Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2014

Εκλογές, κόμματα, με φρου – φρου κι αρώματα

Παραφράζοντας το γνωστό σύνθημα θα μπορούσε να πει κανείς ότι για πολλούς «ο φόβος για την αριστερά είναι δυνατότερος από τη λειτουργία της δημοκρατίας». Δεν είναι καινούργιο αυτό. Θυμάμαι, το μακρινό 1981, παραμονές των εκλογών όπου θριάμβευσε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, υπήρχαν άνθρωποι που ήταν βέβαιοι ότι την Δευτέρα το πρωί θα ήταν στημένα πολυβόλα στις πλατείες και άνθρωποι που ήταν έτοιμοι να στήσουν αυτά τα πολυβόλα, στο όνομα του φόβου της επερχόμενης αριστεράς. Αριστερά, τότε, ήταν το ΠΑΣΟΚ.
Ο φόβος αυτός εκδηλώνεται και με τις απίστευτα λαϊκίστικες ως επικίνδυνες κορώνες περί φυγής από τη χώρα και επιδρομής στις τράπεζες. Κορώνες που εκστομίζονται – φευ! – ακόμα και από κυβερνητικά στελέχη. Η κατρακύλα και η απώλεια ψυχραιμίας δεν έχει τέλος.
Φαίνεται ότι η πολυδιαφημισμένη κοινή λογική εξέλειπε ή εκλείπει ακόμα και από αυτούς οι οποίοι την επικαλούνται ως επιχείρημα τεκμηρίωσης πολιτικών απόψεων. Διότι αν στο όνομα του πιθανού πανικού καλλιεργείς τον πανικό, οι δηλώσεις σου γίνονται αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Σε βάρος της χώρας σου. Και των πολιτών της που και δεν θέλουν και δεν μπορούν να φύγουν και καταθέσεις στις τράπεζες δεν έχουν.
Ας είναι, πάμε παρακάτω.
Παρά τα όσα υπερβολικά εκστομίστηκαν το τελευταίο τρίμηνο, στην προσπάθεια της συγκυβέρνησης να εκβιάσει επιθυμητές πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας, η σχεδόν πλήρης αποτυχία του κυβερνητικού έργου στην πλειοψηφία των τομέων (εκσυγχρονισμός κρατικών δομών, δικαιοσύνη, φορολογικό σύστημα, ταμειακή κατάσταση, ασφαλιστικό σύστημα, ιδιωτικοποιήσεις) την οδήγησαν σε αποτυχία. Οι δανειστές και οι αγορές δεν κατάπιαν το δόλωμα και οι αναλύσεις τους αποκάλυψαν και έδειξαν τη γύμνια του εγχώριου δικέφαλου βασιλιά.  Όχι μόνον αυτό, αλλά δημιούργησαν ένα κλίμα που οδηγεί αναπότρεπτα στην κατάρρευση του ασταθούς ακόμα οικοδομήματος ανάκαμψης, που χτίστηκε με πρωτοφανείς θυσίες των πολιτών και μας φέρνει μπροστά ίσως σε νέα και σίγουρα σε όχι βραχυχρόνια παράταση των υπαρχόντων μέτρων.
Από καιρό τώρα, οι πάντες εκτός Ελλάδας προετοιμάζονται για τη διάδοχη κατάσταση η οποία, άσχετα με την τελική της μορφή, περιλαμβάνει ως πλειοψηφικό κυβερνητικό εταίρο, τον ΣΥΡΙΖΑ. Προετοιμάζονται και προετοιμάζουν. Όλους, του ΣΥΡΙΖΑ συμπεριλαμβανομένου. Άσχετα με το αν οι εκλογές γίνουν τώρα, τον Μάιο του ’15 ή στο τέλος της τετραετίας.
Κατά την άποψή μου, η επίσπευση της εκλογής ΠτΔ παραγγέλθηκε από τις ισχυρές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, καθώς κανένα άλλο σενάριο δεν εξασφάλιζε ικανό πολιτικό χρόνο και την απαιτούμενη πολιτική σταθερότητα για την άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων προκειμένου να βρεθεί λύση στο «Ελληνικό Πρόβλημα».
Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι ο όρος πολιτική σταθερότητα επ’ ουδενί ταυτίζεται με την κυβερνητική μονιμότητα. Κλίμα πολιτικής σταθερότητας μπορεί να δημιουργηθεί με την εκλογή ή την εγκαθίδρυση βιώσιμης κυβερνητικής πλειοψηφίας, άσχετα με το χρώμα ή τον προσανατολισμό αυτής. Ο οποιοσδήποτε συζητητής, επιθυμεί τα συμφωνηθέντα να ισχύσουν για όσο χρόνο σχεδιαστούν  Υπ’ αυτή την έννοια, τους δανειστές δεν τους ενδιαφέρει αν θα συζητήσουν με τον Σαμαρά ή τον Τσίπρα και γι’ αυτό έχουν προετοιμαστεί και για τους δύο. Αυτό που αλλάζει κάθε φορά είναι η πιθανή έκβαση της συζήτησης και όχι η συζήτηση καθ’ εαυτή. Τα υπόλοιπα και όσα κυκλοφορούν στην ημεδαπή είναι για εγχώρια κατανάλωση από τους κομματικούς ακόλουθους.
Η επίσπευση της διαδικασίας εκλογής Προέδρου τώρα, πυροδοτεί μια σειρά αντιδράσεων στην αγορά και στο πολιτικό σκηνικό, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το χρηματιστήριο θα πέσει και δεν θα μπορέσει να ανακάμψει εύκολα μέχρι το τέλος του έτους, ο βραχυχρόνιος εθνικός δανεισμός θα ακριβύνει και η εμπορική κίνηση θα κινηθεί χαμηλά και μάλλον πτωτικά. Αναμένεται ο εμπορικός κόσμος να δεχτεί τα απόνερα της πολιτικής των Βενιζέλου και Σαμαρά. Το σενάριο αυτό ενδέχεται να αλλάξει προσωρινά σε περίπτωση που διαφανεί ότι η παρούσα βουλή μπορεί να εκλέξει πρόεδρο. Σε βάθος διμήνου όμως, τα προβλήματα θα επανέλθουν εντονότερα και το πολιτικό κλίμα θα φορτιστεί επικίνδυνα όταν θα ξεκινήσει η συζήτηση για την επόμενη της παράτασης μέρα. Η ένταση θα κορυφωθεί την περίοδο που θα φτάνουν για ψήφιση στη βουλή τα μέτρα που θα συνοδεύσουν την Γραμμή Πιστωτικής Στήριξης.
Για να κάνουμε έναν αναχρονισμό πριν επιστρέψουμε στο παρόν, οι βουλευτές και τα κόμματα ή οι κινήσεις που θα έχουν στηρίξει την εκλογή προέδρου, θα βρεθούν τότε σε πολύ δύσκολη θέση, καθώς θα πρέπει να δικαιολογήσουν τα καινούργια μέτρα. Να θυμούνται μόνο ότι καλώς ή κακώς, ο κόσμος έχει κουρασθεί από την συνεχή χρήση των επιθέτων «αναγκαία» και «τελευταία» και επίσης έχει πάψει να συγχωρεί. Κάθε φορά που θα επαναχρησιμοποιούνται, θα λειτουργούν σαν λιπαντικά στην διολίσθηση μεγαλύτερων τμημάτων πληθυσμού σε ακραίες πολιτικές επιλογές.
Επιστρέφοντας στο σήμερα, μια μέρα μετά την πυροδότηση των εξελίξεων, και εφόσον οδηγηθούμε σε εκλογές στο πρώτο δεκαήμερο Φεβρουαρίου, το πολιτικό σκηνικό διαμορφώνεται – κατά την εκτίμησή μου – ως ακολούθως:
Η Νέα Δημοκρατία προβλέπεται να επιτύχει υψηλότατα ποσοστά εκλογικής συσπείρωσης και να απορροφήσει πρόσωπα, ομάδες και κόμματα τα οποία κινούνται είτε δεξιά της είτε αριστερά της. Ο φόβος της αριστεράς, για τον οποίο έγραφα στην εισαγωγή, λειτουργεί και θα λειτουργήσει ακόμα πιο έντονα ως μηχανισμός συνοχής. Η προοπτική νίκης του ΣΥΡΙΖΑ και της θρυλούμενης καταστροφής που θα ακολουθήσει αυτή τη νίκη, θα οδηγήσει στην αγκαλιά του Σαμαρά, σημαντικό μέρος των από καιρό συντηρητικοποιημένων ψηφοφόρων του πάλαι πότε πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ.
Το ΠΑΣΟΚ (ή όπως αλλιώς θα λέγεται την ώρα της προσφυγής στις κάλπες) θα στριμωχτεί τόσο από δεξιά όσο και από αριστερά αλλά και από όμορα πολιτικά κόμματα και θα δυσκολευτεί πολύ να συγκρατήσει τα εκλογικά του ποσοστά κοντά ή στο ύψος των ποσοστών που έλαβε στις τελευταίες ευρωεκλογές. Ο κυβερνητικός του εταίρος, είναι νομίζω σαφές ότι δεν θα το λυπηθεί και θα προσπαθήσει να το στραγγίξει με οποιονδήποτε τρόπο, τώρα που έχει απενοχοποιηθεί στα μάτια και στο μυαλό των ψηφοφόρων του.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πολύ δύσκολα θα χάσει την πρωτιά αλλά αν δεν καταφέρει να καθησυχάσει μερίδα των μετριοπαθών ψηφοφόρων, δύσκολα θα επιτύχει να πλησιάσει έστω την αυτοδυναμία και να εξασφαλίσει συμμαχίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Οι ΑνΕξΕλ θα δουν τα ποσοστά τους να εξανεμίζονται και θα κινηθούν στο επίπεδο του μπαίνω-δεν μπαίνω στη βουλή.
Η χρυσή αβγή και το ΚΚΕ (κανένας συμβολισμός δεν κρύβεται πίσω από την κοινή αναφορά) θα κινηθούν στα ίδια περίπου ποσοστά, εκεί γύρω στο 5 με 6 στα εκατό.
Το Ποτάμι θα παραμείνει ο άγνωστος Χ και πολλά θα εξαρτηθούν από την πυκνότητα και την ποιότητα των ψηφοδελτίων που θα κατεβάσει, με τα πιθανά ποσοστά του να κυμαίνονται από το 5 ως το 10 (κατά μέγιστο, λόγω έντονα πολωμένου κλίματος).
Τα υπόλοιπα κόμματα, όσα σωθούν από τη μαύρη τρύπα του δικομματισμού και της πόλωσης, θα κινηθούν στο όριο του στατιστικού λάθους, και κάτω από αυτό.

