Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

Ιδιωτικοποιήσεις και Περιβάλλον


Ακούγεται συχνά, ειδικά από τους ένθερμους θιασώτες του κρατισμού, ότι η ιδιωτική οικονομία είναι εχθρός του περιβάλλοντος. Ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να κρατηθεί το κράτος μακριά από την παραγωγή και την αγορά, ισοδυναμεί με καταδίκη του πλανήτη σε θάνατο.
Βέβαια κανείς από τους παραπάνω δεν μπορεί να δώσει μια πειστική απάντηση στην ερώτηση, αν ισχύουν τα παραπάνω γιατί στη Γερμανία, για παράδειγμα, το περιβάλλον τυγχάνει καλύτερης μεταχείρισης από ότι στην Ελλάδα.
Η διαπίστωση αυτή μπλοκάρει την θεωρία και αναιρεί την επιχειρηματολογία όσων αντιτίθενται στις ιδιωτικοποιήσεις, ανεξάρτητα από τα κίνητρα του καθενός από αυτούς ξεχωριστά.
Είτε πρόκειται για ιδεοληπτική τύφλωση είτε για θέση που υπαγορεύεται από το στενά εννοούμενο οικονομικό συμφέρον, οι θιασώτες του κρατισμού αρνούνται να δουν την αλήθεια και η αλήθεια είναι ότι η σχέση του κράτους με τα μέσα παραγωγής δεν καθορίζει το βαθμό προστασίας του περιβάλλοντος.
Τι είναι αυτό που κάνει πολλές Ευρωπαϊκές χώρες να πρωτοπορούν στην περιβαλλοντική προστασία αλλά και στην ταυτόχρονη απεμπλοκή του κράτους από τα μέσα παραγωγής και την αγορά; Η απάντηση σε αυτό είναι μια: η ύπαρξη οργανωμένου κράτους και αποτελεσματικών κρατικών δομών.
Ακούγεται παράδοξο αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό: μόνο ένα οργανωμένο κράτος μπορεί να εξασφαλίσει το περιβάλλον και ταυτόχρονα να αυτοπεριοριστεί στον αποκλειστικό του ρόλο, αφήνοντας χώρο και πεδίο δράσης στους πολίτες του.
Διότι ένα οργανωμένο κράτος θεσπίζει κανόνες, ελέγχει αποτελεσματικά την εφαρμογή τους και εκπαιδεύει τους πολίτες του στην έμπρακτη φροντίδα για το περιβάλλον.
Με βάση τα παραπάνω, αυτό που έχει ανάγκη η Ελλάδα σήμερα, στην νέα της τραγική πραγματικότητα, δεν είναι η διατήρηση ενός μοντέλου κράτους και των πολιτικών πρακτικών που αποδεδειγμένα οδήγησαν μέχρις εδώ. Ούτε είναι η στροφή σε περισσότερο κράτος.
Αυτό που έχει ανάγκη η Ελλάδα σήμερα είναι βαθιές και γενναίες μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν στην νέα κοινωνική ηθική η οποία θα στηρίζεται στο τρίπτυχο Νόμος, Έλεγχος, Παιδεία. Εξ άλλου, αυτά έχει υποχρέωση το κράτος να προσφέρει στους πολίτες του. 
Από αυτή την γωνιά θέασης, οποιαδήποτε λογική προστασίας του περιβάλλοντος που προϋποθέτει διατήρηση του κρατισμού είναι μάλλον συντηρητική άποψη που βοηθά στην αναπαραγωγή του διεφθαρμένου και εν σήψη πολιτικού παρελθόντος και θέτει εν αμφιβόλω τις πιεστικές ανάγκες για δομικές αλλαγές στον τρόπο που ασκείται η διοίκηση στην Ελλάδα.
Το παραπάνω δεν αποτελεί δικαιολογία σε ένα άνευ όρων πέρασμα από τον κρατισμό στην ελεύθερη αγορά. Είναι προφανές ότι οι πορείες μετάβασης και μεταρρυθμίσεων πρέπει να είναι παράλληλες. Είναι προφανές επίσης ότι θα πρέπει να δοθούν σκληρές μάχες σε κάθε βήμα της νέας πορείας  επειδή κάποιοι θα επιχειρούν να χειραγωγήσουν το Νόμο και να παρεμποδίσουν τον ‘Έλεγχο. Όσο νωρίτερα επικεντρωθούμε σε αυτές τις μάχες τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να τις κερδίσουμε και τόσο ταχύτερα θα βγει η Ελλάδα από τη νέα της πραγματικότητα. 

Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

Νερό σαν το χρυσάφι


Έβρεξε χθες. Λυτρωτική βροχή, ξέπλυνε τα σκονισμένα πεζοδρόμια, πότισε τα ασθενικά δημοτικά δεντράκια τους αλλά και τις πλούσιες πρασιές των σπιτιών. Παρατηρούσα από το μπαλκόνι μου τα ρυάκια στα ρείθρα των πεζοδρομίων κι από τις δυο μεριές του δρόμου. Μου αρέσει να κοιτάζω τα μικρά, καθημερινά και ασήμαντα πράγματα  που όμως ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα, μια περιοδικότητα που μου υπενθυμίζει ότι η ζωή συνεχίζεται και με κάνει να βγαίνω από το σπιράλ της εθνικής κατάθλιψης που έφερε η νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα.
Παρατηρούσα το νερό να κυλά γρήγορα στις κατηφοριές της Ηλιούπολης μέχρι να συναντήσει ένα σε λειτουργία φρεάτιο ομβρίων ή να φτάσει σε παράλληλους στις ισοϋψείς δρόμους και να λιμνάσει ώσπου ή να εξατμιστεί ή να στραγγίξει αργά στα βουλωμένα φρεάτια.  Παρατηρούσα το νερό στο δρόμο του για τη θάλασσα.
Στο μυαλό μου ήρθε ένας άλλος δρόμος, στη θάλασσα αυτή τη φορά. Ο δρόμος που ακολουθούν καθημερινά καράβια μεταφέροντας νερό σε 22 νησιά του Αιγαίου προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι καθημερινές ανάγκες τους.
Ανατρέχοντας σε πληροφορίες, ανακάλυψα ότι το κόστος μεταφοράς του νερού, κυμαίνεται από 5.5 και φτάνει τα 12.5 € ανά κυβικό μέτρο με την συνολική ετήσια δαπάνη επίσης να ξεκινά από τα 8 και να ξεπερνά τα 13 εκατομμύρια ευρώ. Αυτή η δαπάνη αφορά μόνο το κόστος μεταφοράς και δεν περιλαμβάνει την επιτόπια διαχείριση, η οποία προσθέτει στην τελική τιμή διάθεσης.
Έκανα έναν πρόχειρο υπολογισμό με το χθεσινό ψιλόβροχο. Η Ηλιούπολη δέχτηκε 1,8 χιλιοστά βροχής και έχει δομημένη έκταση περίπου εφτά χιλιάδες στρέμματα, άρα δέχτηκε 12.600 κυβικά μέτρα νερό. Με μια μέση τιμή κόστους μεταφοράς στα νησιά, μόνο από την χθεσινή βροχή και μόνο από την Ηλιούπολη, κοντά στις 90.000 ευρώ κατέληξαν στη θάλασσα.
Το πρόβλημα της λειψυδρίας ούτε καινούργιο είναι, ούτε μαγικές λύσεις έχει. Αν μάλιστα κανείς το δει μεμονωμένα σαν «πρόβλημα λειψυδρίας», πιθανώς να χάσει κρίσιμες παραμέτρους του ζητήματος. Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας απαιτεί μια σειρά έργων, όπως, κατασκευή φραγμάτων συγκράτησης απορροών ή εγκαταστάσεις αφαλάτωσης. Τα έργα αυτά μπορούν να λύσουν χρόνια προβλήματα που ταλανίζουν μεγάλη μερίδα των νησιών μας. Η δρομολόγηση όμως τέτοιων έργων σκοντάφτει κυρίως σε θέματα χρηματοδότησης αλλά και  σε βάσιμες ή μη αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις ή σε ενστάσεις που υποστηρίζονται από πολλαπλά οικονομικά συμφέροντα.
Οι αντιδράσεις των οικονομικών συμφερόντων, εφόσον δεν εδράζονται σε λογικές του «κοινού καλού» αλλά στην διατήρηση χαριστικών προνομίων, δεν αφορούν κανένα και δεν λαμβάνονται υπόψη σε οποιονδήποτε σχεδιασμό παρά μόνο ως εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Οι αντιδράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων ή άλλων συλλογικοτήτων λύνονται μέσα από έναν ειλικρινή διάλογο που σκοπό έχει την εύρεση και εφαρμογή της βέλτιστης λύσης ή λύσεων κατά περίπτωση. Πως όμως βρίσκεις οικονομικούς πόρους;
Το πρώτο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς είναι να βρει τεχνικές μείωσης των κατά κεφαλή αναγκών νερού. Υπάρχει μια σειρά πρωτοβουλιών που μπορεί να οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα με μερικές από αυτές, ενδεικτικά, να είναι:
1.       Μόνιμη ενημερωτική εκστρατεία με πρακτικές συμβουλές εξοικονόμησης νερού στο σπίτι.
2.       Χρέωση από το πρώτο κυβικό κατανάλωσης (χωρίς πάγιο) και κλιμακωτή τιμολόγηση ώστε να καθίσταται οικονομικά απαγορευτική η σπατάλη νερού.
3.        Επιθετική προώθηση της χρήσης ξερικών φυτών στους κήπους και τις πρασιές τουριστικών μονάδων και οικιών.
Πέρα από τις soft ενέργειες, όπως οι παραπάνω, είναι αναγκαίο να ληφθούν και άλλες πρωτοβουλίες σε νομοθετικό επίπεδο οι οποίες επίσης θα οδηγήσουν σε, σαφώς μεγαλύτερη, μείωση των κατά κεφαλή αναγκών σε νερό.
Μια τέτοια νομοθετική πρωτοβουλία μπορεί να είναι η υποχρεωτική κατασκευή υπόγειων δεξαμενών συλλογής των ομβρίων υδάτων σε όλες τις νεόδμητες οικοδομές. Μια σωστά διαστασιολογημένη και κατασκευασμένη δεξαμενή ομβρίων, με εφαρμογή απλών πρακτικών μεθόδων μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες άρδευσης ενός κτιρίου, την καθαριότητα  των χώρων ή και το νερό της τουαλέτας.  Αν η ρύθμιση αυτή συνοδευτεί και με κίνητρα κατασκευής τέτοιων δεξαμενών σε υπάρχουσες οικοδομές, το τελικό αποτέλεσμα – σε ποσότητες νερού - θα είναι σαφώς καλύτερο. Αν, επί παραδείγματι, προβλεφθούν γενναίες εκπτώσεις στην τιμή του νερού ή ακόμα και των δημοτικών τελών για μια δεκαετία, τότε πολλοί ιδιοκτήτες κατοικιών μπορεί να επιλέξουν την εγκατάσταση συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού.
Μια δεύτερη νομοθετική πρωτοβουλία, μπορεί να είναι η θέσπιση ειδικού τέλους εδαφοκάλυψης υπέρ ενός ταμείου χρηματοδότησης έργων αντιμετώπισης της λειψυδρίας. Το ταμείο εδαφοκάλυψης θα αφορά την κατασκευή έργων σφράγισης της ελεύθερης επιφάνειας του εδάφους, όπως μεγάλοι ασφαλτοστρωμένοι χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων σε εμπορικά κέντρα ή κτίρια που επιλέγουν να σφραγίσουν με οποιοδήποτε οικοδομικό υλικό μεγάλο μέρος του οικοπέδου τους. Στο ταμείο αυτό μπορεί να καταλήγουν πόροι και από άλλα αντικίνητρα κατανάλωσης νερού ύδρευσης ή άλλων χρήσεων.
Μια τρίτη νομοθετική ρύθμιση μπορεί να είναι η προώθηση της επαναχρησιμοποίησης του νερού εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Η επαναχρησιμοποίηση μάλιστα μπορεί να γίνει υποχρεωτική για συγκεκριμένες εγκαταστάσεις σε περιοχές με έντονο και μόνιμο πρόβλημα λειψυδρίας. Μπορεί επίσης πόροι από αντικίνητρα για τη μη επαναχρησιμοποίηση να καταλήγουν στο ίδιο ταμείο που αναφέρθηκε παραπάνω.
Όπως γίνεται εύκολα φανερό ο σκοπός του συνόλου των soft αλλά και των άλλων πρωτοβουλιών είναι πολλαπλός, όπως πολλαπλά είναι και τα οφέλη. Κατ’ αρχάς, μειώνουν τις κατ’ άτομο ανάγκες σε νερό ή πόσιμο νερό άρα και τις ποσότητες που θα πρέπει είτε να μεταφερθούν είτε να επεξεργαστούν ώστε να είναι διαθέσιμες στους τελικούς χρήστες. Αυτό με τη σειρά του, οδηγεί στην ανάγκη μικρότερης κλίμακας, άρα μικρότερης δαπάνης έργων. Κατά δεύτερο, καθιστά περισσότερο βιώσιμη τη χρήση ενός πόρου σε ανεπάρκεια, όπως είναι το νερό. Τρίτο, εξοικονομούνται μεγάλες ποσότητες πόσιμου νερού που σήμερα οδηγείται σε χρήσεις εκτός της ύδρευσης και τέταρτο, συγκεντρώνονται αναγκαίοι πόροι για την μελέτη και κατασκευή έργων μόνιμης κάλυψης των αναγκών περιοχών με λειψυδρία.
Η λογική αυτή, με περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική διάσταση πρέπει να γίνει η κρατούσα λογική που θα διατρέχει οριζόντια σχεδόν το σύνολο των προς αντιμετώπιση θεμάτων εάν επιθυμούμε να εγκαταλείψουμε οριστικά το μοντέλο άσκησης της πολιτικής που μας οδήγησε στην νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που βιώνουμε. 

Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2012

Πόσα χρήματα πετάμε στα σκουπίδια των Νοσοκομείων;


Επανερχόμενος σε όσα έγραφα σε προηγούμενο άρθρο μου, φέρνω σήμερα μια σειρά σημαντικές πληροφορίες οι οποίες συνηγορούν υπέρ της επαναχρησιμοποίησης ιατρικών εργαλείων ή υλικών. Οι πληροφορίες αυτές έχουν να κάνουν κυρίως με την εδραίωση ενός αισθήματος ασφάλειας σε όσους εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Η μονομερής αναφορά στα ισχύοντα στην Γερμανία είναι υποχρεωτική για εμένα καθώς δεν υπάρχει άλλη ολοκληρωμένη νομοθετική προσέγγιση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και επειδή η αυστηρότητά της είναι μια επιπλέον εξασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών που υποχρεούται ένας επιχειρηματίας ή μια κρατική δομή να παράσχει στους πολίτες. 
Ελπίζω να έδωσα το αρκετές πληροφορίες ώστε να αρχίσουν να γίνονται πράξεις κάποιοες ενέργειες που θα εξασφαλίσουν χρήματα στην υγεία. Χρήματα που είναι πιεστικά αναγκαία αν θέλουμε να αποφύγουμε την ολοκληρωτική κατάρρευση του συστήματος υγείας και μαζί με αυτό την κοινωνική έκρηξη.

Προκειμένου να δώσω μια τάξη μεγέθους των χρημάτων που μπορούν να εξοικονομηθούν – μόνο η πλήρης αποτύπωση της κατάστασης μπορεί να δώσει καθαρή εικόνα – να πω μόνο ότι μεγάλο νοσοκομείο της Αθήνας, δαπανά περί τα τριάντα εκατομμύρια ευρώ σε υλικά μιας χρήσης. Αν το 10% από αυτά ξαναχρησιμοποιύνταν, τότε θα υπήρχε μια εξοικονόμηση της τάξης του 1.000.000 ευρώ. Δεν αξίζει αλήθεια να το δοκιμάσουμε;

Πιστοποιημένη επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών υλικών.  

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να διέπει την επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών υλικών. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης επίσης δεν υπάρχει ανάληψη πρωτοβουλίας η οποία να αποσαφηνίζει τις διαδικασίες, τους τρόπους και τις μεθόδους τις οποίες κανείς πρέπει να ακολουθεί ώστε να εγγυάται την ασφάλεια και την ποιότητα της εργασίας του. Σε επίπεδο κρατών, η Γερμανία έχει αυτή τη στιγμή το αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο τόσο για την αδειοδότηση των σχετικών εταιρειών όσο και για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται σε όλες τις φάσεις της επανεπεξεργασίας των ιατρικών υλικών. Σύμφωνα με την νομοθεσία αυτή, ως επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών υλικών είναι η εργασία μέσω της οποίας και με την χρήση των κατάλληλων διαδικασιών, η κατάσταση του επανεπεξεργασμένου υλικού είναι απολύτως ισοδύναμη με αυτή ενός καινούργιου. Ένα επανεπεξεργασμένο προϊόν πρέπει να πληροί τους όρους της οδηγίας 93/42/ΕΕ «περί ιατρικών εργαλείων και συσκευών» στην ίδια έκταση με ένα καινούργιο προϊόν.  Ό,τι δηλαδή ισχύει για ένα καινούριο προϊόν, ισχύει και για το επανεπεξεργασμένο. Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι οι υπάρχουσες και εν ισχύ νομικές απαιτήσεις δεν αποκλείουν την επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών εργαλείων σε εθνικό ή Ευρωπαϊκό επίπεδο, χωρίς βέβαια και να την επιβάλουν σε εθνικό επίπεδο.

Επανεπεξεργασία χωρίς πιστοποίηση; Φυσικά όχι!

         Στην Γερμανία, από τα τέλη του 2007 έχει απαγορευθεί η λειτουργία εταιρειών επανεπεξεργασίας οι οποίες δεν έχουν πιστοποιηθεί. Τότε, το Διοικητικό Εφετείο (Oberverwaltungsgericht,   OVG) της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας απαντώντας σε ερώτημα κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει η επανεπεξεργασία ιατρικών εργαλείων ή υλικών που κατατάσσονται στην κατηγορία “Critical C” , απεφάνθη ότι: σύμφωνα με τον Νόμο περί Ιατρικών Προϊόντων και το διάταγμα που διέπει την υιοθέτηση, λειτουργία και χρήση ιατρικών εργαλείων και υλικών, ιατρικά εργαλεία που κατατάσσονται στην κατηγορία “Critical C” θεωρούνται ορθώς επανεπεξεργασμένα όταν τηρούνται οι συστάσεις του  Ινστιτούτου Robert Koch και του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Φαρμάκων και Ιατρικών Προϊόντων. Επιπρόσθετα, το δικαστήριο επέβαλε την υιοθέτηση ενός αυστηρού συστήματος διαχείρισης ποιότητας, πιστοποιημένου από διαπιστευμένο φορέα. Δεδομένου ότι κατά τη στιγμή της απόφασης καμιά πιστοποίηση τέτοιου είδους δεν υπήρχε, το δικαστήριο απαγόρευσε σε κάθε εταιρεία να επανεπεξεργάζεται ιατρικά εργαλεία και υλικά, μέχρι να πιστοποιηθεί ανάλογα, προτάσσοντας  την προστασία των ασθενών έναντι των οικονομικών ή και νομικών συμφερόντων των εταιρειών. Σήμερα, λειτουργούν πλέον νόμιμα μερικές εταιρείες έχοντας υιοθετήσει ένα αυστηρό σύστημα υποδοχής, ελέγχου, επανεπεξεργασίας και επιστροφής στον δικαιούχο μιας σειράς ιατρικών – νοσοκομειακών εργαλείων και υλικών. Το σύστημα αυτό εξασφαλίζει ότι κάθε εργαλείο ή υλικό που παραδίδετε προς χρήση είναι από κάθε άποψη, όχι σαν καινούργιο αλλά καινούργιο.
         Η επανεπεξεργασία των ιατρικών νοσοκομειακών υλικών  σύμφωνα με τα πρότυπα και τις οδηγίες του Ινστιτούτου Robert Koch, είναι απόλυτα ασφαλής όντας ταυτόχρονα οικονομικά κα οικολογικά ορθή ως πρακτική. Αυτό επιτρέπει σε όσους εκτελούν πιστοποιημένη επανεπεξεργασία να τηρούν τις ίδιες προδιαγραφές με κάθε ισοδύναμο νέο προϊόν τόσο από άποψη τήρησης των κανόνων υγιεινής όσο και από άποψη τεχνικής και λειτουργικής επάρκειας.  Όλες οι παραπάνω εταιρείες προσφέρουν ασφαλιστική κάλυψη των προϊόντων τους έναντι βλάβης σε ανθρώπους ή μηχανήματα ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ.

Παραδείγματα τηρουμένων επιμέρους πιστοποιήσεων

ü  Πιστοποίηση κατά DIN EN ISO 13485:2003 για την επανεπεξεργασία ιατρικών προϊόντων σύμφωνα με τις οδηγίες του Ινστιτούτου Robert Koch, τα οποία έχουν καταταχθεί ως “Critical C”.
ü  Τελικός καθαρισμός, έλεγχοι λειτουργικότητας και συσκευασία αποστείρωσης: ISO 7ης τάξης σύμφωνα με DIN EN ISO 14644-1
ü  συσκευασία των υλικών σύμφωνα με το πρότυπο EN 868
ü  Πιστοποιημένη αποστείρωση με τη χρήση Οξειδίου του Αιθυλενίου σύμφωνα με το πρότυπο DIN EN ISO 11135.p
Σημείωση: Ως «Critical C» κατηγοριοποιούνται εργαλεία ή υλικά με ιδιαίτερα υψηλές απαιτήσεις προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση. Ο διαδικασίες αυτές υποχρεωτικά εκ του νόμου περιλαμβάνουν τα εξής στάδια: α) Προετοιμασία, οπτικός έλεγχος για εμφανείς φθορές ή αλλοιώσεις, β) λεπτομερής καθαρισμός και απολύμανση, γ) εξειδικευμένη εξέταση της αρτιότητας και λειτουργικότητας  από ηλεκτρικής και μηχανικής άποψης και δ) αποστείρωση και ε) όλα τα στάδια πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένα πρότυπα και οι διαδικασίες να παρακολουθούνται και να πιστοποιούνται από διαπιστευμένους φορείς πιστοποίησης ποιότητας.
   Το σύνολο της διαδικασίας  παρακολουθείται και ελέγχεται από την αρμόδια αρχή σύμφωνα με την § 26 του ισχύοντος Νόμου περί Ιατρικών Προϊόντων της Γερμανία. Αυτό σημαίνει ότι  το υιοθετημένο σύστημα ολικής διαχείρισης ποιότητας σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, διασφαλίζει ότι σε κάθε τακτικό ή έκτακτο έλεγχο, οι εταιρείες πρέπει να αποδεικνύουν την αυστηρή λειτουργία τους εντός των ορίων και των όρων λειτουργίας τους. 

Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2012

Παρακαλώ μην ταϊζετε τους χρυσαυγίτες


Εκεί που ψάχνετε, αδέρφια, ποιος και πως  γιγαντώνει το Τέρας του Φασισμού στην Ελλάδα, να σας πω εγώ τι τρώει κάθε μέρα για κολατσιό; Μετά εσείς ασχοληθείτε με το κυρίως γεύμα.
Να, για παράδειγμα πριν καμιά βδομάδα κατάπιε ολόκληρο το Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτημένων (το ονομαζόμενο εκ της πλεμπός χαράτσι) τηλεοπτικών καναλιών και μερικών μεγαλοεταιρειών με σως από δωράκια υπουργών προς καναλάρχες και ντίπ διαπλοκής σε πλατό 1ης συγκυβέρνησης.
Πέταξε τα κουκούτσια τύπου «ο Φωτόπουλος κατέλυσε τη Δημοκρατία» διότι είναι απάντηση «η μπάλα στην κερκίδα» και την τακτική αυτή την ξέρει καλύτερα το Τέρας. Καθάρισε τις φλούδες του στυλ «ο τρόπος που ήλθε στη δημοσιότητα το θέμα είναι παράνομος και επικίνδυνος» με το ειδικό εργαλείο αποφλοίωσης «και η λίστα Λαγκάρντ έτσι έφτασε στα χέρια μας, δεν κάνατε όμως αυτό ζήτημα αλλά τη λίστα».
Μιας και το είπαμε, με την λίστα Λαγκάρντ το Τέρας μπουζούριαζε μια βδομάδα και έχει κρατήσει απόθεμα για τις κρύες νύχτες.
Χθες πάλι, ολόκληρη «ιδιωτικοποίηση Δωδώνης», την έβαλε στην τάβλα και την τσάκισε. Ακόμα τα ζουμιά τρέχουν από το σιχαμερό του στόμα. Αν δε του κάτσει και η Ονομασία Προέλευσης, ταράτσα θα την κάνει, και βάλε.
Και να σας πω; Τον Τσοχατζόπουλο ακόμα τον ρεύεται αλλά το φρέσκο πράμα, το «της ώρας», στα κάρβουνα, αυτό που τώρα βγαίνει από τη φωτιά, το «φτιάχνει» το Τέρας. Δώσε  του σκανδαλάκι, διαπλοκή καλά αρτυμένο με εξαθλίωση ανθρώπων και δυο γενναίες  κουταλιές απαισιοδοξία και το ‘κανες  θηρίο το Τέρας. Το ‘κανες, δεν το ‘κανες;
Και για όσους δεν κατάλαβαν, το θέμα δεν είναι να κρύβεις καλά τις πομπές σου αλλά να μην τις κάνεις. Διότι η κρυμένη πομπή που βγαίνει στην επιφάνεια αργότερα είναι σαν το παλαιωμένο κρασί ή το τυρί ωρίμανσης για το Τέρας. Ντελικατέσεν

Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2012

Για τη Χαλκιδική και το Χρυσάφι


“Γράψε κάτι σχετικά με τον Χρυσό στη Χαλκιδική”  μου λένε.
Να γράψω, να γράψω αλλά θα είναι μια μεγάλη ιστορία, γι’ αυτό διαβάστε την όταν θα έχετε χρόνο και καθαρό μυαλό. Μην βγάζετε την πέτρα του αναθέματος ούτε το μπράβο της επιδοκιμασίας πριν ολοκληρώσετε την ανάγνωση. Κι ακόμα τότε, όχι. Σκεφθείτε πρώτα, ζυγίστε, αφήστε την γνώμη του άλλου να κάνει τη δουλειά της και μετά, πάρτε θέση εδώ ή απέναντι. Αν πάλι προτιμάτε, μείνετε στη μέση. Μόνο μην νίψετε τα χέρια σας.
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, από το αλφάβητο.
Η πολιτεία που έχω στο νου μου, αυτή για της οποίας την εγκαθίδρυση μάχομαι χρόνια τώρα, έχει μερικά χαρακτηριστικά:
Οι κρατικές δομές σε κεντρικό επίπεδο μετατρέπουν τους νόμους και την φιλοσοφία άσκησης της εξουσίας της κυβέρνησης σε σχέδιο. Μεταφέρουν καθαρές εντολές και σαφείς οδηγίες στις περιφερειακές δομές και ελέγχουν την σωστή εφαρμογή των αποφάσεων. Οι περιφερειακές δομές με τη σειρά τους, εξειδικεύουν τις αποφάσεις σε τοπικό ή τομεακό επίπεδο, υλοποιούν το κομμάτι που τις αφορά και ελέγχουν την υλοποίηση των τοπικών ή των κατώτερων ιεραρχικά δομών. Όλα τα παραπάνω εκτελούνται σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς ή υπερεθνικούς κανόνες και νόμους και έχοντας πάντα υπόψη ότι η κάθε δομή υπάρχει για να εξυπηρετεί τον πολίτη στο πλαίσιο του νόμου. Δεν είναι σκοπός των κρατικών δομών η προστασία της ύπαρξής τους, η συντήρησή και αναπαραγωγή τους. Υπάρχουν και λειτουργούν στο όνομα του λαού. Η εξουσία τους πηγάζει από αυτόν και σ’ αυτόν λογοδοτούν όλοι. Ο τρόπος λογοδοσίας οφείλει να είναι θεσπισμένος και αποτελεσματικός. Το σύνολο των εμπλεκομένων στο παραπάνω πλέγμα αξιολογείται από τους προϊσταμένους, τους υφισταμένους και τους λήπτες των υπηρεσιών. Αξιολογείται επίσης από την απόδοσή του σύμφωνα με γενικά αποδεκτούς μετρήσιμους δείκτες.
Οι πολίτες τώρα, έχουν διακριτό ρόλο σε σχέση με αυτόν των αιρετών ή των υπηρεσιακών παραγόντων. Οι πολίτες οφείλουν να ελέγχουν και να κρίνουν τις πράξεις ή τις παραλείψεις της πολιτείας. Αυτό ισχύει παντού και σε όλα τα ζητήματα, και στα θέματα που αφορούν το περιβάλλον. Οι πολίτες οφείλουν να υπακούν και να σέβονται το νόμο, οφείλουν όμως να διαδηλώνουν και την αντίθεσή τους, όταν δεν συμφωνούν με αυτόν. Να απαιτούν την αλλαγή, την βελτίωση, την διόρθωση του νόμου. Αυτή είναι η ομορφιά και η δύναμη της αστικής - κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Σε αυτή την πολιτεία, ο εθνικός αναπτυξιακός σχεδιασμός, η ενεργειακή πολιτική  και μια σειρά άλλων θεμάτων χαράσσονται σε κεντρικό επίπεδο. Θέματα περιφερειακού ενδιαφέροντος σχεδιάζονται κατά περιφέρεια ενώ τοπικά, αποφασίζονται κατά τόπους. Ευνόητο είναι ότι δεν υπάρχει υπέρβαση αρμοδιοτήτων ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω. Έτσι, η κατασκευή μιας χοιροτροφικής μονάδας μεσαίου μεγέθους – και έτσι μπαίνουμε σιγά-σιγά στο θέμα μας - ή η εγκατάσταση ενός τυροκομείου είναι τοπικό ή περιφερειακό ζήτημα, ανάλογα με το μέγεθος της δραστηριότητας, και το κεντρικό κράτος δεν θα έπρεπε να έχει κανένα λόγο σε αυτό. Αντίστοιχα, στην εγκατάσταση μιας μονάδας εξόρυξης υδρογονανθράκων, τον λόγο έχει το κεντρικό κράτος.
Το απλό αυτό σχήμα μπορεί να βάλει σε τάξη πολλά θέματα που σήμερα ταλανίζουν τον τόπο όχι τόσο επειδή είναι σημαντικά αλλά επειδή το υπάρχον κράτος, προκειμένου να διατηρήσει τον πελατειακό του χαρακτήρα και να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή του, θυσίασε την κριτική εμπιστοσύνη που θα έπρεπε να έχουν οι πολίτες απέναντι σε αυτό.  
Το παραπάνω όμως σχήμα δεν μπορεί να καλύψει τα πάντα ούτε να προλάβει την δημιουργία προβλημάτων. Αυτό που κάνει είναι να θέτει μερικούς απλούς κανόνες και να μην επιτρέπει την αναγωγή σε πρόβλημα απλών διοικητικών αποφάσεων.
Πως τώρα αποφασίζεται σε οποιοδήποτε επίπεδο η αδειοδότηση μιας δραστηριότητας; Ποια διαδικασία ακολουθείται σε μια ευνομούμενη πολιτεία, και δεν εννοώ την τυπική, γραφειοκρατική διαδικασία της συγκέντρωσης των δικαιολογητικών.  Υπενθυμίζω ότι πολιτεία δεν είναι μόνο οι αιρετοί, δεν είναι οι δημόσιοι λειτουργοί, οι υπηρεσιακοί παράγοντες, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί. Δεν είναι μόνο φυσικά όσοι επιβάλουν το νόμο αλλά, στο στην πολιτεία που εγώ έχω στο νου μου, συμπεριλαμβάνονται και οι πολίτες.
Σε αυτή την πολιτεία, με δεδομένο τον εθνικό σχεδιασμό και τον σεβασμό στους νόμους, η αδειοδότηση μιας δραστηριότητας μπορεί να απορριφθεί για τους εξής λόγους
1.       Το αντικείμενό της αντιτίθεται στον εθνικό σχεδιασμό.
2.       Η δραστηριότητα έρχεται σε αντίθεση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας
3.       Η δραστηριότητα δεν τηρεί τις τυπικές προϋποθέσεις εγκατάστασης
4.       Δεν έχει αιτιολογηθεί με επιστημονική επάρκεια η τεχνική δυνατότητα εκπλήρωσης των όρων λειτουργίας όπως αυτοί προβλέπονται από τον νόμο.
Κανένας άλλος λόγος, πέραν των παραπάνω δεν μπορεί να υπάρξει για την άρνηση εγκατάστασης μιας δραστηριότητας. Κανένας. Θα με ρωτήσει κάποιος για τις περιπτώσεις δραστηριοτήτων υψηλής όχλησης ή με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Το κράτος δεν είναι ακτιβιστής. Δεν απαγορεύει δραστηριότητες με βάση το συναίσθημα, την ιδεολογία, τις ατομικές ευαισθησίες των μεμονωμένων ατόμων που ασκούν εξουσία ή που παρέχουν υπηρεσίες. Μια τέτοια στάση μακράν απέχει από τις αρχές της δημοκρατίας. Το κράτος θέτει όρους λειτουργίας. Όσο περισσότερο οχληρή μια δραστηριότητα, τόσο αυστηρότεροι οι όροι λειτουργίας. Όσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για το περιβάλλον, τόσο αυστηρότερα τα μέτρα, ο έλεγχος και οι ποινές σε περίπτωση παραβάσεων. Τα παραπάνω είναι αυτονόητα και δεν χρειάζονται ούτε εξήγηση ούτε επιχειρηματολογία στήριξης. Αν το κάνω, αναιρώ το αυτοδίκαιο της ισχύος τους, το κάνω αντικείμενο συζήτησης. Δεν είναι. Τελεία και παύλα. Υπενθυμίζω μόνο ότι παράβαση όρου λειτουργίας σημαίνει πρακτικά ότι η πολιτεία έχει το δικαίωμα να άρει την ισχύ της άδειας και αυτό δεν είναι ζήτημα διαπραγμάτευσης. Τόσο απλά.
Που εμπλέκεται σε όλα αυτά ο πολίτης; Έχει τελικά λόγο; Φυσικά. Ο νομοθέτης, σοφά πράτων το έχει προβλέψει άσχετα αν βολικά πολλές φορές παριστάνουμε τους ανήξερους όλοι, αιρετοί, υπηρεσιακοί, πολίτες. Ο νομοθέτης έχει προβλέψει την δημοσιοποίηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αμέσως μετά την κατάθεσή της και δίνει την δυνατότητα σε οποιονδήποτε – άτομο ή συλλογικότητα - να παραλάβει αντίγραφό της και να την αντικρούσει εγγράφως. Στη συνέχεια, και με βάση το σύνολο των παρατηρήσεων από πολίτες, συλλογικότητες, αιρετούς και υπηρεσιακούς παράγοντες, οι αρμόδιες υπηρεσίες θέτουν τους όρους λειτουργίας.  Γνωρίζουμε ότι στην πράξη δεν συμβαίνει έτσι αλλά η ευθύνη γι’ αυτό είναι όλων μας. Δεν έχει νόημα να κλαίμε μπροστά σε μια κλειστή πόρτα. Δεν έχει νόημα να καλούμε όσους είναι από την άλλη πλευρά να την ανοίξουν. Ας την ανοίξουμε εμείς. Τώρα.
Αρκεί το παραπάνω ώστε να θεωρηθεί ότι ο πολίτης συμμετέχει στη «λήψη των αποφάσεων που τον αφορούν»;  Όχι, δεν αρκεί. Να ξεκαθαρίσουμε ότι πολλές αποφάσεις αφορούν πολύ περισσότερους από αυτούς οι οποίοι θεωρούν ότι είναι ΟΙ πολίτες και όχι απλά «πολίτες» ή έστω «μερικοί πολίτες».  Δεν αρκεί λοιπόν αυτό ώστε να πούμε ότι ο πολίτης συμμετέχει στη λήψη των αποφάσεων. Σε πολλές όμως περιπτώσεις απαιτείται να δοθεί περισσότερος χρόνος και ευκαιρίες στο δημόσιο διάλογο. Πάντα όμως με συγκεκριμένους κανόνες.  Για παράδειγμα, όταν συζητούνται οι όροι λειτουργίας μιας δραστηριότητας δεν είναι διάλογος η επιμονή κάποιων να σταματήσουν τη συζήτηση και να την επαναφέρουν στο στάδιο «να γίνει ή να μη γίνει το έργο». Αυτό δεν είναι διάλογος, είναι ένα παιχνίδι που παίζαμε ως φοιτητές ή ως συνδικαλιστές και το λέγαμε «δίκιο-έχει-όποιος-φωνάζει-περισσότερο».  Μια τέτοια απόφαση, για περισσότερο χρόνο διαλόγου έχει να κάνει με την πολυπλοκότητα ή την δυσκολία του υπό εξέταση θέματος.
Κανένας διάλογος όμως δεν μπορεί να επιτελέσει το ρόλο του εάν τα μέρη που συνδιαλέγονται προσέρχονται με σκοπό την διατήρηση των θέσεών τους. Η περιχαράκωση είναι πόλεμος, δεν είναι διάλογος. Ένας πόλεμος έχει πάντα και μόνο θύματα.
Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, μπορώ να εκφράσω γνώμη για όσα συμβαίνουν στη Χαλκιδική σε σχέση με τον χρυσό:
Πρώτα απ’ όλα, έχουμε αποφασίσει σε εθνικό επίπεδο ότι επιθυμούμε την αξιοποίηση των κοιτασμάτων χρυσού; Προσοχή! προς το παρόν δεν με απασχολεί πως θα γίνει αυτό αλλά αν συμπεριλαμβάνεται στον εθνικό μας σχεδιασμό. Αν ναι, έχουμε ήδη ξεπεράσει ένα τεράστιο εμπόδιο. Αν όχι, χάσαμε. Φυσικά, η όποια απόφαση πρέπει να έχει ληφθεί με διάλογο σε εθνικό επίπεδο, που σημαίνει ότι έχουν πάρει μέρος σε αυτόν η βουλή, η τοπική αυτοδιοίκηση δια των πανελλήνιων οργάνων της, οι επιστημονικοί φορείς, τα επιμελητήρια και  κάθε εμπλεκόμενος.
Κατά δεύτερο, οι Μελέτες Επιπτώσεων έγιναν αντικείμενο διαλόγου σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο; Στην απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, έχουν ληφθεί υπόψη οι προτάσεις όλων των ενδιαφερομένων; Έγινε ουσιαστικός δημόσιος διάλογος; Αισθάνομαι εδώ την ανάγκη να διευκρινίσω για δεύτερη φορά ότι δημόσιος διάλογος δεν σημαίνει ότι ο καθένας λέει ότι θέλει, όταν το θέλει και όπως το θέλει. Ο διάλογος αν δεν προσβλέπει στη σύνθεση απόψεων και στην κατάληξη σε πράξη δεν είναι διάλογος αλλά κωλυσιεργία.
Αν όλα τα παραπάνω έχουν ολοκληρωθεί και γίνει όπως έπρεπε, τότε η αποψιλωτική υλοτόμηση πρέπει να είναι γνωστή σε όλους και δεν νοείται αιφνιδιασμός. Αν όντως όλοι έχουν αιφνιδιαστεί τότε απλά ο νόμος δεν εφαρμόστηκε όπως έπρεπε.
Στην ουσία του θέματος τώρα, θεωρώ ότι μια όχι ιδιαίτερα πλούσια χώρα οφείλει να εκμεταλλευτεί το σύνολο των πόρων της. Σε περιπτώσεις που υπάρχει σύγκρουση αναπτυξιακής λογικής, και στην Ελλάδα αυτό θα συμβαίνει συχνά ανάμεσα π.χ. στον κλάδο του τουρισμού και σε όλες τις άλλες δραστηριότητες, η πολιτεία πρέπει να βρει τις απαραίτητες ισορροπίες. Θα είναι μια διαδικασία επίπονη αλλά πρέπει να γίνει.
Θεωρώ επίσης ότι πρέπει να μάθουμε να συζητάμε όντας αποτελεσματικοί, αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την κρίση δανεικών και αξιών. Αν το κάνουμε αυτό, θα μάθουμε να θέτουμε τους καλύτερους όρους ώστε η κάθε δραστηριότητα να ασκείται με τον μέγιστο δυνατό σεβασμό προς τους άλλους είτε αυτοί είναι άνθρωποι είτε είναι συγκάτοικοι στο φυσικό περιβάλλον είτε είναι το ίδιο το περιβάλλον. Κι αυτό οφείλουμε να το πράξουμε ασχέτως αν η ανάπτυξή που επιλέξαμε εκμεταλλεύεται τις όμορφες παραλίες ή τα πολύτιμα μέταλλα.
Θεωρώ ότι έχουμε υποχρέωση να επιδιώξουμε το μέγιστο δυνατό όφελος προς τη χώρα και συνεπώς προς τους πολίτες της από κάθε δραστηριότητα που αναπτύσσεται επ’ αυτής.
Θεωρώ ότι έχουμε υποχρέωση να ελέγχουμε την όποια δραστηριότητα από τη στιγμή που αυτή εγκατασταθεί και όχι να περιμένουμε μόνο από το κράτος να κάνει τη δουλειά του. Έχουμε επίσης μεγαλύτερη υποχρέωση να ελέγχουμε τους ελεγκτές. Η εφαρμογή των νόμων είναι ευθύνη όλων μας. Αν αυτό δεν γίνει κτήμα όλων μας, τίποτα δεν θα λειτουργήσει όπως πρέπει και καμιά απόφαση δεν θα τελεσφορήσει.

