ότι θα γράψω για το περιβαλλοντικό έγκλημα, μόνο που δεν με ρώτησε αν βρήκαμε το πτώμα. Κι όμως, στο Ανοικτό Forum για το περιβαλλοντικό έγκλημα που διοργανώθηκε από την Ειδική Γραμματεία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής το μόνο θέμα ήταν αυτό.
Και μόνη η αναφορά σε «περιβαλλοντικό έγκλημα» αντί του συνήθους «περιβαλλοντική παράβαση» αποτελεί τομή στον τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων και σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής στις πολιτικές περιβάλλοντος.
Στην ημερίδα ήταν όλοι εκεί: Η υπουργός, κυρία Μπιρμπίλη, για όσο της το επέτρεψαν οι υποχρεώσεις της, ο υφυπουργός κύριος Μανιάτης, ο επίτροπος περιβάλλοντος κύριος Δήμας, οι Ειδικοί Γραμματείς του ΥΠΕΚΑ κύρια Καραβασίλη και κύριος Ανδρεαδάκης, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο Γενικός Επιθεωρητής Περιβάλλοντος, νομικοί, δικαστικοί, εκπρόσωποι συλλόγων και οργανώσεων και πλήθος κόσμου. Από τις 8:30 το πρωί ως σχεδόν τις 11 το βράδυ.
Στο κομμάτι των ειδήσεων, αυτά που ανακοινώθηκαν και αναμένεται να γίνουν πράξη το επόμενο χρονικό διάστημα είναι :
• Αλλαγές στο νόμο περί επιθεωρητών περιβάλλοντος,
• Μαθηματικός τύπος ( αλγόριθμος) καθορισμού του κόστους αποκατάστασης της περιβαλλοντικής καταστροφής,
• Χρονοδιάγραμμα συμμόρφωσης των υπευθύνων και κλιμάκωση ποινών σε υποτροπή που θα φτάνουν μέχρι κλείσιμο της επιχείρησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα,
• Οριοθέτηση εντός του 2010 οργανωμένης βιομηχανικής περιοχή στα Οινόφυτα και προσπάθεια ανάπλασης του ποταμού Ασωπού,
• Συγκρότηση σε αυτόνομο συντονιστικό σώμα της Ειδικής Γραμματείας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και δημιουργία μικρότερων γραφείων σε επίπεδο περιφέρειας.
Τα όσα όμως προέκυψαν μέσα από τις συζητήσεις και τις θεματικές ενότητες του φόρουμ ήταν πολύ περισσότερα και ενδιαφέροντα. Αρχικά, σαν κεντρικό συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί ότι το ζήτημα της περιβαλλοντικής ευθύνης και της αποκατάστασης της όποιας περιβαλλοντικής ζημιάς θα οδηγήσει σε αλλαγές του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα περιβαλλοντικά θέματα από όλους τους εμπλεκόμενους. Η παρουσία και η τοποθέτηση του Δρ Γεωργίου Ξανθούλη, Δικηγόρου και εκπροσώπου του ΣΕΒ, καταδεικνύει το γεγονός. Το ίδιο και η συνεχής παρουσία μέχρι το τέλος των εργασιών επιτροπής βιομηχάνων από την περιοχή των Οινοφύτων. Η ενσωμάτωση βέβαια στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας 2004/35 περί περιβαλλοντικής ευθύνης μπορεί να ήταν η αφορμή, η αιτία όμως ήταν η ανίχνευση των προθέσεων του ΥΠΕΚΑ απέναντι στα περιβαλλοντικά προβλήματα και οι προθέσεις φαίνεται κλίνουν προς τη μεριά της πάταξης του περιβαλλοντικού εγκλήματος με κάθε τρόπο. Ακόμα κι αν αυτό οδηγήσει σε λουκέτα. Εξ άλλου, αυτό με σαφήνεια και επίταση «ζήτησε» και ο Αντιεισαγγελέας Εφετών κ. Σωτήριος Μπάγιας απευθυνόμενος προς τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος.
Βέβαια, σαφές ήταν και είναι ότι ο νόμος περί περιβαλλοντικής ευθύνης δεν αποσκοπεί στο κλείσιμο επιχειρήσεων ούτε στην επιβολή προστίμων ή ποινών. Στόχος είναι η πρόληψη δια της αυστηρότητας των ποινών. Στόχος είναι να «εξαναγκασθούν» οι επιχειρήσεις να προλαβαίνουν τη ρύπανση. Τούτο επιτυγχάνεται αρχικά από το ύψος των χρηματικών ή άλλων ποινών αλλά κύρια από το κόστος αποκατάστασης της περιβαλλοντικής βλάβης που θα βαρύνει εξ’ ολοκλήρου τον ρυπαντή.
Όλα τα παραπάνω βέβαια προϋποθέτουν αλλαγές τόσο στη νοοτροπία όσο και στον τρόπο δράσης των ελεγκτικών μηχανισμών, ο ρόλος των οποίων αλλάζει. Προϋποθέτει επίσης την αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τους ελέγχους . Προϋποθέτει τέλος θεραπεία των εγγενών και εξωγενών προβλημάτων της ίδιας της δημόσιας διοίκησης όπως τα περιέγραψε ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κύριος Ρακιντζής και αφορούν πολλούς τομείς, από την έλλειψη προσωπικού και εξοπλισμού μέχρι τη διαφθορά και τη διαπλοκή.
Σημαντική ήταν και η παρέμβαση του κ. Ανδρεαδάκη, Ειδικού Γραμματέα της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων που αναφέρθηκε στην ανάγκη περιορισμού της ρύπανσης των υδάτων, εκπόνησης διαχειριστικών σχεδίων και επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένου νερού.
Τέλος συγκινητικές, κριτικές και με περίσσεια πάθους και θάρρους ήταν οι τοποθετήσεις εκπροσώπων συλλογικοτήτων από όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα από τις περιοχές του Ασωπού και της Μεσσαπίας οι οποίες αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα ρύπανσης των υδατικών αποθεμάτων από καρκινογόνες ουσίας όπως το εξασθενές χρώμιο.
Οι προθέσεις της ηγεσίας του ΥΠΕΚΑ δείχνουν να είναι καλές. Οι προθέσεις όμως δεν λύνουν προβλήματα. Θα περιμένουμε, και ελπίζουμε στο επόμενο forum να κάνουμε απολογισμό δράσεων και όχι προθέσεων.


Αρθρο μου, από την σελίδα "Οικολογία" της εφημερίδας "ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΗΧΩ" φύλλο Κυριακής 6 Δεκέμβρη 2009