Το ερώτημα που απομένει να απαντηθεί μετά από αυτά τα αποτελέσματα ή μετά ακόμα και από μια δεύτερη εκλογική διαδικασία, σχηματίζεται κυβέρνηση; Δεν είναι εύκολος ο σχηματισμός ούτε η εύρεση κυβερνητικής πλειοψηφίας. Είναι όμως σίγουρο ότι θα δρομολογηθούν τέτοιες διαδικασίες και θα ανοίξουν τέτοιες συζητήσεις που θα οδηγήσουν σε κατάρρευση «βεβαιοτήτων» και, τελικά, σε κυβέρνηση. Η Ευρώπη θα την περιμένει να ξεκινήσουν συζητήσεις. Ελπίζω αυτή τη φορά να οδηγήσουν σε πράξεις και κυβερνητικό έργο που θα εξασφαλίσει προϋποθέσεις ενός καλύτερου αύριο για την χώρα και για εμάς, τους πολίτες. 

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Κοίτα, δεν μπορείς να κρύβεσαι μόνιμα


Ο γείτονας του ζεύγους Ταδόπουλου, ο Φυλλοξήρας, ξινός, δυσκοίλιος, συνταξιούχος καθηγητής θεολογίας, παραβρίσκεται εκούσια και τυχαία σε οικογενειακή στιγμή κατά την οποία οι γονείς Ταδόπουλοι επιπλήττουν το βλαστάρι τους για αντικοινωνική συμπεριφορά, ας υποθέσουμε επειδή έγραψε με μαρκαδόρο στο φρεάτιο του ανελκυστήρα.
Ενθυμούμενος το επαγγελματικό παρελθόν του, ο κ. Φυλλοξηρας επιπλήττει και αυτός τον πιτσιρίκο με το δάχτυλο υψωμένο και με λογύδριο πουκαταλήγει στην επερχόμενη παγκόσμια κατάρρευση του οικοδομήματος της κοινωνίας των ανθρώπων αν και εφόσον τα βλαστάρια εξακολουθούν να γράφουν με μαρκαδόρο (άραγε ανεξίτηλο; θεέ μου!) στα φρεάτια των ανελκυστήρων.

Λίγες μέρες μετά, με αφορμή είδηση για ένοπλη επίθεση μαθητή σε σχολείο στην υπερπόντια Ένωση Πολιτειών, ο κ. Φυλλοξήρας περιμένει το Ταδοπουλάκι να επιστρέψει από το σχολείο και επί δεκάλεπτο με κόκκινο πρόσωπο συνδέει το μαρκαδόρο με το ημιαυτόματο ούζι και το φρεάτιο του ανελκυστήρα με το σχολείο του Οχάιο (ή κάποιας άλλης εξωτικής υπερατλαντικής πόλεως).
Μετ' όχι πολλού χρόνου, ένα ανεξέλεγκτο τόπι ξεφεύγει της προσοχής παρέας παιδιών που παίζουν μονότερμα σε προαύλιο σχολείου και αφού υπερίπταται της περιφράξεως, αναπηδά πρώτα σε λιμνάζοντα νερά πριν καταλήξει στο δεξί πέτο του καφέ - μπεζ ψαροκόκαλο σακακιού του κ. Φυλλοξήρα. Ο νεαρός Ταδόπουλος τυγχάνει αποδέκτης εκ νέου της φραστικής επιθέσεως του κ. δυσκοιλίου και η σύνδεση αυτή τη φορά με τον μαρκαδόρο και το φρεάτιο, η ταύτιση του καταληφθέντος από αμόκ στο Άινταχο (ή κάπως έτσι), των υποψήφιων ποδοσφαιριστών με τις συμμορίες της Νέας Υόρκης (όλες) ήταν αυτόματη και αυτονόητη.
Την τρίτη φορά η επίθεση έγινε στους γονείς επειδή αυτοί μεγαλώνουν "έναν αλήτη" και η επικείμενη καταστροφή της γης, η βρωμιά γύρω από τους σκουπιδοτενεκέδες, το διαβολεμένο τρέξιμο στους δρόμους, οι κόρνες των οχημάτων, η μείωση μισθών και συντάξεων, το ότι κανείς δεν παραχωρεί τη θέση του στους ηλικιωμένους, η επίθεση στους δίδυμους πύργους, η αύξηση της εγκληματικότητας, η τρύπα του όζοντος, το φαινόμενο της εντροπίας, η ακράτεια της συζύγου του και το δικό του το ζάχαρο όλα αυτά και ακόμα περισσότερα οφείλονται στο γεγονός ότι χαϊδεύουν έναν εγκληματία που "λερώνει το φρεάτιο του ανελκυστήρος με μαρκαδόρο. Ανεξίτηλο"
Οι Ταδόπουλοι, αποσβολωμένοι υποχώρησαν στα ενδότερα της οικίας των και κατέληξαν ότι το πρόβλημα του Φυλλοξήρα δεν είναι το παιδί τους γιατί δεν είναι κακό, δεν είναι καν τα "κακά" παιδιά, είναι τα παιδιά.

Κοίτα, δεν μπορείς να κρύβεσαι μόνιμα. Δεν είσαι κατά των "κακών" αριστερών, είσαι κατά της αριστεράς, δεν είσαι κατά των συνδικαλιστών που χρησιμοποιούν ιδιοτελώς τη συνδικαλιστική τους δράση, είσαι κατά του συνδικαλισμού, δεν είσαι κατά των "λαθρομεταναστών" είσαι κατά όσων αλλοδαπών θεωρείς κατώτερους, άγνωστους, δηλαδή "ξένους". Κοίτα, δεν μπορείς να ξεγελάς μόνιμα, κάποια στιγμή με τυχαία αφορμή, πάνω σε συζήτηση όταν τα πάθη ανάβουν, το πρόσωπο κοκκινίζει και φανερώνει αυτό που πραγματικά είσαι. 

Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

Τρια συν ένα κείμενα για την κεντροαριστερά, το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι

Τα παρακάτω κείμενα γράφτηκαν και δημοσιεύθηκαν στον Κλοουν (http://www.o-klooun.com/), τα τρία τον Δεκέμβριο του 2013 και το τέταρτο τον Φεβρουάριο του 2014. Αφορούν την προσπάθεια σύγκλισης των ανθρώπων που κινούνται ή τέμνονται στο χώρο που κατά καιρούς έχει ονομαστεί ατυχώς ή επιτυχώς ως κεντροαριστερά, δημοκρατική παράταξη, ριζοσπαστικό κέντρο και άλλα λιγότερο ή περισσότερο φανφαρονικά. Το Ποτάμι αν και δεν αναφέρεται, γιατί δεν υπήρχε καν, ανιχνεύεται στα κείμενα. 
Πολλά από όσα λέγονται στα κείμενα αυτά μπορεί πλέον να είναι ξεπερασμένα, άλλα όχι. Σε κάθε περίπτωση, μπορούν να σταθούν και σήμερα και να δώσουν απαντήσεις σε πολλά θέματα που μας απασχολούν.
Θα μπορούσα να γράψω καινούργια, να επικαιροποιήσω τα παλιά, να ξαναμασήσω την ίδια τροφή. Δυστυχώς δεν έχω το ταλέντο άλλων γι’ αυτό δεν θα γίνω ποτέ μεταρρυθμιστικός φάρος ούτε εκδότης free press. Εξ άλλου δεν έχω να προσθέσω κάτι πραγματικά καινούργιο στη συζήτηση κι αν το κάνω, χωρά σε 2 - 3 tweets. Καλή ανάγνωση.
Update: το κείμενο «φτιάξε ένα κόμμα..» είχε δημοσιευτεί και παλιότερα σε αυτό εδώ το blog