Κλείνοντας, κι ας θεωρηθεί άσχετο, όλες οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι περιουσία του δημοσίου. Οι υπηρεσίες είναι υποχρεωμένες να τις δημοσιοποιούν ώστε να διευκολυνθεί ο δημόσιος διάλογος. Μέχρι τώρα αυτό γίνεται ύστερα από αίτηση και αφού ο πολίτης ζήσει τον μικρό του Γολγοθά. Μήπως ήρθε η ώρα να αναρτώνται στο διαδίκτυο σε συγκεκριμένο φορμά αρχείου που θα αποφασισθεί; Ούτως ή άλλως ο μελετητής είναι υποχρεωμένος να παραδώσει μαζί με τα αντίτυπα σε χαρτί και οπτικό έσο αποθήκευσης.  Μήπως θα μπορούσαν μάλιστα να ταξινομηθούν κατά γεωγραφική ενότητα  και κωδικό δραστηριότητας που πραγματεύονται; Μήπως, τέλος, θα μπορούσαν να δημοσιοποιούνται και όλες οι αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων; Όχι το έγγραφο αλλά η απόφαση αυτή καθ’ εαυτή.
Ελπίζω να μην κούρασα. Ελπίζω να δώσω αφορμές για συζήτηση. Ελπίζω στο μέλλον να έρθει η στιγμή που συζητήσεις για την ανάπτυξη μιας δραστηριότητας θα είναι μια προκλητική περιπέτεια πολιτών και επιστημόνων κι όχι ένας βραχνάς στο λαιμό της νοσσούσης δημοκρατίας μας.

Μ. όπως ....


Αγανακτισμένος, και δίκαια ο Μ. (*). Διαβάστε και πείτε μου που έχει λάθος. 

Να βοηθήσω ρε παιδιά στην ρημάδα την ανόρθωση της οικονομίας διότι τα βάρη πολλά και η πατρίδα μας χρειάζεται και πρέπει να κάνουμε θυσίες, να βοηθήσω. Όμως μόνο εγώ κάθομαι κάτω από την μπάρα κι εσείς φωνάζετε σαν τον Ιακώβου, αν δεν κρύβεστε στ’ αποδυτήρια.
Να βοηθήσω αλλά όταν κονταροχτυπιούνται φαρμακοποιοί με κυβέρνηση, εγώ δεν βρίσκω φάρμακο σε φαρμακείο. Ο πολίτης, εν προκειμένω εγώ, ο Μ.την πληρώνώ.
Θέλω να το πληρώσω και να πάρω τα λεφτά μου αργότερα από το ταμείο μου, δεν μου το επιτρέπει ο ΕΟΠΥΥ. «Αν πληρώσεις, θα τα χάσεις τα λεφτά σου», μου λέει. Ναι, αλλά αν δεν πληρώσω θα χάσω τη δουλειά μου διότι άρρωστος Μ. Δεν δουλεύει, κι αν δεν δουλεύει, απολύεται.
Δεν έχουμε σωστή και δίκαιη φορολογική κλίμακα μου λένε, και προτείνουν αλλαγή που αν είσαι Μ, πληρώνεις παραπάνω ενώ αν είσαι Στελεχάρα, παίρνεις και κανένα διχίλιαρο πίσω. Τώρα κατάλαβα ότι εγώ χαλούσα την κλίμακα κι ας μην τόξερα. Πάλι ο Μ. φταίει.
Δεν θέλουν οι γιατροί να γράφουν φτηνά φάρμακα, για το καλό μου , λένε. Δεν θέλουν, δεν θέλουν, οκ δεν θα χαλάσουμε καρδιές και δη ιατρών. Δεν αφήνουν όμως και τον φαρμακοποιό να μου δώσει το φθηνότερο. Κι η πολιτεία , που προστατεύει τον αδύνατο, τι κάνει η πολιτεία. Μα το πιο λογικό: μου λέει να πληρώσω εγώ, ο Μ. τη διαφορά!
Δεν μπορεί ο κράτος να βρει τους απατεώνες που το κατακλέβουν χρόνια τώρα και αυτό και εμάς; Δεν μηχανογραφεί παρά στέλνει το Μ. να πληρώσει συμβολαιογράφο να συντάξει πράξη για κάθε οικογενειακή μεταβολή. Δε πα να … δεν παντρεύομαι και τελειώνει το παραμύθι!
Αν κι εδώ που τα λέμε, αν την ψάξετε, μπορεί να βρείτε κανέναν κουμπάρο του υπουργού, συμβολαιογράφο. Έτσι δουλεύουν αυτοί οι δεξιοί, με κουμπάρους. Οι άλλοι, με συντρόφους και φίλους.