ΠΑΣΟΚ - Κεντροαριστερά: μια ολέθρια σχέση

14 Δεκεμβρίου 2013


Όσοι γνωρίζουν το ΠΑΣΟΚ και την ανθρωπογεωγραφία του, κατανοούν μερικά πράγματα για το μέλλον της κεντροαριστεράς και τη σχέση της με το ΠΑΣΟΚ, μια ολέθρια σχέση.
Στο ΠΑΣΟΚ αυτή τη στιγμή υπάρχουν τρεις κορυφαίες ομάδες, ένα μπλοκ και μια οριζόντια τάση: οι ΓΑΠικοί, οι Βενιζελικοί και οι Σημιτικοί είναι οι ομάδες, οι αριστεροπρωτοβουλιακοί είναι το μπλοκ και οι κομματικοί πατριώτες είναι η οριζόντια τάση που διατρέχει όλους. Μικρότερες ομάδες δημιουργούνται και εξαφανίζονται κατά καιρούς ενισχύοντας την αστάθεια του χώρου.
Κανείς δεν μπορεί να προδικάσει με ασφάλεια τη σταθερότητα των ομάδων ούτε καν την διακριτότητά τους. Στα όριά τους κινείται χαλαρά μια μεγάλη μερίδα στελεχών η οποία ευκαιριακά προσκολλάται σε πρόσωπα ανάλογα με την εσωκομματική δύναμη ή την κατοχή θέσης εξουσίας.
Οι τρεις ομάδες συνυπάρχουν κάτω από τον τίτλο και είτε υποσκάπτουν η μια την άλλη, είτε συμμαχούν ευκαιριακά, είτε απλά μένουν αδρανείς αναμένοντας κατά περίπτωση ευνοϊκότερους συσχετισμούς. Η αδιάκοπη επαφή με την εξουσία, η ανάγκη χρήσης της σφραγίδας «ΠΑΣΟΚ» η οποία από μόνη της εξασφαλίζει είσοδο στη Βουλή (ακόμα) και οι εκκρεμότητες με τράπεζες και χρέη είναι η κεντρομόλες δυνάμεις οι οποίες αντισταθμίζουν τις φυγόκεντρες τάσεις. Ως κεντρομόλος λειτούργει επίσης η ανυπαρξία άλλου - πέραν του ΣΥΡΙΖΑ - ικανού πόλου να υποδεχτεί και στεγάσει με ευοίωνες προοπτικές τα καλομαθημένα και φιλόδοξα πράσινα στελέχη.
Ας προσπαθήσουμε να σκεφτούμε μια Ελιά στον ελληνικό πολιτικό χώρο, ένα αντίστοιχο δηλαδή της Ιταλικής Ελιάς. Είναι προφανές ότι αυτή χωρίς το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να υπάρξει. Μπορεί όμως να υπάρξει με το ΠΑΣΟΚ; Θα έγραφα ότι είναι μάλλον ακατόρθωτο αλλά δεν θέλω να αφαιρώ κάθε ψήγμα αισιοδοξίας από την νεογέννητη προσπάθεια. Να δοκιμάσουμε να φανταστούμε το ΠΑΣΟΚ στην Ελιά. 
Κατ' αρχάς, θα υπάρξουν εκείνοι οι πολιτικοί μαϊντανοί, γνωστοί παραθυράκηδες και παλαιοκομματικοί πολιτικάντηδες που θα στηθούν φάτσα κάρτα όταν θα αστράφτουν τα φλάς των φωτογράφων με στόχο να εξασφαλίσουν τον πολιτικό τους μέλλον έναντι οποιασδήποτε εξέλιξης. Αντιλαμβανόμενοι ότι τα πράγματα γίνονται όλο και πιο ζόρικά, δεν θα διστάσουν να φωνάξουν και «κάτω ο παλαιοκομματισμός» αν αυτό τους εξασφαλίσει ψήφους και εκλογιμότητα. Όλοι αυτοί είναι μεν ενοχλητικοί αλλά είναι αμελητέες ποσότητες.
Ύστερα έχουμε τους ανθρώπους του προέδρου οι οποίοι γνωρίζουν ότι αν δεν θέλουν να ψαλιδιστούν έτι περισσότερο τα δημοσκοπικά τους ποσοστά, κάνοντας την εκλογική διαδικασία - όποτε έλθει - βασανιστήριο, θα πρέπει να επιδιώξουν εντυπωσιακές κινήσεις οι οποίες θα ανακόψουν την πορεία κατάρρευσης. Μια από αυτές είναι η προσπάθεια δημουργίας (ή αναγέννησης, όπως λένε) της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης.
Δίπλα τους έχουν τους Σημιτικούς, όχι ως πολιτικά συγγενείς αλλά ως ευκαιριακούς συμμάχους για τον λόγο και μόνο ότι οι τελευταίοι έχουν τις καλύτερες των σχέσεων με τους opinion makers του κεντροαριστερού χώρου και κρατούν τα κλειδιά που ανοίγουν δεκάδες πόρτες δεξιά, αριστερά και προς τα ΜΜΕ.
Τι συμβαίνει όμως με τους ΓΑΠικούς; Οι τελευταίοι αν διαισθανθούν ότι η όλη προσπάθεια τείνει να ελεγχθεί είτε από τους ανθρώπους του Βαγγέλη είτε από εκείνους του Κώστα, θα αντιδράσουν. Πως; Θα επιχειρήσουν να καταλάβουν το κόμμα που θα εγκαταλείψουν για χάρη της Ελιάς οι άλλοι δυο. Θα τους χαλάσουν έτσι τα σχέδια και θα προετοιμάσουν την ανακατάληψη της Τρικούπη που θεωρούν ότι έχασαν άδικα. Στην προσπάθειά τους αυτή, οι ΓΑΠικοί, θα βρουν εύκολα συμμάχους στους κομματικούς πατριώτες, όσους δεν καταφέρει να δελεάσει ο πρόεδρος Βαγγέλης με κυβερνητικές παροχές ή υποσχέσεις. Στον παραπάνω «μύλο», προσθέστε και τους ελεύθερους σκοπευτές - τύπου Άννας ή Φλωρίδη και θα έχετε σε αδρές γραμμές την πραγματικότητα.
Ποια θα ήταν η λύση; Η αυτοδιάλυση του ΠΑΣΟΚ. In your dreams baby. Δεν θα συμβεί ποτέ, εκτός αν το εκλογικό σώμα αποφανθεί διαφορετικά. Δεν θα συμβεί και επειδή κανένας μέσα από το ΠΑΣΟΚ δεν θα τολμήσει να το προτείνει σοβαρά. Τότε τι; Αδιέξοδο. Μόνο κάποια εκλογική αναμέτρηση μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά. Καταλυτικά όμως θα λειτουργήσει για όλο το χώρο της κεντροαριστεράς, η μοίρα του οποίου είναι δεμένη με αυτή του ΠΑΣΟΚ μετά την τραγική αποτυχία της ΔΗΜΑΡ να αναλάβει ηγεμονικό ρόλο στο χώρο.

Κεντροαριστερά, ναι, αλλά πώς;

16 Δεκεμβρίου 2013


Ο λαός του ΠΑΣΟΚ λέει ο ένας, η Μεγάλη Δημοκρατική Παράταξη λέει ο άλλος και αρχίζω να ζαλίζομαι. Έχουμε μια τάση να λέμε μεγάλες κουβέντες που δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα όταν θέλουμε να δώσουμε βάρος και έμφαση στην επιχειρηματολογία μας, έτσι;
Τι σημαίνει "ο λαός του ΠΑΣΟΚ"; Έχει κάποιους τίτλους κυριότητας το ΠΑΣΟΚ επί μερίδας πολιτών και αν ναι γιατί δεν τους κάνει μήνυση τώρα που του γυρίζουν την πλάτη και πάνε αλλού; Και με ποια λογική είναι "λαός του ΠΑΣΟΚ" όσοι έμειναν σε έναν βαθιά διεφθαρμένο οργανισμό και δεν είναι όλοι οι υπόλοιποι που έφυγαν; Ας αφήσουμε λοιπόν τις μεγαλοστομίες, μεταξύ μας είμαστε και γνωριζόμαστε καλά τόσα χρόνια. Δεν είμαστε δα και Κίνα. Δέκα ψωροεκατομμύρια χωριό είναι η Ελλάδα.
Αν λοιπόν ακούγονται όμορφα λόγια για τους μέχρι πέρυσι "βλάκες που ψηφίζουν τα λαμόγια" είναι επειδή ...ψηφίζουν και σε ένα εξάμηνο πάνω – κάτω έχουμε εκλογές στις οποίες αποφασίσαμε να κατέβουμε, ναι; Ναι! Πάμε τώρα παρακάτω.
Είναι μονόδρομος η συνεργασία και η σύγκλιση στον χώρο μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ; Όχι, αγαπητοί μου. Δεν είναι. Είναι ευκταία και επιθυμητή από πολλούς εξ ημών εξέλιξη αλλά δεν είναι μονόδρομος. Είναι μια ανάγκη επίσης όταν το σκοπούμενο είναι η μεγιστοποίηση της κοινοβουλευτικής παρουσίας ή η ίδια η εκπροσώπηση σε κοινοβούλια ή σε Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης. Μονόδρομος πάντως δεν είναι. Μπορεί να επέλθει σύγκλιση όλων όσων κινούνται στο χώρο, όπως αυτός περιγράφηκε παραπάνω; Όχι. Ξεκάθαρα και κάθετα, όχι. Κάποιοι θα θελήσουν να συνεχίσουν μόνοι, άλλοι δεν θα θελήσουν να συνταξιδέψουν με κάποιους ενώ τρίτοι θα προτιμήσουν τη σιγουριά ενός εκ των δύο μεγάλων πόλων. Είναι εθνική ανάγκη η δημιουργία ενός ισχυρού τρίτου πόλου; Όχι, δα. Είναι εθνική ανάγκη κατά την άποψή μας αλλά αντικειμενικότητα σε αυτόν τον τομέα δεν υπάρχει.
Αφού ξεκαθαρίσαμε τα πράγματα, ας δούμε τη σκακιέρα μπροστά μας.
Για εμάς που κινούμαστε στον σχηματικά ορισμένο αυτό χώρο η ενότητα είναι ζήτημα επιβίωσης. Η συρρίκνωση των ποσοστών, ο πολυκερματισμός, η επίθεση του ανορθολογισμού, η διαρκής οπισθοδρόμηση μας θλίβουν και μας ανησυχούν. Δεν είμαστε ένα, δεν συμφωνούμε σε όλα, δεν επιδιώκουμε τα ίδια και με την ίδια ένταση όμως, διάολε, ένα ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο μπορούμε να το βρούμε. Πώς όμως; Πώς θα το καταφέρουμε όταν στον ίδιο χώρο κινούνται μεν οι πάντες αλλά κυριαρχεί ένας σκουριασμένος, αρτηριοσκληρωτικός και πολύπειρος κομματικός μηχανισμός που στηρίζει το οικοδόμημα ενός βαθιά συστημικού και φθαρμένου κόμματος; (Ξεκαθαρίσαμε νομίζω ότι επ ουδενί ταυτίζεται το κόμμα με τους ψηφοφόρους). Πώς θα το καταφέρουμε όταν τις καλές καρέκλες του χώρου γλυκοκοιτάζουν και τους τρέχουν τα σάλια διάφοροι πρώην διαφόρων βαθμίδων συνταξιοδότησης ή πολιτικής αδράνειας; Πώς θα αποφύγουμε την υποκίνηση, την χειραγώγηση, την εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων
Μόνο μέσα από ξεκάθαρες αρχές και με την υιοθέτηση ανοιχτών και διάφανων διαδικασιών που θα παραδίδουν την πρωτοβουλία στους πολίτες και όχι σε 10 μύστες οι οποίοι λειτουργούν στο όνομα των πολιτών.
Η ευκαιρία για κάτι νέο είναι – και ήταν – εδώ. Νέο όχι με ηλικιακά κριτήρια ούτε με κριτήρια αποδοχής ή απόρριψης προσώπων. Νέο ως νοοτροπία, ως τρόπο λειτουργίας, ως ορμή και φρεσκάδα ιδεών. Ως δυνατότητα να εκφράσει την εποχή του και τους ανθρώπους της. Νέο ως δυναμική. Όταν αυτό δημιουργηθεί, θα οδηγήσει σε διάλυση ή στην αφάνεια όλα τα παλιά και θα καταλάβει την θέση που επιθυμούμε. Διαφορετικά, θα φτιάξουμε έναν ΣΥΡΙΖΑ του κέντρου, ένα κακέκτυπο ενός κακού ΠΑΣΟΚ. Αυτό θέλουμε; Εγώ, όχι. Μπορεί να αναγκαστώ να το ψηφίσω αλλά την αποδοχή μου δεν θα την έχει ποτέ.


Φτιάξτε ένα κόμμα ρε, τι σας ζητάνε;

18 Δεκεμβρίου 2013


Ας δούμε την αλήθεια κατάματα και ας σχεδιάσουμε το μέλλον με βάση αυτή. Χρειαζόμαστε σχέδιο όπως χρειαζόμαστε και πράξεις. Σαν απαραίτητη ψυχοθεραπεία έστω, αν νομίζουμε ότι αποτέλεσμα δεν θα έχουμε. Ας δούμε την αλήθεια λοιπόν.
Δεν ζούμε σε κρίση. Ζούμε την περίοδο της προσαρμογής στη νέα κατάσταση. Ζούμε την περίοδο όπου αναζητούμε το νόημα και το νήμα μιας ζωής που είχαμε εγκαταλείψει όταν ανεβήκαμε λαθρεπιβάτες και χωρίς μέτρα ασφαλείας στο rollercoaster της ψευδεπίγραφης ευδαιμονίας.
Στα τέσσερα χρόνια που πέρασαν με την λεγόμενη κρίση σε πλήρη εξέλιξη, εξαντλήσαμε μέχρι αίματος την συζήτηση για τις αιτίες που μας οδήγησαν ως εδώ, για τα πρόσωπα που ευθύνονται, για τις αποφάσεις που πάρθηκαν ή δεν πάρθηκαν, για όσα έγιναν ή δεν έγιναν.
Στα τέσσερα χρόνια που πέρασαν, ιδέες, απόψεις, φιλίες, κοινωνικές σχέσεις, πολιτικές εντάξεις δοκιμάστηκαν, αναθεωρήθηκαν, επαναπροσδιορίστηκαν. Φαντάσματα του παρελθόντος ξύπνησαν, καινούργια φαντάσματα εφευρέθηκαν. Διαχωριστικές γραμμές ξεθώριασαν, άλλες επανήλθαν εντονότερα, νέες χαράχθηκαν.
Στα τέσσερα χρόνια που πέρασαν όλοι και όλα άλλαξαν. Αλλάξαμε. Σχολιάσαμε, διαπιστώσαμε, θυμώσαμε, φωνάξαμε. Πολλές φορές παρασυρθήκαμε σε υπερβολές και εξαλλοσύνες. Όλα αυτά ήταν φυσικά αφού χάσαμε την ισορροπία μας και μέχρι να βρούμε καινούργια οι κινήσεις μας, σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο, ήταν απότομες, ακραίες, σπασμωδικές σαν τις κινήσεις κάποιου χωρίς ισορροπία που προσπαθεί να αποφύγει την πτώση από μια δοκό.
Πολλά στερεότυπα γκρεμίστηκαν όπως και πολλά δημιουργήθηκαν. Πράγματα (ιδέες, απόψεις, πρακτικές) που είχαμε βάλει στα κουτάκια με τις ταμπέλες «αριστερό» «δεξιό», ανακαλύψαμε ότι δεν είχαν καμιά θέση εκεί. Για πολλά, διαπιστώσαμε ότι η μόνη τους θέση είναι ο κάλαθος των αχρήστων. Πολλά από τα νέα επίσης θα διαπιστώσουμε στο μέλλον ότι είναι άχρηστα αλλά αυτό δεν είναι της παρούσης.
Ας επανέλθουμε στην αρχή του παρόντος κειμένου και ας δούμε την αλήθεια κατάματα: αυτό που βιώνουμε, όχι ως πρακτικές άσκησης εξουσίας αλλά ως οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, θα είναι η καθημερινότητά μας για τα επόμενα χρόνια. Δεν έχουν νόημα οι πολιτικές ή κοινωνικές αναφορές σ' αυτό που υπήρξε, δεν έχουν νόημα οι πολιτικές ή κοινωνικές αναφορές σε αυτό που στο παρελθόν θέλαμε να υπάρξει. Τώρα πρέπει άμεσα να σχεδιάσουμε την πορεία μας πάνω στα ερείπια του παρελθόντος και επί της σκληρής πραγματικότητας του παρόντος. Γιατί το παρελθόν είναι ήδη παρελθόν και το παρόν δεν περιμένει κανέναν. Πόσο μάλλον το αύριο.
Για να σχεδιάσει κανείς πρέπει να γνωρίζει τι είναι. Η αυτογνωσία είναι προαπαιτούμενο όταν θέλεις να θεμελιώσεις ένα σταθερό, συμπαγές και στιβαρό αύριο. Είμαστε λοιπόν ένα κράτος φτωχό σε παραγωγή και μέσα παραγωγής, λίγο καλύτερα σε φυσικούς πόρους. Έχουμε ανθρώπινο δυναμικό με εκπληκτικές δυνατότητες αλλά τραγικές αδυναμίες σε οργάνωση, αυτό-οργάνωση, πειθαρχία, προγραμματισμό.
Το δεύτερο που απαιτείται είναι η συν-απόφαση του τι πρέπει να γίνει. Έχει σημασία εδώ η αποφυγή του αρνητικού προσδιορισμού των στόχων ή σκοπών. Η ελπίδα δεν εδράζεται στην άρνηση αλλά στη θέση. Κανείς δεν θέλει να ακούει πλέον για τα λάθη έγιναν αλλά για όσα σωστά θα (η πρέπει να) γίνουν. Έχει επίσης σημασία ο όποιος σχεδιασμός να είναι ριζοσπαστικός και οραματικός αλλά ταυτόχρονα προσγειωμένος. Μέσα στο σχέδιο πρέπει να βρίσκει έκφραση και το όνειρο και η πράξη. Έτσι αποφεύγει κανείς τις παγίδες της διεκπεραίωσης και της διαχείρισης – που μπορεί να οδηγήσει στην ανία και την παραίτηση – αλλά και την αεροβασία που μπορεί να καταλήξει σε αποκοπή από την πραγματικότητα της καθημερινότητας.
Ο σχεδιασμός στις παρούσες συνθήκες οφείλει να σπάει τα δεσμά με το παρελθόν αλλά ταυτόχρονα να δίνει την αίσθηση της συνέχειας, την αντίληψη ότι δεν υπάρχει διακοπή μιας μακρόχρονης πορείας αλλά μια στάση, μια επανεκτίμηση της κατάστασης αναγκαία ίσως προκειμένου να εξασφαλιστεί το μέλλον. Το έχουμε ανάγκη ως κοινωνία αυτό.
Το καινούργιο που θα χαραχθεί πρέπει να επανεκτιμήσει αξίες που χάθηκαν ή συκοφαντήθηκαν ή ποδοπατήθηκαν και να αναδείξει νέες. Ο σεβασμός για παράδειγμα – απέναντι σε ανθρώπους και ανθρώπων έργα, απέναντι σε απόψεις, απέναντι σε αποφάσεις και νόμους – είναι μια αξία που ποδοπατήθηκε. Το καινούργιο πρέπει να επιβάλει τη δική του ηθική. Το δημόσιο συμφέρον φερ' ειπείν και η προστασία του πρέπει να ενταχθεί στον ηθικό κώδικα της νέας κοινωνίας.
Μπορεί οι αναφορές σε κόμματα στην παρούσα συγκυρία να προκαλούν ρίγη αγανάκτησης αλλά στο βαθμό που κανείς δεν προτείνει αξιόπιστη εναλλακτική από αυτή της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς αυτά. Η αλήθεια είναι ότι οι υπάρχοντες κομματικοί σχηματισμοί, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους, αδυνατούν κατά το μάλλον ή ήττον να εκφράσουν το καινούργιο. Ίσως γιατί δημιούργησαν το παλιό. Είναι περισσότερο από αναγκαία λοιπόν σήμερα ή δημιουργία ενός πολιτικού φορέα ο οποίος θα αναλάβει να ηγηθεί της προσπάθειας διαχείρισης της νέας περιόδου και να εκφράσει το καινούργιο όραμα.
Ένας πολιτικός φορέας που ευελπιστεί να πρωταγωνιστήσει στην πολιτική σκηνή οφείλει:

·         Να αναλύσει πειστικά το παγκόσμιο πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό περιβάλλον και να προβλέψει με σχετική ασφάλεια τις διεθνείς εξελίξεις.
·         Να αναλύσει σε βάθος το παρόν της χώρας και να εκτιμήσει σωστά τις δυνατότητές της.
·         Να χαράξει στρατηγική ένταξης της χώρας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
·         Να επιλέξει ποιους και πως θα εκφράσει στο εσωτερικό.
·         Να χαράξει στρατηγικές, να θέσει στόχους και να σχεδιάσει τακτικές.
·         Να ορίσει τρόπους και μεθόδους αναπροσαρμογής των στόχων και επανεξέτασης των τακτικών.
·         Να επιλέξει τους κατάλληλους ανθρώπους για να υλοποιήσει όλα τα παραπάνω αλλά και να δημιουργήσει τους μηχανισμούς ελέγχου και λογοδοσίας των παραπάνω.
·         Να «βγει» στην κοινωνία και να αναμιχθεί με τους πολίτες βρίσκοντας τρόπους διόρθωσης ή εμπλουτισμού των θέσεών του από την εμπειρία της κοινωνικής τριβής.
·         Να προκαλέσει την δημιουργία υποστηρικτικών δομών της δράσης του - στη βάση του εθελοντισμού.
Η επίκληση της κοινής λογικής δεν θα φέρει αυτόματα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Δεν αλλάζει η κοινωνία με ευχές. Η κοινή λογική είναι μύθος. Το κομμάτι που απαντά στο «κοινή» δεν έχει σχέση με τη λογική ή δε δική μας λογική απέχει από το να είναι «κοινή» (είναι απλά δική μας). Μόνο οι δράσεις θα φέρουν αποτέλεσμα. Πώς όμως δέκα, εκατό, χίλιοι, χιλιάδες άνθρωποι θα δράσουν από κοινού, συντεταγμένα και με κοινό σκοπό;
Μπορεί όμως η επίκληση μιας δράσης ή έστω η δράση καθ' εαυτή να ομογενοποιήσει ένα σύνολο ανθρώπων; Για να ομογενοποιηθεί μια ομάδα μικρή ή μεγάλη χρειάζεται κάτι που θα τους φέρει κοντά. Μια συγκολλητική ουσία. Αυτή μπορεί να είναι ένα πρόσωπο (ηγέτης) ή ο φόβος ενός (ορατού ή αόρατου) εχθρού. Μπορεί να είναι μια ιδεολογία ή ένα ιδεολόγημα. Στην εποχή μας και στη χώρα μας, πιθανότερο είναι να συσπειρώσει ένα κοινό όραμα. Αυτό το όραμα πρέπει να περιγραφεί με σαφήνεια και γύρω του να δομηθεί ο όποιος νέος φορέας.
Είναι προφανές ότι η ανάγκη για έναν νέο πολιτικό φορέα είναι επιτακτική. Αν δεν γίνει τώρα, πότε θα γίνει; Ας τελειώνουμε με τις συζητήσεις, ας βγούμε μπροστά από τα πρόσωπα. Το αύριο περιμένει να το χτίσουμε τώρα.