* Μ. όπως Μητσάρας ή Μισθωτός αλλά και Μ. όπως Μαλάκας 

Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012

Δήμαρχος Χαρχούδας εναντίον Γκιουμόλια AE



Φίλος παλιός, την εποχή του πρώτου πυρετού, είχε ανοίξει συνοικιακό κατάστημα «κινητή τηλεφωνία» σε Αθηναϊκό προάστιο, κάτι σαν τα frozen yoghurt τα σημερινά – κάθε γωνία και γιαουρτερί.
Όταν κυκλοφόρησε η φήμη για πώληση του Γερμανού, ο φίλος μου τηλεφώνησε όλο χαρά και μου είπε ότι επιτέλους, θα πιάσει την καλή. «Μας αγοράζουν» είπε «άρχισαν από το Γερμανό, σύντομα και σ’ εμάς». Δυστυχώς γι’ αυτόν αλλά φυσικά, κανείς δεν τον αγόρασε. Έκλεισε μόνος του ενάμιση χρόνο μετά καταχρεωμένος σε νοίκια, ΤΑΕ και προμηθευτές.
Το θυμήθηκα και υπομειδίασα όταν πρόσφατα άκουσα (ή διάβασα, τι σημασία έχει;) ότι κάποιοι αποφάσισαν να σηκώσουν παντιέρα κατά της ιδιωτικοποίησης των εταιρειών ύδρευσης, θέλοντας να προστατεύσουν «τα νερά», φερ’ ειπείν ενός Δήμου στα – πανέμορφα – Γρεβενά. Ποιότητα και υγεία είναι τα δυο συνθήματα που ακούγονται δίκην επιχειρήματος.
Βέβαια, η πλειοψηφία των νερών ύδρευσης της Ελλάδας ούτε άριστης ποιότητας είναι, ούτε απολύτως υγιεινή η κατανάλωσή τους. Κανείς όμως δεν έκανε μια οργανωμένη καμπάνια με κεντρική αρθρογραφία ώστε να εφαρμοστούν ενιαία και σε επίπεδο επικράτειας κάποιοι κανόνες που θα διασφάλιζαν την ποιότητα των νερών ύδρευσης και θα εγγυόταν την υγεία των καταναλωτών – χρηστών. Η διαμαρτυρία βλέπετε είναι εύκολη. Η υπευθυνότητα απαιτεί σκέψη.
Πόσο «κινδυνεύουν» αλήθεια από την τρομακτική ιδιωτικοποίηση «τα νερά» μας;
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες «νερών» ή για να είμαστε ακριβείς εταιρειών ύδρευσης και αποχέτευσης οι οποίες θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε μια συζήτηση περί ιδιωτικοποίησης σήμερα.
Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ. Θα μπορούσε βέβαια, λόγω μεγέθους και μόνο, η ΕΥΔΑΠ να αποτελέσει μια κατηγορία από μόνη της αλλά θεωρώ ότι με βάση το μέγεθος, το επίπεδο της εταιρικής οργάνωσης, την πολυπλοκότητα και το μέγεθος του δικτύου, την εκπαίδευση των πολιτών-πελατών σε μια λογική χρέωσης υπηρεσιών, οι δυο αυτές εταιρείες αποτελούν μια κατηγορία.
Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται όλες οι οργανωμένες ΔΕΥΑ που έχουν και λειτουργούν υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης, μπορούν να ελέγξουν – και ελέγχουν σε τακτική βάση – την ποιότητα των νερών τους, έχουν τμήμα συντήρησης δικτύων, μηχανογραφημένο λογιστήριο, διοικητικές υπηρεσίες, τεχνική - επιστημονική στελέχωση και τμήμα έκδοσης και είσπραξης τελών. Η διαφορά τους με την πρώτη κατηγορία αφορά κυρίως το οικονομικό μέγεθός τους αλλά και το μέγεθος των υποδομών και εγκαταστάσεων.
Στην τρίτη κατηγορία εντάσσονται όλα τα υπόλοιπα. Αναφερόμαστε σε υποτυπώδεις ΔΕΥΑ, χωρίς διοικητικό, τεχνικό ή επιστημονικό προσωπικό, με εγκαταλειμένες εγκαταστάσεις, μηδενικό ή ευκαιριακό ποιοτικό έλεγχο, με υποτυπώδη τήρηση υγειονομικών κανόνων, χωρίς οικονομική βάση
Είναι προφανές ότι πραγματικό επενδυτικό ενδιαφέρον, άρα σαφής και εκδηλωμένη πρόθεση ιδιωτικοποίησης, υπάρχει στην πρώτη και, υπό προϋποθέσεις και μερικώς, στη δεύτερη κατηγορία. Συμβαίνουν όμως πολλά παράδοξα στο χώρο που θα μας οδηγήσουν να αρχίσουμε την αναφορά μας από την τρίτη κατηγορία που λογικά δεν αποτελεί  επενδυτική ευκαιρία.
Υποτυπώδεις έστω υποδομές ύδρευσης υπάρχουν σε κάθε χωριό και σχεδόν στο σύνολο των οικισμών της Ελλάδας. Λειτουργούν χωρίς κανέναν ιδιαίτερο εξοπλισμό, με ένα ή περισσότερα υδραγωγεία, χωρίς επεξεργασία κάποιου είδους, χωρίς διοικητική υποστήριξη.  Ένας υδραυλικός, πολλές φορές με σύμβαση και κάποιος υπάλληλος του δήμου που περιστασιακά και μεταξύ των άλλων συντάσσει χρεωστικές καταστάσεις είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Μερικοί τέτοιοι δήμοι, για διάφορους λόγους εδεήθησαν ενός βιολογικού, μιας μονάδας δηλαδή επεξεργασίας αποβλήτων. Συνήθως μια τέτοια μονάδα εξυπηρετεί μερικούς γειτονικούς οικισμούς και το μέγεθός της δεν ξεπερνά τους δέκα χιλιάδες ισοδύναμους κατοίκους. Μετά την καλλικρατική διοικητική μεταρρύθμιση, βρέθηκαν δήμοι με πολλά υποτυπώδη ή απλοϊκά δίκτυα ύδρευσης, με έναν ή περισσότερες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων και ίσως με μια Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης υπο ή λάθος στελεχωμένη, με υψηλότατο λειτουργικό κόστος. Οι περισσότεροι από τους Δήμους, αδυνατώντας να ανταποκριθούν στο κόστος, αναζητούν απεγνωσμένα τρόπο να αποτινάξουν από τους ώμους των δήμων τον βραχνά των ΔΕΥΑ. Όμως, φεύ, κανείς σοβαρός επιχειρηματίας δεν αποφασίζει να αναλάβει επ’ αμοιβή την διαχείριση και λειτουργία απαρχαιωμένων δικτύων και προβληματικών εγκαταστάσεων. Πολύ περισσότερο, όταν έχει να αντιμετωπίσει ένα σύνολο εργαζομένων οι οποίοι «έχουν μάθει αλλιώς». Κανένας σοβαρός επιχειρηματίας. Όμως υπάρχουν κάποιοι, πολλοί συνήθως οι οποίοι μπροστά στο φάσμα της ανεργίας ή της πτώχευσης, ρισκάρουν και έναντι αδρής αμοιβής αναλαμβάνουν να λειτουργήσουν βιολογικούς οι οποίοι απλά υπάρχουν.
Τι έχουν εξ άλλου να χάσουν; Με έξι χιλιάρικα το μήνα τουλάχιστον, και λειτουργικά που δεν ξεπερνούν τα δύο, τους μένουν και τέσσερα το μήνα, σαρανταοχτώ το χρόνο. Με λίγη τύχη μπορεί να ενθυλακώσουν το σύνολο. Αν είναι άτυχοι, ίσως χρειαστεί να πληρώσουν τα μισά σε κανένα ξώφαλτσο πρόστιμο ελεγκτικής αρχής (αν η τελευταία βρει το δρόμο προς την Άνω Κωλοπετεινίτσα). 
Η κατάσταση που περιγράφω παραπάνω συμβαίνει ήδη σε μεγάλη μερίδα Δήμων ή Δημοτικών διαμερισμάτων σε όλη την επικράτεια. Μια ιδιότυπη ιδιωτικοποίηση, χωρίς όρους, χωρίς εγγυήσεις, χωρίς δεσμεύσεις. Μια ιδιωτικοποίηση στο πνεύμα της αρπαχτής η οποία ήρθε σαν αποτέλεσμα όχι κάποιου οργανωμένου σχεδίου του διεθνούς κεφαλαίου αλλά ως συνέπεια της ελληνικής λούμπεν δημοκρατίας και της λεγόμενης ανάπτυξης η οποία δομήθηκε με την ηθική συνοικιακών σαλταδόρων και διακομματική σύμπνοια.
Σε αυτούς τους δήμους, σε αυτές τις περιπτώσεις, οι οποίες αριθμητικά είναι το 90 % των περιπτώσεων στο σύνολο της χώρας, μια σοβαρή ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, θα ήταν δώρο θεού, αλλά δυστυχώς γι’ αυτούς θα είναι ευτυχείς εάν πετύχουν ένα καλό λαμόγιο. Εκτός εξαιρέσεων…
Υπάρχει μια μικρή σειρά από ΔΕΥΑ οι οποίες έχουν αναπτύξει σωστές υποδομές, παρέχουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, είναι οικονομικά υγιείς, έχουν προοπτικές ανάπτυξης. Αυτές είναι στόχος πολλών μεσαίου μεγέθους, κυρίως ελληνικών εταιρειών ή κοινοπραξιών με ελληνικό πρόσωπο. Αυτές, είναι εκλεκτά φιλέτα για τα ελληνικά μεγέθη και θα είναι περιζήτητες τα επόμενα χρόνια. Εκτός…
Εκτός αν μερικές από αυτές κατανοήσουν τις προκλήσεις των καιρών και αποφασίσουν να ωριμάσουν. Αποφασίσουν δηλαδή να αναζητήσουν στη γεωγραφική τους γειτονιά, π.χ., υγιείς ή εύκολα εξυγιάσιμες μικρότερες ΔΕΥΑ και αναλάβουν τη διαχείριση και λειτουργία τους. Αυτό όμως απαιτεί δημάρχους με όραμα σε αμφότερες τις πλευρές. Ακόμα κι αν ευτυχήσουν όμοροι δήμοι να έχουν τέτοιους, κανείς δεν εγγυάται ότι στην επόμενη θητεία τα πράγματα θα είναι ίδια. Αξίζει όμως τον κόπο να δοκιμαστεί ένα τέτοιο σενάριο.
Η τρίτη κατηγορία ΕΥΑ, η πρώτη τη τάξη δηλαδή, είναι νύφες καλοπροικισμένες. Δύσκολα θα μείνουν στο ράφι όταν βγουν στο παζάρι. Έχουν βέβαια τα στραβά τους που δεν είναι λίγα, αλλά όλα διορθώνονται.
Συνοψίζοντας, σε όσους θεωρούν ότι η ιδιωτικοποίηση των νερών – όπως τη φαντάζονται - αφορά τα νερά γενικώς, θα τους θύμιζα απλά την σοφή παροιμία: «κι η μυλωνού τον άντρα της, με τους πραματευτάδες».
Σε όσους πραγματικά ανησυχούν για το μέλλον της αυτοδιοίκησης για την ποιότητα υπηρεσιών και προϊόντων και για την υγεία των πολιτών, θα τους έλεγα ότι το τελευταίο για το οποίο πρέπει να ανησυχούν τη δεδομένη στιγμή είναι η ιδιωτικοποίηση.
Τέλος, σε όσους ανησυχούν για το τι θα ακολουθήσει την επερχόμενη ιδιωτικοποίηση των δύο μεγάλων Εταιρειών Ύδρευσης και Αποχέτευσης   θα τους παρακαλούσα να αναζητούν παραδείγματα από την Ευρώπη και όχι από την Λατινική Αμερική, η χώρα μας ευτυχώς ακόμα δεν άνοιξε πανιά για Ατλαντικό. Θα εκπλαγούν με όσα βρουν. Θα τους έλεγα επίσης ότι σκοπός καθενός είναι (ή πρέπει να είναι) η παροχή υψηλής ποιότητας, επαρκούς ποσότητας και λογικής τιμής προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτό είναι που πρέπει να εξασφαλίσουμε. Αν αυτό δεν υπάρχει, λίγο ενδιαφέρει αν θα με ποτίζει λάσπη, χρώμιο και αρσενικό ο δήμαρχος Χαρχούδας ή η Γκιουμόλια ΑΕ. 

Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2012

Εξοικονομώντας Χρήματα για την Υγεία


Αν κάθε νοσοκομείο της Ελλάδας επανεπεξεργαζόταν το 20% των ιατρικού εξοπλισμού που χαρακτηρίζεται ως μιας χρήσης, το σύστημα της υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής ασφάλισης θα εξοικονομούσε περισσότερο από διακόσια εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Τα χρήματα αυτά θα μπορούσε να διατεθούν στην αγορά φαρμάκων, την ενίσχυση ταμείων, την εξυγίανση των οικονομικών των νοσοκομείων.
Τι είναι όμως η επανεπεξεργασία; Είναι το σύνολο των διαδικασιών που μπορούν να καταστήσουν ένα χρησιμοποιημένο υλικό, ή ένα υλικό που απλά έχει βγει από την συσκευασία του, ικανό να ξαναχρησιμοποιηθεί από άποψη καθαριότητας και λειτουργικότητας. Η επανεπεξεργασία μπορεί να γίνει εντός της μονάδας υγείας ή σε εξειδικευμένες και αδειοδοτημένες μονάδες. Ο δεύτερος τρόπος είναι, σαφώς ασφαλέστερος και ευκολότερα ελεγξιμός σε κεντρικό επίπεδο.
Ένα υλικό θεωρείται ότι έχει επανεπεξεργαστεί και είναι έτοιμο προς χρήση όταν έχει καθαριστεί με λεπτομέρεια και έχει ελεγχθεί σχολαστικά η λειτουργικότητά του. Αυτό σημαίνει ότι έχουν απομακρυνθεί ρύποι, ιστοί, εκκρίσεις και ότι λειτουργεί απολύτως σύμφωνα με τις προδιαγραφές του. Για να γίνει κατανοητό το επίπεδο της καθαριότητας, αποστειρωμένο ένα εργαλείο θεωρείται όταν η πιθανότητα να βρεθεί ένας μικροοργανισμός πάνω του είναι μικρότερη από μια στο εκατομμύριο. Μια τέτοια πιθανότητα ανταποκρίνεται πλήρως στις αυστηρότερες διεθνείς προδιαγραφές ασφάλειας.
Η επανεπεξεργασία έχει κι ένα ακόμη, παράπλευρο έσοδο από την μείωση των προς διάθεση νοσοκομειακών αποβλήτων. Το κέρδος αυτό δεν μπορεί να αποτιμηθεί προς το παρόν αλλά πιθανολογείται ότι είναι σημαντικό.
Τι εμποδίζει τα νοσοκομεία να επανεπεξεργαστούν τα υλικά μιας χρήσης; Πρώτα και πάνω από όλα η άγνοια. Πριν πούμε οτιδήποτε άλλο, ας τονίσουμε ότι πολλές φορές ο χαρακτηρισμός μιας συσκευής ως μιας χρήσης είναι απλά μια απόφαση που έχει να κάνει με το μάρκετιγκ και όχι με λόγους ουσίας. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι πολλά προϊόντα έχουν αλλάξει κατηγορία (μιας – πολλαπλών χρήσεων) με απόφαση της εταιρείας κατασκευής, χωρίς να αλλάξει σε τίποτα το ίδιο το προϊόν. Κατά δεύτερο, οι διαδικασίες που ακολουθούνται σε εγκαταστάσεις επανεπεξεργασίας είναι αυστηρές, πολλαπλά πιστοποιημένες και σχολαστικά ελεγχόμενες σε κάθε επί μέρους στάδιο. Οι πιθανότητες πρόκλησης ζημιάς σε ασθενείς ή μηχανήματα είναι πολλές φορές μικρότερες από αυτές ενός καινούργιου υλικού. Για το λόγο αυτό, οι εταιρείες επανεπεξεργασίας ασφαλίζουν τον πελάτη τους, το νοσηλευτικό ίδρυμα εν προκειμένω, με πολύ υψηλές αποζημιώσεις της τάξης των δέκα εκατομμυρίων ευρώ ανά περίπτωση.
Ένα ακόμη που θα πρέπει να γνωρίζει κανείς είναι ότι οι διαδικασίες ελέγχου των εταιρειών επανεπεξεργασίας υλικών και συσκευών είναι ισοδύναμες ή και αυστηρότερες από αυτές ενός κατασκευαστή. Στόχος είναι το προϊόν που φτάνει σε ένα νοσοκομείο να είναι ακριβώς ισοδύναμο ενός καινούργιου. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι κάθε κλινική κάθε νοσηλευτικού ιδρύματος, επαναχρησιμοποιεί τα δικά της και μόνο αυτά υλικά. Δηλαδή, κανένας δεν λαμβάνει υλικά κάποιου άλλου που καθαρίστηκαν αλλά αποκλειστικά και μόνο τα δικά του.
Επίσης, η αντίσταση των εταιρειών κατασκευής ή αντιπροσώπευσης κατασκευαστικών οίκων της αλλοδαπής στην προοπτική γενικευμένης υιοθέτησης της πρακτικής της επανεπεξεργασίας, είναι πολύ μεγάλη. Το γεγονός αυτό είναι κατανοητό, αν σκεφθεί κανείς ότι μιλάμε για τζίρους της τάξεως των δισεκατομμυρίων ευρώ.
Τέλος, η μη ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου που να απαγορεύει ή να επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση λειτουργεί ανασταλτικά, καθώς η ευθυνοφοβία των παντός είδους διορισμένων διοικήσεων είναι γνωστή και εν πολλοίς δικαιολογημένη. Το σκηνικό γίνεται περισσότερο θολό από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ενιαία Ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του προβλήματος, αν και προβλέπεται σύντομα να ενταχθεί η επανεπεξεργασία στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές, αν κανείς κρίνει από τις εισηγήσεις και τα draft papers.
Σε κάθε περίπτωση και με δεδομένη την οικονομική κατάσταση της χώρας γενικά αλλά και του χώρου της υγείας ειδικότερα, η επανεπεξεργασία θα έπρεπε να είναι ήδη μέθοδος επιλογής σε κέντρικό επίπεδο, όπως και η γενικευμένη και αποκλειστική χρήση πιστοποιημένων και ελεγμένων γενόσημων φαρμάκων..

Ποιος Λόγος; Το φλιτ κυβερνά τον κόσμο!


Μεγάλη μερίδα συμπολιτών μου είναι βέβαιοι ότι κάποιοι επιχειρηματικοί κύκλοι σε συνεργασία με πολιτικούς που δρουν κατ’ εντολή τους, υπερίπτανται της Ελλάδας και περιμένουν την ευκαιρία να αρπάξουν «τον πλούτο της».
Αν τους ρωτήσεις να σου τους περιγράψουν θα σου πουν πως είναι εβραίοι, έχουν νύχια γαμψά, είναι μαύροι (έστω, σκούροι) και έχουν φωλιά σε ένα σκοτεινό κάστρο κάπου στην Ελβετία που το ονομάζουν Μπίλντεμπεργκ ή κάπως έτσι. Κάποιοι, με κάθε μυστικότητα και εμπιστευτικά, θα σε βεβαιώσουν ότι πίσω από αυτούς κρύβεται ο αντίχριστος και, προς επιβεβαίωση, θα σου απαγγείλουν από στήθους και αυτολεξεί το απαύγασμα της σκέψης του γέροντος Παϊσίου.
Αν τους ρωτήσεις «γιατί;» θα σου πουν ότι ο πλούτος της Ελλάδας είναι περιζήτητος στο σύμπαν, ανώτερος από το χαβιάρι και ισάξιος του κρυπτονίτη. Σαν «το πολυτιμότερο που έχουν οι γυναίκες». Θα σου πουν επίσης ότι όλοι τρέμουν την Ελλάδα επειδή την προστατεύουν οι θεοί αλλά και ο Θεός, που έχουν συμμαχήσει και δίνουν στη ΝΑΣΑ τεχνολογία να καταλάβει το σύμπαν  - ή αυτό είναι από άλλη ιστορία; Τη φοβούνται την Ελλάδα, διότι όπως έλεγε και η γιαγιά μου η οποία πρέπει να είχε επαφές με τους Ελ – δεν εξηγείται αλλιώς – «Πιδάκι μ’ να προσεχ’ς τσ’ γυναίκις. ‘Οπους λέν΄ πυρ γυμνή η θάλασσα κι κακιά γυναίκα είνι τα κακά τ’ κόσμ’.»  (μετάφραση δεν διατίθεται για το ανωτέρω απόσπασμα).
Αν τους ρωτήσεις «πως», εκεί υπάρχει ταύτιση απόψεων: «μας ψεκάζουν».
Τώρα ξέρω. Όταν βγάζω παλιοσίδερα στο πεζοδρόμιο, αυτοί που εμφανίζονται στο δευτερόλεπτο και τα μαζεύουν, δεν είναι Ορκ, όπως είχα πειστεί μέχρι σήμερα (ή όπως οι ξένοι ήθελαν να πιστεύω) αλλά στρατός της Μπίλντεμπεργκ που μαζεύει τον πλούτο μας. Υπάρχει ένας για κάθε γνήσιο Έλληνα και εμφανίζεται από το πουθενά αυτόματα κάθε φορά που παρίσταται ανάγκη συγκέντρωσης ελληνικού Πλούτου. Ο στρατός αυτός ακούει στο όνομα Νεφελίμ και έχει ακόμα ένα σκοπό, πέραν της αρπαγής του πλούτου μας, ίσως μάλιστα  χειρότερο από αυτόν. Την αρπαγή της γλώσσας μας, την οποία μετά τους υπολογιστές την έχουν ήδη μάθει τα διαστημόπλοια των κινέζων ΚΑΙ οι αξονικοί τομογράφοι, αν και έχει περί τα 600 δισεκατομμύρια λέξεις. 

Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2012

Που την έβαλες την υπογραφή σου ρε;


Είσαι δήμαρχος και καμαρώνεις. Με γειά σου παλληκάρι μου. Έχεις κι έναν παραθαλάσσιο οικισμό, από αυτούς που τους λένε «θέρετρο». Να ‘ντονε χαίρεσαι. Το χειμώνα το λοιπόν, μένουν βαριά χίλια άτομα στον οικισμό. Οχτακόσια με εννιακόσια μάλλον. Το καλοκαίρι, για έναν μήνα ίσως, ξεπερνούν τους πέντε χιλιάδες.
Βγάζει το «Κράτος» ένα πρόγραμμα, ευρωπαϊκά λεφτά, για βιολογικούς. Ένας ντόπιος μελετητής, τζιμάνι παιδί, χωμένος μες στα κόλπα, σε βάζει στα μεράκια και ετοιμάζει – με το αζημίωτο – το φάκελο. Επειδή τα λεφτά για τον βιολογικό τα παίρνεις με το κεφάλι, το κανονίζει ο δικός σου, δίνεις εσύ μια βεβαίωση ότι έχεις 3 χιλιάδες ρολόγια νερού, παίρνετε χρήματα και κάνετε σχέδια για οχτώ χιλιάδες ισοδύναμους κάτοικους.
«Μεγάλο έργο» σκέφτεσαι. «Έργο να πάρεις εκλογές». Πλακώνεσαι στο βρίσιμο με μερικούς δημότες (στα …παπούτσια σου, ψηφοφόροι σου είναι;), βρίσκεις 25 στρέμματα σχεδόν παραθαλάσσια που τα αχρηστεύεις, έρχονται και κάτι μούρες «από Αθήνα», κουστουμάτοι σαν ρώσοι μαφιόζοι, και βάζεις μπροστά το βιολογικό.
Σύνολο, 5 χρόνια μέχρι να παραδοθεί το ρημάδι το έργο. Από …σαχλαμάρα σε σαχλαμάρα μελετητές, δημοτικοί και περιφερειακοί υπάλληλοι, εργολάβοι και ..ρώσοι μαφιόζοι.
Κι έπειτα αρχίζει ο Γολγοθάς σου έρμε βλαχοδήμαρχε. Διότι σκατό μπαίνει, σκατό βγαίνει από εκείνες τις γούρνες που σου στήσανε φάτσα – κάρτα στην παραλία. Δε φτάνει αυτό, βρωμάει ο τόπος σε ακτίνα χιλιομέτρου κι όταν φυσάει νοτιοδυτικός, αδειάζει απ’ την μπόχα η καλή η πλαζ. Με αυτά και μ’ αυτά, σε έχουν για σκότωμα όλοι οι επαγγελματίες της περιοχής.
Που να ξέρεις έρμε ότι με γούρνες βιολογικός που σχεδιάστηκε για οχτώ χιλιάδες, εξυπηρετεί ίσως τέσσερις για κανένα μήνα, και αερίζει τα αποπατήματα από οχτακόσιους 11 μήνες, απλά δεν μπορεί να δουλέψει; Να μην εμπιστευτείς τους μελετητές; Να μην τους εμπιστευτείς! Εκείνα όμως τα καλόπαιδα στη ΔΙΠΕΧΩ δεν έπρεπε να σου πουν μια κουβέντα; Εκείνοι οι ελεγκτές των φακέλων στο Υπουργείο; Γιατί δεν σου είπαν ότι αν ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός είναι μικρότερος από τον μισό του πληθυσμού σχεδιασμού, η μονάδα «θα τα παίξει»; Γιατί δεν σου είπαν ότι για να επανέλθει θέλει τουλάχιστον 10 μέρες προσαρμογής; Γιατί δεν σου είπαν ότι για να θρέψεις τη λειτουργία του τέρατος που σου κατασκεύασαν δεν σου φτάνουν δυο προϋπολογισμοί;
Κι εσύ ρε έρμε, γιατί δεν πας να τους πιάσεις από το πέτο, να τους κουνήσεις λίγο και να τους ρωτήσεις:
Που την έβαλες την υπογραφή σου ρε;