Πέφτοντας από 58 σκαλοπάτια

26 Φεβρουαρίου 2014


Είχα μιλήσει πριν από καιρό για το πως μπορεί να "πνίξει" την υπόθεση ενότητας της κεντροαριστεράς (ή όπως αλλιώς θέλετε να την βαφτίσετε) μια σχέση με το ΠΑΣΟΚ. Η παρατήρησή μου τότε, δεν λήφθηκε υπόψη. Να επανέλθω σήμερα λέγοντας ότι όσο προσωποποιείται η πολιτική, όσο απόψεις και ιδέες ταυτίζονται με πρόσωπα που υπήρξαν ενεργά και με κεντρικό πολιτικό ρόλο, τόσο θα δυσκολεύει το κάθε εγχείρημα.
Απαιτείται δηλαδή πολιτική χωρίς πολιτικούς; Σαφέστατα όχι. Άλλωστε δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Ο πολιτικός όμως οφείλει να διαβάζει την εποχή του και να ξέρει πότε η σκηνή και το έργο ταιριάζουν στην προσωπικότητά του. Δεν είναι εδώ για να μας αποδεικνύει πόσο καλά ξέρει να κυβερνά αλλά για να προσφέρει στον τόπο. Προσφορά στον τόπο είναι και η απόφαση για παραμονή εκτός σκηνής, η δική του και του θιάσου του.
Μα, υπάρχει παρθενογένεση, θα πουν μερικοί; Τι κοινότυπο και άνευ ουσίας σύνθημα. Σαφώς δεν υπάρχει παρθενογένεση. Ούτε παρθενορραφή. Το παρελθόν εμπεριέχεται στο παρόν και θα είναι κομμάτι του μέλλοντος. Πάντα έτσι ήταν και πάντα έτσι θα είναι. Όχι όμως αυτούσιο. Το μέλλον δεν είναι συρραφή παρελθόντων. Γεννιέται από αυτά αλλά είναι εντελώς διαφορετικό και νέο. Υπ' αυτή την έννοια, στην υπόθεση "κεντροαριστερά" έχουν θέση όλοι οι άνθρωποι και όλες οι τάσεις που προσέρχονται να συνεισφέρουν στο καινούργιο.
Ναι, θα πουν κάποιοι, αλλά έγιναν τόσες προσπάθειες. Καμιά δεν έγινε. Συγκρούσεις βοδιών πάνω από ένα παχνί που χωρά λιγότερους από τους διεκδικητές θέσης παρακολουθούμε. Οι σοβαρές προσπάθειες - κακώς - είτε δεν ξεκίνησαν, είτε θάφτηκαν, είτε ξεκίνησαν λάθος. Για να έχουμε αποτέλεσμα θα πρέπει να αποφασίσουμε μερικά πράγματα και να τα δεχτούμε. Όπως για παράδειγμα ότι μια προσπάθεια μπορεί να έχει έναν σκοπό ή συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης ή ένα συνδυασμό των δύο ή να έχει τοπικό περιορισμό. Δεν είναι κακό ούτε απορριπτέο από την αρχή. Πρέπει επίσης να έχει καθαρότητα θέσεων, ελευθερία σχέσεων και σαφήνεια στόχων και σκοπών. Χωρίς αυτά, με το "θα τα βρούμε" μέλλον δεν υπάρχει.

Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2014

Ποια αριστερά;


Τι αντίτιμο είναι κανείς έτοιμος να πληρώσεις προκειμένου να μην οδηγηθεί η χώρα σε εκλογές; Είναι εθνικό ή κομματικό το συμφέρον που επιτάσσει τη μη προσφυγή στις κάλπες;
 Κυβερνώσα αριστερά είναι η έτοιμη να κυβερνήσει ή η επιθυμούσα με κάθε τρόπο να συμμετέχει σε κυβερνήσεις; 
Θέστε τα παραπάνω ερωτήματα σε όσους από τους μετριοπαθείς αριστερούς του μεταρρυθμιστικού χώρου ταυτίζουν την ευθύνη της αριστεράς απέναντι στον τόπο και την ιστορία του με τη συμμετοχή στην κυβέρνηση. Προσπαθήστε να ανιχνεύσετε αν η ταύτιση της μετριοπάθειας με την συμμετοχή σε κυβερνήσεις συνεργασίας εδράζεται επί πραγματικού ή είναι σύμπτωμα κυβερνητισμού.
Οι κυβερνήσεις συνεργασίας απαιτούν ελάχιστο κοινό σχέδιο - πρόγραμμα, αλληλοσεβασμό των συμμετεχόντων  και διαρκή συνεννόηση. Κυβερνήσεις συνεργασίας έχουμε όταν πρόκειται να εξυπηρετηθεί υπέρτατο εθνικό συμφέρον. Στη δεύτερη περίπτωση, ο στόχος πρέπει να είναι καθαρός, η συμμετοχή όσο το δυνατόν ευρύτερη και η διάρκεια του εγχειρήματος, συγκεκριμένη.
Τι από τα παραπάνω έχουμε σήμερα;
Αν υποθέσουμε ότι η συγκυβέρνηση ακολουθεί έναν ελάχιστο κοινό πολιτικό σχεδιασμό, αυτός συναποφασίσθηκε από τους κυβερνώντες απούσης της «αριστεράς της ευθύνης», είτε γιατί το επέλεξε (περίπτωση της ΔΗΜΑΡ μετά την αποχώρησή της) είτε γιατί θεσμικά δεν ήταν υποχρεωμένος κανείς να την ερωτήσει και δεν την ρώτησε. Να ερωτήσει εξάλλου ποιος ποιον; Οι μεν - οι κυβερνώντες - υπάρχουν ως εκλογικές πολιτικές οντότητες, οι δε ως επιθυμητό στο μυαλό ορισμένων.
Αν υποθέσουμε ότι η παρούσα κυβέρνηση υπηρετεί έναν εθνικό στόχο, ποιος είναι αυτός και πώς ακριβώς τον υπηρετεί; Στον βαθμό που η χώρα είναι οι πολίτες της και οι πολίτες που θα έρθουν στο μέλλον, πώς εξυπηρετείται η επιβίωσή τους από την παρούσα συγκυβέρνηση; Ποιες αλλαγές έχουν γίνει ή έχουν δρομολογηθεί ώστε να αλλάξει άρδην η δομή και ο τρόπος λειτουργίας του κράτους με στόχο τη μέγιστη αποτελεσματικότητα με το ελάχιστο δυνατό κόστος; Ποιες πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί ώστε να λειτουργήσουν οι θεσμοί; Τι έχει γίνει ώστε το κράτος να αποκτήσει χαρακτηριστικά κράτους δικαίου; Ποιες πράξεις οδηγούν σε εκ θεμελίων αναδιοργάνωση του λεγόμενου «κοινωνικού κράτους»; Πολύ φοβάμαι ότι οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι κόλαφος για την παρούσα κυβέρνηση. Όχι ότι για τις προηγούμενες θα ήταν ύμνος ή έστω χάδι, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Είναι άλλος ο στρατηγικός στόχος; Είναι η αποφυγή της χρεοκοπίας; Ποιος αλήθεια το πιστεύει αυτό σήμερα; Μήπως είναι η είσπραξη μετρητών για τη συνέχιση της λειτουργίας ΑΥΤΟΥ του κράτους; Αν ναι, να το γνωρίζουμε. Υπάρχει άλλος στόχος και αν ναι, ποιος;
Άρα, αν δεν υπάρχει στρατηγικό σχέδιο και δεν υπάρχει εξυπηρέτηση συγκεκριμένου, πως παρέχεται στήριξη και μάλιστα εν λευκώ στην παρούσα κυβέρνηση και μάλιστα με βάση ποια λογική η στήριξη αυτή χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για την αυτοαπόδοση του τίτλου «αριστερά της ευθύνης»;
Μήπως μετετράπη σε πολιτική θέση η επιλογή του - κατ’ υποκειμενική εκτίμηση - μη χειρότερου; Μήπως τελικά μόνο ο φόβος του εκλογικού αποτελέσματος ωθεί τους περισσότερους να στηρίζουν μια αποτυχημένη κυβέρνηση (το γεγονός της αποτυχίας το παραδέχονται ιδιωτικά όλοι) και αν ναι, είναι βάσιμος ο φόβος αυτός; Σαφέστατα, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο αφορά το μέλλον της χώρας ή το μέλλον των προσώπων που φοβούνται. Αυτό μόνο ο χρόνος θα το δείξει. Σε κάθε περίπτωση, ο φόβος της λαϊκής ετυμηγορίας αντιτίθεται στην αριστερή λογική στον βαθμό που η αριστερά και η δημοκρατία είναι έννοιες ταυτόσημες - και για τη δική μου αριστερά είναι - και στον βαθμό που η λαϊκή ετυμηγορία είναι θεμέλιο της δημοκρατίας.Ο φόβος αυτός όμως βοηθά στην αναπαραγωγή και τη διαιώνιση της ιδέας του κράτους - κομματικού λάφυρου που καταλαμβάνεται και κατέχεται από κομματικούς στρατούς μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση. Μήπως αντί των κραυγών ή των φόβων θα έπρεπε να αναληφθούν εκείνες οι πολιτικές πρωτοβουλίες οι οποίες θα ενδυνάμωναν τα χαρακτηριστικά τού κράτους που δεν πρέπει να επηρεάζονται από κυβερνητικές εναλλαγές; Γιατί τελικά δεν αναλαμβάνονται τέτοιες πρωτοβουλίες; Επειδή κανείς δεν θέλει να αναληφθούν. Επειδή το κράτος είναι κομματικό βιλαέτι και τέτοιο πρέπει να παραμείνει, όπως ακριβώς υπάρχουν συνδικαλιστικά βιλαέτια, για την καλή υγεία των οποίων φροντίζει μέρος της αντιπολίτευσης. Σε αυτό το πάρε - δώσε θέλει να συμμετέχει η αριστερά της ευθύνης; Αυτό είναι το ιδανικό της; Μήπως έχει μπερδέψει τη μετριοπάθεια με τον συντηρητισμό; Μήπως στέρεψε από ιδέες, παλμό, ορμή και η μόνη της έγνοια είναι η πολιτική επιβίωση σχηματισμών και προσώπων;
Ελπίζω πως όχι. Το ξέρω πως όχι. Έχω - πολλοί έχουμε - υπομονή και επιμονή. Δεν μας έμεινε εξάλλου κάτι άλλο να δώσουμε ή να χάσουμε.
Το παραπάνω πρωτοδημοσιεύτηκε ελαφρώς διαφορετικό  στον Κλόουν στις 25/10/2013

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2014

Θυσίες και Ιφιγένειες

Η θυσία της Ιφιγένειας - Πίνακας του L. Bramer
- Θα χρειαστούν θυσίες για να πάρει μπροστά ξανά η οικονομία. Κάθε άνθρωπος που σκέφτεται λογικά το καταλαβαίνει αυτό.
- Όλοι, εκτός από την Ιφιγένεια.
Καθετί έχει μια δική του εσωτερική λογική. Ακόμα και το πλέον εξόφθαλμα παράλογο μπορεί να σταθεί λογικά στους κύκλους των παραλόγων. Τη δική του λογική έχει και ο διάλογος της εισαγωγής.
Σκεφθείτε το λίγο. Ελάτε στη θέση των αρχόντων που είχαν μαζευτεί στην Αυλίδα και περίμεναν πότε θα φτιάξει ο καιρός να ξεκινήσουν για την Τροία. Σκεφθείτε πόσο παράλογο έβρισκαν τον δισταγμό του Αγαμέμνονα να σφάξει την Ιφιγένεια "για το κοινό καλό" ή πόσο αδιάφορη τους ήταν η άποψη της Ιφιγένειας επί του θέματος.
Γι’ αυτούς, κάθε μέρα στην Αυλίδα είχε κόστος. Συντήρηση στρατεύματος, απώλεια συνοχής, τραυματισμός γοήτρου από μια ενδεχόμενη ατελέσφορη επιστροφή στην πατρίδα. Ο χρησμός του μαντείου ήταν μια διέξοδος: αποκεφαλισμός της Ιφιγένειας και απόπλους. Για πού; Για τον δικό τους παράδεισο. Τον πλούτο που σήμαινε η κατάκτηση της Τροίας και η κατατρόπωση των Τρώων.
Κάντε τώρα μια μικρή τροποποίηση στους χαρακτήρες του Δράματος και δώστε στην Ιφιγένεια λίγο από το ταμπεραμέντο της Λυσιστράτης. Δώστε λίγο μπρίο και λίγο τσαγανό στο θηλυκό που δεν του "βγαίνει" ο ρόλος της κατσίκας κι ελάτε στη θέση της. Τι θα έλεγε η Λυσιστράτη-Ιφιγένεια; Θα έβαζε το κεφάλι της στον βωμό προσφέροντας τον λαιμό της - λεία στο μαχαίρι του θύτη; Μάλλον όχι. Θα αντιδρούσε στον παραλογισμό του μαντείου και στην ανυπομονησία των αρχόντων και θα το έκανε λογικά πράττουσσα. Και αυτή. Ακριβώς όπως οι βασιλιάδες και οι άρχοντες. Λογικά αυτή, λογικά και οι άλλοι. Μόνο που η λογική της μεν είναι αντίθετη αυτής των δε και έτσι το "λογικά" γκρεμίζεται ως έννοια και ως αξία. Ή μήπως όχι; 
Ας αφήσουμε αυτό το δήθεν δύσκολο ερώτημα να το απαντήσουν οι θιασώτες της "κοινής λογικής". Είναι πιο ειδικοί. Εμείς ας συνεχίσουμε την περιπλάνησή μας στις πηγές της ψυχής του έθνους, όπως θα έλεγε και η κ. Ρεπούση.
Είναι μόνη της είναι η Ιφιγένεια στο δράμα της; Όχι. Έχει την οικογένειά της μαζί της, αδέρφια, γονείς που θα πονέσουν από τον θάνατό της. Και φίλους και τους ακόλουθους του οίκου της. Κανείς από αυτούς - ο καθένας για τους λόγους του - δεν θέλει να δει την Ιφιγένεια σφαχτάρι. Έχει σημασία ο αριθμός των υποστηρικτών της; Κανέναν απολύτως. Θα μπορούσε κάλλιστα οι Ιφιγένειες να είναι τόσες όσοι και οι άρχοντες χωρίς να χάσει τίποτα σε αξία ο μύθος, μόνο η τραγικότητα των προσώπων θα άλλαζε κλίμακα.
Οι απέναντι τώρα, οι πιο βιαστικοί από αυτούς, στην προσπάθειά τους να προσεταιριστούν τους διστακτικούς και τους μετριοπαθείς, υιοθετούν διάφορες τακτικές: Κάποιοι τα βάζουν με τον Αγαμέμνονα που "αν δεν μπορεί να ηγηθεί, ας πάει σπίτι του", άλλοι βάζουν μπροστά τους στρατιώτες που "θα επαναστατήσουν εναντίον μας", ενώ τρίτοι βρίζουν, συκοφαντούν, διαβάλουν την Ιφιγένεια θεωρώντας ότι μειώνοντάς την θα κάνουν ευκολότερη την αποδοχή του φόνου της. Αν μπορούσε κάποιος να αξιολογήσει ηθικά τις διάφορες στάσεις, κάτω - κάτω θα έβαζε τους τελευταίους. Σαν υπόστρωμα. Κάτω και από τα θεμέλια.
Σταδιακά και όσο ο χρόνος κυλάει στην Αυλίδα και φύλλο δεν κουνιέται, το δράμα αλλοιώνεται από την επικαιρότητα. Στο μυαλό των περισσότερων η Τροία δεν είναι ο στόχος αλλά υπάρχει για να στηρίξει την ανάγκη να θυσιαστεί η Ιφιγένεια ενώ υπάρχουν και κάποιοι που είναι βέβαιοι ότι μαζεύτηκαν στην παραλία για να παρακολουθήσουν έναν αποκεφαλισμό. Είμαι βέβαιος επίσης ότι η τελευταία κατηγορία ανυπόμονων, αυτή με τους υβριστές, με την πάροδο του χρόνου θα γινόταν η πλειοψηφούσα. Ευτυχώς για την Ιφιγένεια που φύσηξε.
Δεν παίρνω θέση στον μύθο. Δεν μπορώ να ξέρω αν η σφαγή της Ιφιγένειας θα έκανε τον Αίολο να ανοίξει τα τσουβάλια του. Άγνωσται γαρ αι βουλαί των Ολυμπίων. Μπορώ όμως να επιχειρήσω να δείξω τον μύθο ξανά, φωτίζοντας μερικές του πλευρές. Μπορώ να δοκιμάσω να προκαλέσω προβληματισμό για στερεότυπα.  
Κάντε τώρα τους παραλληλισμούς. Εύκολο είναι. Κάντε τους όμως όλους. Η Ιφιγένεια είναι οι Δημόσιοι Υπάλληλοι και η σφαγή της, η απόλυσή τους. Θα μπορούσε να είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι ταξιτζήδες, οι αγρότες, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι γιατροί, οι φορτηγατζήδες, οι ναυτεργάτες, οι πυροσβέστες, οι σερβιτόροι, οι βυρσοδέψες, οι υπάλληλοι των γραφείων τελετών. Δεν έχει καμιά απολύτως σημασία. Μοιράστε τώρα τους ρόλους και ξαναδείτε τα πάντα με καινούργιο μάτι.
Στο τέλος, αποφασίστε και πάρτε όποια θέση θέλετε. Προσωπικά έχω πάρει τη δική μου. Όπου όμως κι αν σταθείτε, μην ξεχνάτε δύο πράγματα:
  1. Όλα γίνονται για να μπορέσει η χώρα να ξεπεράσει τον σκόπελο και η χώρα είναι οι άνθρωποί της. Όλοι όμως.
  2. Δεν είναι απαραίτητος ο εξευτελισμός της Ιφιγένειας πριν τον αποκεφαλισμό της. Αν σας είναι δύσκολο να καταπιείτε τη θυσία ενός αθώου, προτιμήστε να αλλάξετε στρατόπεδο από να τον σκοτώσετε δύο φορές, τη μια την αξιοπρέπειά του. 