Τα νερά στους Ιδιώτες


Είναι πανθομολογούμενο αν και δεν θα το βρείτε πουθενά επίσημα γραμμένο: σχεδόν το 80% των εν λειτουργία Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Αστικών Αποβλήτων (των βιολογικών, όπως συνηθίσαμε να τους λέμε) δεν λειτουργεί σωστά. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι αδυνατούν να επεξεργαστούν στο βαθμό που ο νόμος επιβάλει τα απόβλητα που καταλήγουν σε αυτούς.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό:
1.       Μελετητικά – σχεδιαστικά λάθη. Το βασικό λάθος στην μελέτη και τον σχεδιασμό μιας μονάδας επεξεργασίας αποβλήτων έχει να κάνει με το μέγεθός της και την φέρουσα ικανότητά της. Οι περισσότερες μονάδες ή έχουν σχεδιαστεί για πολύ μεγαλύτερους από τους πραγματικούς πληθυσμούς, ή για μικρότερους. Όταν είναι μικρές για τον όγκο των αποβλήτων που υποδέχονται, απλά δουλεύουν χωρίς αποτέλεσμα. Όταν είναι πολύ μεγαλύτερες, τίθενται για μεγάλα χρονικά διαστήματα εκτός λειτουργίας. Άλλα λάθη έχουν να κάνουν με τον κακό υπολογισμό του ρυπαντικού φορτίου, την κακή επιλογή μεθόδου επεξεργασίας, την κακή επιλογή επιμέρους διεργασιών για την επεξεργασία των αποβλήτων.
2.       Κατασκευαστικά λάθη.
3.       Λάθη στη λειτουργία. Πολλές φορές δεν πρόκειται για λάθη αλλά για πολιτικές (πολιτικάντικες είναι το σωστό) επιλογές δημοτικών αρχόντων ή ιδιοτελείς επιλογές υπηρεσιακών παραγόντων. Το συνηθέστερο λάθος είναι η εκ των υστέρων υποδοχή διαφορετικής σύστασης ή διαφορετικής ποσότητας αποβλήτων από τις προδιαγραφές της μονάδας. Για παράδειγμα, σύνδεση στη μονάδα του αποχετευτικού δικτύου όμορου οικισμού, υποδοχή λυμάτων από κοντινές βιομηχανικές μονάδες, υποδοχή βοθρολυμάτων. Άλλες, πρόκειται για λάθη που οφείλονται σε άγνοια. Το τελευταίο συμβαίνει διότι εγκαταστάσεις που εργάζονται με κύρια «μηχανή» μικροοργανισμούς και αυτό που θα έπρεπε να ενδιαφέρει είναι η βιολογία, υπεύθυνοι λειτουργίας  (και μελέτης, και κατασκευής!) είναι κυρίως πολιτικοί μηχανικοί, και ακολουθούν χημικοί, μηχανολόγοι, ηλεκτρολόγοι πάντα μηχανικοί. Βιολόγο ή βιοχημικό δεν έχω συναντήσει σε καμιά μονάδα επεξεργασίας λυμάτων μέχρι σήμερα.
4.       Λάθη στη διαχείριση. Όπως και στην προηγούμενη κατηγορία, κατ’ ευφημισμό τα αποκαλούμε λάθη. Πρόκειται για πολιτικές επιλογές που συνήθως οδηγούν με ασφάλεια στο κλείσιμο των εγκαταστάσεων για οικονομικούς λόγους. Τα συνηθέστερα «λάθη» είναι ότι κάθε δήμαρχος θεωρεί την δημοτική επιχείρηση η οποία διαχειρίζεται τον βιολογικό ως αποθήκη ανέργων, τα τέλη αποχέτευσης ως ευκαιρία αύξησης της εκλογικής του πελατείας, την προμήθεια αναλωσίμων και υλικών ως πεδίο εξυπηρέτησης φίλων ή φίλα προσκείμενων επιχειρηματιών.

Αν αναλύσουμε την κάθε κατηγορία από τις τέσσερις παραπάνω, θα χρειαστούμε βιβλία για κάθε μια από αυτές. Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε είναι ότι 80 στις 100 εγκαταστάσεις δεν λειτουργούν σωστά.
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό;  Ότι η το περιβάλλον εξακολουθεί να δέχεται αθροιστικά μεγάλα φορτία ρύπων, ότι η δημόσια υγεία είναι εκτεθειμένη σε κινδύνους, ότι οι Δήμοι έχουν να αντιμετωπίσουν έναν ακόμη οικονομικό βραχνά ο οποίος θα πνίξει πολλούς από αυτούς Αναφέρομαι στην οικονομική αδυναμία λειτουργίας των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων. Σε δημόσιες ή τηλεοπτικές μου εμφανίσεις από χρόνια αναφέρομαι στο ενδεχόμενο αυτό. Δεν είμαι μάντης ούτε είμαι ο μοναδικός που διείδα τις εξελίξεις. Πολλοί επιχειρηματίες προετοιμάζονται γι’ αυτό ακριβώς το ενδεχόμενο και αρκετοί από αυτούς έχουν πιέσει τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Τι προβλέπεται λοιπόν να συμβεί; Οι περισσότερες εγκαταστάσεις, είτε λόγω παλαιότητας είτε λόγω λανθασμένης κατασκευής είτε λόγω μεταβολής του εξυπηρετούμενου πληθυσμού, θα χρειαστούν σύντομα ή χρειάζονται άμεσα επισκευή, επέκταση, αναβάθμιση. Όσοι από αυτούς έχουν κατασκευαστεί πρόσφατα με κοινοτικά κονδύλια δεν μπορούν να ενταχθούν ξανά σε χρηματοδοτικά προγράμματα. Χρήματα το δημόσιο δεν διαθέτει, οι δήμοι δεν έχουν κεφάλαια. Η μόνη λύση που απομένει προκειμένου να μπορούν οι Δήμοι να παρέχουν υπηρεσίες αποχέτευσης στους Δημότες τους είναι η μακροχρόνια παραχώρηση της εκμετάλλευσης των εγκαταστάσεων σε ιδιώτες. Εντάξει, θα πει κανείς. Θα λειτουργήσουν καλύτερα. Όμως πόσοι δήμοι χρεώνουν τέλη αποχέτευσης; Ακόμα περισσότερο, πόσοι τα εισπράττουν; Κι αν κάποιος δεν πληρώνει, πως μπορεί να εξαναγκαστεί να το κάνει; Ποιος ιδιώτης θα αναλάβει μια τόσο επισφαλή ως προς τις εισπράξεις επένδυση; Κανείς. Μόνο αν του δοθεί προίκα η διαχείριση και της ύδρευσης. Τότε ή επένδυση θα έχει κάποιο νόημα. Αν ο ιδιώτης έχει τη δυνατότητα να «γυρίσει» τη βάνα και να κόψει το νερό τα πράγματα γίνονται λίγο πιο εύκολα. Ακόμα περισσότερο, επειδή οι μέχρι σήμερα χρεώσεις ανα κυβικό του νερού είναι είτε υπερβολικά χαμηλές (αποτέλεσμα της μακροχρόνιας οικοδόμησης πελατειακών σχέσεων ανάμεσα στις δημοτικές αρχές και τους δημότες τους) είτε δεν εισπράττονταν  ποτέ και προκειμένου ο επενδυτής να περιορίσει τον κίνδυνο, θα πρέπει να προηγηθούν αυξήσεις των τιμολογίων. Θα περάσουμε δηλαδή από τη μη χρέωση ή την χαμηλή χρέωση, κατ’ ευθείαν στο ακριβό νερό, προκειμένου να έχουμε ύδρευση και αποχέτευση.
Μπορούσε να προβλεφθεί αυτή η εξέλιξη. Σαφώς. Σαφέστατα. Τι έκαναν μέχρι σήμερα οι Δήμοι; Απολύτως τίποτα. Ή μάλλον, έκαναν: Οδήγησαν με ασφάλεια την ύδρευση και την αποχέτευση στην κατάρρευση. Θα σας φέρω ένα παράδειγμα πέρα για πέρα αληθινό: κάπου στην Ελληνική επικράτεια, ένας Δήμος έχει στην δικαιοδοσία του πέντε μικρές μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων. Το απαραίτητο προσωπικό για την λειτουργία τους είναι 3 τεχνικοί και 2 με τρεις διοικητικοί υπάλληλοι. Σύνολο, 5,5 άτομα. Σήμερα ο Δήμος απασχολεί 47 άτομα μόνιμο προσωπικό και άλλα 45 με εξάμηνες συμβάσεις. Σχεδόν 12 φορές περισσότερο προσωπικό από το απαραίτητο.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες οδηγούμαστε στην ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών. Ιδιωτικοποίηση που θα γίνει με τους χειρότερους δυνατούς όρους επειδή έχουμε μάθει σε όλα τα επίπεδα να χειριζόμαστε τα δημόσια πράγματα ως μέσο πλουτισμού, ως μηχανισμούς εξυπηρέτησης προσωπικών στρατηγικών, ως κοινά – με την έννοια του ευτελούς, του άνευ αξίας.
Τους επόμενους μήνες δεν αποκλείεται να δούμε τους δημάρχους και σύσσωμα τα δημοτικά συμβούλια στους δρόμους με πλακατ να ζητούν χρήματα για το νερό. Θα είναι ακριβώς οι ίδιοι δήμαρχοι που οδήγησαν τα πράγματα ως εδώ. Τους επόμενους μήνες δεν αποκλείεται να δούμε πολιτικά κόμματα να ωρύονται για την εκποίηση δημόσιας περιουσίας ή για την ιδιωτικοποίηση κοινωνικών αγαθών. Θα είναι ακριβώς τα ίδια κόμματα που έκαναν κοινωνική πολιτική με τις δημοτικές επιχειρήσεις και χειρίστηκαν το κοινωνικό αγαθό σαν να ήταν κληρονομιά από τον παππούλη τους. 

Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2012

Η επόμενη ημέρα έφτασε


Ας δούμε την αλήθεια κατάματα και ας σχεδιάσουμε το μέλλον με βάση αυτή. Χρειαζόμαστε σχέδιο όπως χρειαζόμαστε και πράξεις. Σαν απαραίτητη ψυχοθεραπεία έστω, αν νομίζουμε ότι αποτέλεσμα δεν θα έχουμε.
Ας δούμε την αλήθεια λοιπόν.
Δεν ζούμε σε κρίση. Η κρίση είναι μια σύντομη ανωμαλία, μια παρεκτροπή από την ομαλή πορεία ενός ανθρώπου ή μιας ομάδας ή μιας κοινωνίας ανθρώπων.
Η κρίση μπορεί να έχει ένταση αλλά η διάρκειά της είναι περιορισμένη και σε κάθε περίπτωση όχι ικανή να χαρακτηρίσει τη ζωή μεμονωμένων ανθρώπων ή υποσυνόλων της κοινωνίας. Μια κρίση κρατά 1, 2 ίσως 3 χρόνια. Σε καμιά περίπτωση περισσότερα από 5. Αν διαρκεί περισσότερο, είναι περίοδος. 
Όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι η Ελληνική κρίση θα διαρκέσει τουλάχιστον μια δεκαετία άρα ζούμε μια ξεχωριστή περίοδο της νεοελληνικής ιστορίας. Τι σημαίνει αυτή η περίοδος; Σε ατομικό επίπεδο, βιώνουμε την σκληρή περίοδο της αναζήτησης νήματος και νοήματος. Σε συλλογικό, μόλις εξήλθαμε από την παρεκτροπή της αλόγιστης και αδικαιολόγητης ευδαιμονίας και βαδίζουμε στην περίοδο της επαναπροσαρμογής. Η περίοδος αυτή θα διαρκέσει στην καλύτερη περίπτωση αλλά 7 χρόνια (όσοι λένε 5, ψεύδονται εσκεμμένα).
Δεν ζούμε σε κρίση λοιπόν. Ζούμε την περίοδο της προσαρμογής στη νέα κατάσταση. Ζούμε την περίοδο όπου αναζητούμε το νόημα και το νήμα μιας ζωής που είχαμε εγκαταλείψει όταν ανεβήκαμε λαθρεπιβάτες και χωρίς μέτρα ασφαλείας στο rollercoaster  της ψευδεπίγραφης ευδαιμονίας.
Στα τρία χρόνια που πέρασαν με την λεγόμενη κρίση σε πλήρη εξέλιξη, εξαντλήσαμε μέχρι αίματος την συζήτηση για τις αιτίες που μας οδήγησαν ως εδώ, για τα πρόσωπα που ευθύνονται, για τις αποφάσεις που πάρθηκαν ή δεν πάρθηκαν, για όσα έγιναν ή δεν έγιναν.
Στα τρία χρόνια που πέρασαν, ιδέες, απόψεις, φιλίες, κοινωνικές σχέσεις, πολιτικές εντάξεις δοκιμάστηκαν, αναθεωρήθηκαν, επαναπροσδιορίστηκαν. Φαντάσματα του παρελθόντος ξύπνησαν, καινούργια φαντάσματα εφευρέθηκαν. Διαχωριστικές γραμμές ξεθώριασαν, άλλες επανήλθαν εντονότερα, νέες χαράχθηκαν.
Στα τρία χρόνια που πέρασαν όλοι και όλα άλλαξαν. Αλλάξαμε. Σχολιάσαμε, διαπιστώσαμε, θυμώσαμε, φωνάξαμε. Πολλές φορές παρασυρθήκαμε σε υπερβολές και εξαλλοσύνες. Όλα αυτά ήταν φυσικά αφού χάσαμε την ισορροπία μας και μέχρι να βρούμε καινούργια οι κινήσεις μας, σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο, ήταν απότομες, ακραίες, σπασμωδικές σαν τις κινήσεις κάποιου χωρίς ισορροπία που προσπαθεί να αποφύγει την πτώση από μια δοκό.
Πολλά στερεότυπα γκρεμίστηκαν όπως και πολλά δημιουργήθηκαν. Πράγματα (ιδέες, απόψεις, πρακτικές) που είχαμε βάλει στα κουτάκια με τις ταμπέλες «αριστερό» «δεξιό», ανακαλύψαμε ότι δεν είχαν καμιά θέση εκεί. Για πολλά, διαπιστώσαμε ότι η μόνη τους θέση είναι ο κάλαθος των αχρήστων. Πολλά από τα νέα επίσης θα διαπιστώσουμε στο μέλλον ότι είναι άχρηστα αλλά αυτό δεν είναι της παρούσης.
Ας επανέλθουμε στην αρχή του παρόντος κειμένου και, ας δούμε την αλήθεια κατάματα: Αυτό που βιώνουμε, όχι ως πρακτικές άσκησης εξουσίας αλλά ως οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, θα είναι η καθημερινότητά μας για τα επόμενα χρόνια. Δεν έχουν νόημα οι πολιτικές ή κοινωνικές αναφορές σ’ αυτό που υπήρξε, δεν έχουν νόημα οι πολιτικές ή κοινωνικές αναφορές σε αυτό που στο παρελθόν θέλαμε να υπάρξει. Τώρα, πρέπει άμεσα να σχεδιάσουμε την πορεία μας πάνω στα ερείπια του παρελθόντος και επί της σκληρής πραγματικότητας του παρόντος. Γιατί το παρελθόν είναι ήδη παρελθόν και το παρόν δεν περιμένει κανέναν. Πόσο μάλλον το αύριο.
Για να σχεδιάσει κανείς πρέπει να γνωρίζει τι είναι. Η αυτογνωσία είναι προαπαιτούμενο όταν θέλεις να θεμελιώσεις ένα σταθερό, συμπαγές και στιβαρό αύριο. Είμαστε λοιπόν ένα κράτος φτωχό σε παραγωγή και μέσα παραγωγής, λίγο καλύτερα σε φυσικούς πόρους. Έχουμε ανθρώπινο δυναμικό με εκπληκτικές δυνατότητες αλλά τραγικές αδυναμίες σε οργάνωση, αυτοοργάνωση, πειθαρχία, προγραμματισμό.
Το δεύτερο που απαιτείται είναι η συναπόφαση του τι πρέπει να γίνει. Έχει σημασία εδώ η αποφυγή του αρνητικού προσδιορισμού των στόχων ή σκοπών.  Η ελπίδα δεν εδράζεται στην άρνηση αλλά στη θέση. Κανείς δεν θέλει να ακούει πλέον για τα λάθη έγιναν αλλά για όσα σωστά θα (η πρέπει να) γίνουν. Έχει επίσης σημασία ο όποιος σχεδιασμός να είναι ριζοσπαστικός και οραματικός αλλά ταυτόχρονα προσγειωμένος. Μέσα στο σχέδιο πρέπει να βρίσκει έκφραση και το όνειρο και η πράξη. Έτσι αποφεύγει κανείς τις παγίδες της διεκπεραίωσης και της διαχείρισης – που μπορεί να οδηγήσει στην ανία και την παραίτηση – αλλά και την αεροβασία που μπορεί να καταλήξει σε αποκοπή από την πραγματικότητα της καθημερινότητας.
Ο σχεδιασμός στις παρούσες συνθήκες οφείλει να σπάει τα δεσμά με το παρελθόν αλλά ταυτόχρονα να δίνει την αίσθηση της συνέχειας, την αντίληψη ότι δεν υπάρχει διακοπή μιας μακρόχρονης πορείας αλλά μια στάση, μια επανεκτίμηση της κατάστασης αναγκαία ίσως προκειμένου να εξασφαλιστεί το μέλλον. Το έχουμε ανάγκη ως κοινωνία αυτό.
Το καινούργιο που θα χαραχθεί πρέπει να επανεκτιμήσει αξίες που χάθηκαν ή συκοφαντήθηκαν ή ποδοπατήθηκαν και να αναδείξει νέες. Ο σεβασμός για παράδειγμα – απέναντι σε ανθρώπους και ανθρώπων έργα, απέναντι σε απόψεις, απέναντι σε αποφάσεις και νόμους – είναι μια αξία που ποδοπατήθηκε. Το καινούργιο πρέπει να επιβάλει τη δική του ηθική. Το δημόσιο συμφέρον φερ’ ειπείν και η προστασία του πρέπει να ενταχθεί στον ηθικό κώδικα της νέας κοινωνίας.
Μπορεί οι αναφορές σε κόμματα στην παρούσα συγκυρία να προκαλούν ρίγη αγανάκτησης αλλά στο βαθμό που κανείς δεν προτείνει αξιόπιστη εναλλακτική από αυτή της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς αυτά. Η αλήθεια είναι ότι οι υπάρχοντες κομματικοί σχηματισμοί, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους, αδυνατούν κατά το μάλλον ή ήττον να εκφράσουν το καινούργιο. Ίσως γιατί δημιούργησαν το παλιό.  Είναι περισσότερο από αναγκαία λοιπόν σήμερα ή δημιουργία ενός πολιτικού φορέα ο οποίος θα αναλάβει να ηγηθεί της προσπάθειας διαχείρισης της νέας περιόδου και να εκφράσει το καινούργιο όραμα.
Ένας πολιτικός φορέας που ευελπιστεί να πρωταγωνιστήσει στην πολιτική σκηνή οφείλει:
·         Να αναλύσει πειστικά το παγκόσμιο πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό περιβάλλον και να προβλέψει με σχετική ασφάλεια τις διεθνείς εξελίξεις.
·         Να αναλύσει σε βάθος το παρόν της χώρας και να εκτιμήσει σωστά τις δυνατότητές της.
·         Να χαράξει στρατηγική ένταξης της χώρας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
·         Να επιλέξει ποιους και πως θα εκφράσει στο εσωτερικό.
·         Να χαράξει στρατηγικές, να θέσει στόχους και να σχεδιάσει τακτικές
·         Να ορίσει τρόπους και μεθόδους αναπροσαρμογής των στόχων και επανεξέτασης των τακτικών
·         Να επιλέξει τους κατάλληλους ανθρώπους για να υλοποιήσει όλα τα παραπάνω αλλά και να δημιουργήσει τους μηχανισμούς ελέγχου και λογοδοσίας των παραπάνω
·         Να «βγει» στην κοινωνία και να αναμιχθεί με τους πολίτες βρίσκοντας τρόπους διόρθωσης ή εμπλουτισμού των θέσεών του από την εμπειρία της κοινωνικής τριβής
·         Να προκαλέσει την δημιουργία υποστηρικτικών δομών της δράσης του - στη βάση του εθελοντισμού.
Η επίκληση της κοινής λογικής δεν θα φέρει αυτόματα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Δεν αλλάζει η κοινωνία με ευχές. Η κοινή λογική είναι μύθος. Το κομμάτι που απαντά στο «κοινή» δεν έχει σχέση με τη λογική ή δε δική μας λογική απέχει από το να είναι «κοινή» (είναι απλά δική μας).  Μόνο οι δράσεις θα φέρουν αποτέλεσμα. Πως όμως δέκα, εκατό, χίλιοι, χιλιάδες άνθρωποι θα δράσουν από κοινού, συντεταγμένα και με κοινό σκοπό;
Μπορεί όμως η επίκληση μιας δράσης ή έστω η δράση καθ' εαυτή να ομογενοποιήσει ένα σύνολο ανθρώπων; Για να ομογενοποιηθεί μια ομάδα μικρή ή μεγάλη χρειάζεται κάτι που θα τους φέρει κοντά. Μια συγκολλητική ουσία. Αυτή μπορεί να είναι ένα πρόσωπο (ηγέτης) ή ο φόβος ενός (ορατού ή αόρατου) εχθρού. Μπορεί να είναι μια ιδεολογία ή ένα ιδεολόγημα. Στην εποχή μας και στη χώρα μας, πιθανότερο είναι να συσπειρώσει ένα κοινό όραμα. Αυτό το όραμα πρέπει να περιγραφεί με σαφήνεια και γύρω του να δομηθεί ο όποιος νέος φορέας.
Είναι προφανές ότι η ανάγκη για έναν νέο πολιτικό φορέα είναι επιτακτική. Αν δεν γίνει τώρα, πότε θα γίνει; Ας τελειώνουμε με τις συζητήσεις, ας βγούμε μπροστά από τα πρόσωπα. Το αύριο περιμένει να το χτίσουμε τώρα.