Το παραπάνω πρωτοδημοσιεύτηκε στον Κλόουν στις 17/10/2013

Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2014

Τα καλά νέα


Σφαγεία Ελασσόνας - απόρριψη υπολειμμάτων σε πρόχειρους λάκκους

            Όταν το 2008, μια παρέα 10 το πολύ ανθρώπων αποφασίζαμε τη σύσταση των Πολιτών σε Δράση, το κάναμε επειδή οι υπάρχουσες συλλογικότητες πόρρω απείχαν από την άποψη που εμείς είχαμε για την περιβαλλοντική και όχι μόνο δράση. Από τις πρώτες μέρες αποδείξαμε ότι είμαστε έτοιμοι να συγκρουστούμε με κάθε συμφέρον, να σταθούμε απέναντι σε κάθε κατεστημένο και να καταδείξουμε με κάθε τρόπο το περιβαλλοντικό έγκλημα, όπου κι αν το συναντούσαμε.
Πολλοί μας αποκάλεσαν αυτόκλητους εισαγγελείς, άλλοι - οι πιο φιλικοί - αιθεροβάμονες που απλά έχαναν τον καιρό τους, τρίτοι γραφικούς και τέταρτοι αργόσχολους που επιζητούν την προσωπική τους προβολή, προσδοκώντας σε πολιτικά οφέλη. Κανείς φυσικά δεν πίστεψε ότι θα μπορούσαμε να είμαστε έστω και στο ελάχιστο αποτελεσματικοί.
Παρά τις περί του αντιθέτου προβλέψεις, με την βοήθεια και την συμπαράσταση ανθρώπων των τοπικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, καταφέραμε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να γίνουμε ο φόβος κάθε περιβαλλοντικού παραβάτη ή παρανόμου, φωτογραφίζοντας, κινηματογραφώντας, κάνοντας ρεπορτάζ στα ηλεκτρονικά μέσα, γράφοντας στον τύπο. Στην προσπάθειά μας αυτή, παρασύραμε πολιτικούς της αυτοδιοίκησης και βαριεστημένους δημόσιους υπάλληλους. Πολλές φορές συγκρουστήκαμε έντονα με μηχανισμούς, πολιτικές συγγένειες, πολύπλοκες σχέσεις ανάμεσα σε παρανομούντες και τοπικές εξουσίες. Απειληθήκαμε πολλαπλά αλλά δεν υποχωρήσαμε ποτέ. Αντίθετα, δεν διστάσαμε ούτε μια φορά να υποστηρίξουμε ενώπιον της δικαιοσύνης (η οποία κινείτο είτε αυτεπάγγελτα είτε μετά από δικές μας πρωτοβουλίες) κάθε μας πράξη και κάθε μας καταγγελία. Αυτό, γιατί επιλέγαμε κάθε υπόθεση ώστε να είναι επαρκώς τεκμηριωμένη, με εικόνα μαρτυρίες και στοιχεία. Από το 2008 μέχρι σήμερα, 2 - 3 εξ ημών, έχουμε επισκεφθεί δεκάδες φορές αίθουσες δικαστηρίων και έχουμε αντιμετωπίσει απειλές ακόμα και μέσα σε αυτές από μπράβους πολιτικών και διοικητικών παραγόντων, αλλά δεν ίδρωσε το αυτί μας.
Μούργα από το εργοστάσιο επεξεργασίας ελιάς της ΕΑΣ Λάρισας
Στα 6 αυτά χρόνια, 3 υποθέσεις έφτασαν στο ακροατήριο. Στη μια εξ αυτών, αποσυρθήκαμε, σε ένδειξη σεβασμού προ του θανάτου ενός εκ των κατηγορουμένων. Η στάση μας είχε σαν αποτέλεσμα την αθώωση των άλλων. Στις άλλες δυο περιπτώσεις, η μια  αφορούσε το διαδημοτικό σφαγείο περιοχής Ελασσόνας, υπήρξαν καταδικαστικές αποφάσεις με βαριά πρόστιμα και ποινές φυλάκισης.
Δεν είμαστε δικομανείς ούτε χαιρόμαστε με την καταδίκη συμπολιτών μας. Χαιρόμαστε επειδή αποδείξαμε ότι σε αυτή τη χώρα με τον σωστό τρόπο, κάποιος μπορεί να φέρει αποτέλεσμα. Μπορεί να μη λύσαμε προβλήματα αλλά αποδείξαμε ότι κάποιος μπορεί να καταδικαστεί για περιβαλλοντικό έγκλημα που κατήγγειλαν πολίτες.


Η δεύτερη καταδίκη, αφορά την ευρεία και σε μέγεθος και σε χρονική διάρκεια, ρύπανση του Πηνειού από λύματα προερχόμενα από το εργοστάσιο επεξεργασίας ελαιών της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λάρισας. Σήμερα, οι υπεύθυνοι της ένωσης καταδικάστηκαν σε υψηλό χρηματικό πρόστιμο, συνοδευόμενο από εξαγοράσιμη ποινή φυλάκισης.
Οι δικαστικές μας περιπέτειες δεν έχουν ακόμα τελειώσει και ελπίζω σύντομα να έχουμε και νέες καταδίκες.
Θα ήθελα, με την ευκαιρία να πω μπράβο κι ευχαριστώ για την ωραία μας πορεία στους Γιώργο, Βασίλη-Φοίβο, Ελένη, Στέφανο που στάθηκαν στην κορυφή των προσπαθειών μας και σε όλους τους υπόλοιπους που τις στήριξαν έμπρακτα ή και ηθικά. 

Τετάρτη 30 Ιουλίου 2014

Είναι η κρίση που σου σπάει την πόρτα

Michelangelo Carravagio,
το μαρτύριο του Αγίου Ματθαίου (λεπτομέρεια)
Είσαι αισιόδοξος, και δραστήριος, και τολμηρός. Οι αλλαγές σε εξιτάρουν και οι προκλήσεις λογίζονται προσκλήσεις. Τολμάς και πέφτεις στα βαθιά και πέφτεις και σηκώνεσαι ξανά και πέφτεις ξανά, ματώνεις, πονάς, υποφέρεις και σηκώνεσαι. Ξανά και ξανά.
Κι ύστερα έρχεται η κρίση που σου τρίζει τα δόντια κι εσύ της χαμογελάς προκλητικά, σου γρυλίζει κι εσύ της βγάζεις τη γλώσσα και παραμένεις αισιόδοξος. Και δραστήριος. Και τολμηρός. Και πέφτεις, και σηκώνεσαι, και πέφτεις, και πέφτεις, και πέφτεις.  Και σηκώνεσαι στα γόνατα γιατί παραπάνω δεν μπορείς αλλά χαμογελάς και την περιγελάς την κρίση και φωνάζεις και μοιράζεις γνώσεις και απόψεις και θέσεις και ορθώνεις το κουτσουρεμένο σου ανάστημα στην κρίση και την περιγελάς.
Κι ύστερα επιλέγεις τι θα πληρώσεις και προτιμάς να αφήσεις απλήρωτο το ασφαλιστικό σου ταμείο, γιατί προέχει το φαγητό και οι ανάγκες των παιδιών σου – οι σπουδές τους, η ζωή τους. Και η κρίση σου γρατζουνά την πόρτα, σου πετάει πέτρες σε απειλεί. Κι εσύ την περιγελάς, της γυρνάς την πλάτη, αδιαφορείς.
Κι ύστερα αρρωσταίνεις, και νοσηλεύεσαι αλλά είσαι ανασφάλιστος και από το νοσοκομείο σου ζητάνε λεφτά εκ των υστέρων αλλά δεν μπορούν να σου πάρουν πίσω την υγεία που σου χάρισαν και την χρωστάς στο ελληνικό δημόσιο, που είσαι εσύ αλλά δεν είσαι εσύ γατί ελληνικό δημόσιο δεν υπάρχει πια. Εσύ, υπάρχεις;
Κι ύστερα έρχεται το ελληνικό δημόσιο, που είσαι εσύ αλλά δεν υπάρχει πια – εσύ υπάρχεις; - και σου ζητά τα μισά από τα λεφτά που έβγαλες πέρυσι και που μετά βίας έφτασαν για να επιβιώσεις κι εσύ δεν έχεις να τα πληρώσεις. Κι ύστερα σκέφτεσαι τα δυο ζευγάρια γερόντους που στηρίζουν την επιβίωσή σου με την λειψή τους σύνταξη και πέφτεις και δεν θέλεις να σηκωθείς. Κι ύστερα αρρωσταίνεις ξανά, σοβαρότερα και ύστερα θυμάσαι ότι δεν έχεις ασφάλεια, κι ύστερα θυμάσαι ότι δεν μπορείς να αγοράσεις τη ζωή σου πια, κι ύστερα διαπιστώνεις ότι το νοσηλεία για όλους δεν είναι πάντα νοσηλεία και σαφώς δεν είναι για όλους, κι ύστερα πέφτεις γιατί επέλεξες να πέσεις, γιατί δεν θέλεις πια να στέκεσαι, κι ύστερα αποδέχεσαι την ήττα σου.
Κι ύστερα η κρίση σου σπάει την πόρτα και εισβάλει στη ζωή σου. Όχι, δεν εισβάλει. Παίρνει αυτό που ήδη είναι δικό της, γιατί δεν έχεις ζωή, γιατί δεν είσαι, δεν υπάρχεις, δεν ζεις. Μονάχα η κρίση είναι εδώ, παντού. Πάντα ήταν εδώ.

Κι ύστερα, χαμογελάς. Ξανά. Αλλιώς…

Κυριακή 20 Ιουλίου 2014

Λύσεις; Υπάρχουν!


Από εξορμήσεις για πηγές ρύπανσης μέσα στην κοίτη του Πηνειού

Το παρακάτω άρθρο συμπεριλαμβάνει ένα παλαιότερο (το οι άγνωστες "Σκουριές"), το οποίο αποτελεί περιγραφή ενός πολύ σοβαρού περιβαλλοντικού προβλήματος κι ένα ισομεγέθες συμπλήρωμα με μια πρόταση επίλυσης. Μια πρόταση - αφορμή για συζήτηση περισσότερο παρά θέσφατο. Αν αναρωτηθείτε γιατί ασχολούμαι τόσο πολύ με το συγκεκριμένο θέμα, να σας πω ότι η Ελλάδα, αν εξαιρέσει κανείς την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη, δεν έχει σοβαρή βιομηχανική ρύπανση. Ακόμα κι ο Ασωπός είναι ζήτημα διοικητικών πράξεων και πολιτικών αποφάσεων και περιορίζεται γεωγραφικά σε μια πολύ συγκεκριμένη περιοχή. Ελαιοτριβεία , τυροκομεία και βιομηχανίες επεξεργασίας φρούτων βρίσκει κανείς διάσπαρτες από άκρη σε άκρη στην Ελλάδα. Μιλάμε για τεράστιο αθροιστικά όγκο παραγόμενων αποβλήτων. 

-------------

1. Οι άγνωστες "Σκουριές" (Το παρακάτω μπορείτε να το παραλείψετε, εφόσον το έχετε διαβάσει και να πάτε κατ' ευθείαν στο 2.)

Γι’ αυτά δεν θα γράφουν επί μέρες οι εφημερίδες, δεν θα γυριστούν τηλεοπτικές εκπομπές, ντοκιμαντέρ ή συζητήσεις. Δεν θα πέσουν μολότοφ, δεν θα κινητοποιηθούν ΜΑΤ και δεν θα εκδράμουν διαδηλωτές από κάθε γωνιά της Ελλάδος. Δεν θα γίνουν πολυσέλιδα αφιερώματα σε περιοδικές εκδόσεις ούτε θα αναδειχθούν λαϊκοί ήρωες. Δεν θα αποκλειστούν δρόμοι, δεν θα καούν λάστιχα, δεν θα ονομασθούν χωριά «Γαλατικά». Δεν θα ξεσηκωθούν αγανακτισμένοι οικολόγοι, δεν θα ξεσπαθώσουν επαγγελματίες της διαμαρτυρίας, δεν θα διχασθεί η επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα ούτε θα απασχολήσουν διχαστικά τοπικές κοινωνίες που αβαντάρονται πολιτικά από κόμματα και επαγγελματίες ακτιβιστές.
Κι όμως, τα νερά – υπόγεια, επιφανειακά, γλυκά, αλμυρά – κινδυνεύουν εξίσου. Επικερδείς δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός, πλήττονται, το κράτος δεν έχει κάποιο άμεσο όφελος, οι τοπικές κοινωνίες δεν ερωτήθηκαν ποτέ, η υγεία δεν προστατεύεται και οι υγειονομικοί κανόνες δεν τηρούνται. Κι όμως το φυσικό περιβάλλον δέχεται βαρύτατα και συνεχή πλήγματα.
Δεν γίνεται λόγος για μια ή δύο ή τρεις περιπτώσεις. Ούτε καν για μερικές δεκάδες. Δεν περιορίζονται γεωγραφικά σε μια περιοχή και έχουν - επίσης - εθνική σημασία. Απλώνονται από άκρη σε άκρη στην Ελλάδα και ρυπαίνουν παντού.
Που συμβαίνουν αυτά; Δίπλα μας. Περισσότερα από τρεις χιλιάδες ελαιοτριβεία, ελαιουργεία και τυροκομεία σε κάθε γωνία της Ελλάδας, σε βουνά, πεδιάδες και ακτές αποθέτουν τα σχεδόν ανεπεξέργαστα απόβλητά τους σε ρέματα, ποτάμια, λίμνες και θάλασσες, στο έδαφος, σε σκάμματα, σε πηγάδια και γεωτρήσεις. Τόνοι ρυπαντικού φορτίου και ελαίων δεσμεύουν οξυγόνο, σαπίζουν και όζουν, προκαλούν ευτροφισμό και αργό θάνατο οικοσυστημάτων, κάνουν αβίωτο τον βίο περιοίκων, ξεραίνουν καλλιέργειες, δηλητηριάζουν το χώμα, ρυπαίνουν υπόγειους υδροφορείς και προκαλούν έμμεσα ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές.
Γιατί αλήθεια; Γιατί συμβαίνει από την μια και γιατί σιωπούν αιδημόνως οι πάντες από την άλλη;
Η αλήθεια είναι ότι πάρα πολλές από τις χιλιάδες αυτές παραγωγικές μονάδες, διαθέτουν εξοπλισμό επεξεργασίας αποβλήτων. Η αλήθεια επίσης είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία του εξοπλισμού αυτού αδυνατεί να επεξεργαστεί τα απόβλητα όπως η νομοθεσία, οι διεθνείς συμβάσεις και η άδεια λειτουργίας της κάθε μονάδας επιτάσσει. Με απλά λόγια, πολλά από τα ελαιοτριβεία ή τυροκομεία, διαθέτουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων οι οποίες δεν λειτουργούν. Εγκαταστάσεις για τις οποίες ξόδεψαν δεκάδες ίσως και εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Τα παράλογα δεν τελειώνουν εδώ. Αντίθετα γίνονται περισσότερα και περισσότερο παράλογα. Οι μελετητές, οι υπηρεσίες αδειοδότησης και οι κατασκευαστές των εγκαταστάσεων γνωρίζουν ότι αυτό που μελετούν, αδειοδοτούν, κατασκευάζουν δεν πρόκειται να δουλέψει. Δέχονται όμως να παίξουν το ρόλο τους σε ένα θέατρο. Και το κάνουν επ’ αμοιβή. Όχι για ψίχουλα, όχι. Πληρώνονται αδρά ώστε να κατασκευάσουν κάτι άχρηστο. Θα πληρώνατε ποτέ για ένα ψυγείο που δεν ψύχει; Για έναν φούρνο που δεν ψήνει; Παράλογη ερώτηση αλλά σε παράλογες εποχές ζούμε.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Παλιότερα υπήρχε η άποψη ότι έτσι είναι. Ότι δεν υπάρχει λύση. Ότι το τυρόγαλο και ο κατσίγαρος (το απόβλητο των τυροκομείων και των ελαιοτριβείων αντίστοιχα) δεν αποδομούνται, ότι το μικρό μέγεθος των εγκαταστάσεων και η εποχικότητα των δραστηριοτήτων έχουν ως τίμημα την ρύπανση.
Τίποτα χειρότερο από μια μικρή αλήθεια τυλιγμένη σε ένα τεράστιο ψέμα. Είναι αλήθεια ότι το μέγεθος και η εποχικότητα είναι ανασταλτικοί παράγοντες αλλά σαφώς όχι απαγορευτικοί. Γιατί τότε επικρατεί το ψέμα; Γιατί η πολιτεία και οι πολίτες ανέχονται περισσότερες από 3.000 σημειακές πηγές έντονης ρύπανσης σε όλη τη χώρα;
Διότι γύρω από αυτά τα τρεις χιλιάδες και πλέον σημεία έχει στηθεί ένα πλέγμα διαπλοκής ανάμεσα σε πολιτικούς, ανθρώπους της αυτοδιοίκησης, υπηρεσιακούς παράγοντες, επαγγελματικούς συλλόγους, πανεπιστημιακούς κύκλους, επιχειρηματίες. Ένα σύστημα το οποίο αυτοσυντηρείται και αναπαράγεται στην πλάτη της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας η οποία αδυνατεί να αντιδράσει επειδή δεν γνωρίζει τον τρόπο, επειδή άγεται και φέρεται από επιτήδειους που της παρουσιάζουν το έλασσον ως μείζον και αντίστροφα, ανάλογα με τα συμφέροντα που ο καθένας από τους διαμορφωτές άποψης υπηρετεί. Μιας κοινωνίας που εκπαιδεύεται ώστε να καταναλώνει τα εύκολα και να προσπερνά τα σοβαρά.

------------------

2. Λύσεις υπάρχουν 

Κι αν τα παραπάνω είναι οι διαπιστώσεις , η λύση ποια είναι;
Υπάρχουν δύο παράλληλα επίπεδα στα οποία πρέπει να αναζητηθεί η λύση. Το πρώτο αφορά στην απαλλαγή της αγοράς από την περιττή παρουσία της διοίκησης από την αγορά και το δεύτερο στην ενίσχυση της παρουσίας της εκεί όπου μπορεί και πρέπει πραγματικά να βρίσκεται.
Εξηγούμαι άμεσα ώστε να ξεκαθαρίζει το τοπίο.
Το κράτος δεν έχει καμιά μα καμιά δουλειά να αναζητά τρόπο επίλυσης του προβλήματος. Πολύ περισσότερο μάλιστα να τον επιλέγει για λογαριασμό των επιχειρηματιών. Η όλη διαδικασία οδηγεί μαθηματικά σε φαινόμενα διαφθοράς (κάποιο μέλος επιτροπής θα πάρει δωράκι ώστε να προωθήσει την τάδε τεχνολογία) στρεβλώνει τον ανταγωνισμό και ποσώς βοηθά την επίλυση του προβλήματος. Το κράτος οφείλει να θέσει απλά, μετρήσιμα, ελέγξιμα, καθολικώς ισχύοντα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά αποβλήτων προς διάθεση, στη μια και μόνη έξοδο κάθε παραγωγικής μονάδας. Οφείλει επίσης να προσαρμόζει αυτά τα όρια σύμφωνα με τις επιταγές της επιστήμης, των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας, των αποφάσεων της νομοθετικής εξουσίας. Το πώς, με ποια τεχνολογία, με τι μέσα θα συμμορφωθεί η μονάδα σε αυτά τα όρια, ποσώς αφορά το κράτος και τη διοίκηση, εφόσον τηρείται η νομιμότητα.
Το κράτος οφείλει να ελέγχει. Πολλές φορές ο έλεγχος μπορεί να είναι πολύ απλός και αποτελεσματικός. Για παράδειγμα, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μιας μονάδας επεξεργασίας λυμάτων είναι δεδομένη και κινείται εντός λογικών ορίων. Μεγάλες αποκλίσεις προς τα κάτω που δεν μπορούν να εξηγηθούν πειστικά, αποδεικνύουν ότι η μονάδα έμεινε εκτός λειτουργίας. Τόσο απλά. Αυτούς, τους απλούς ελέγχους πρέπει να αναζητήσει και εφαρμόσει αυστηρά η πολιτεία και το ίδιο αυστηρά, αναλογικά και προς όλες τις κατευθύνσεις να τιμωρεί τις παραβάσεις.
Και μόνο η υιοθέτηση των παραπάνω θα απελευθερώσει μια εν υπνώσει αγορά η οποία προσπαθεί να αποκτήσει «μπάρμπα στην Κορώνη» για να κινηθεί και θα οδηγήσει σε σημαντική περιβαλλοντική αναβάθμιση. Θα σταματήσει να αφορά τη δημόσια σφαίρα αν τα διφασικά είναι καλύτερα από τα τριφασικά ελαιοτριβεία, αν η ανάκτηση της πρωτεΐνης από το τυρόγαλα είναι συμφορότερη από τη διάθεσή του σε χοιροτροφικές μονάδες, αν η οξείδωση, η παραγωγή βιοαερίου, η κομποστοποίηση, η αντίστροφη ώσμωση κ.λ.π. είναι η καλύτερη μέθοδος. Η συζήτηση αυτή θα περιοριζόταν μεταξύ των ενδιαφερομένων, οι οποίοι γνωρίζοντας ότι εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος θα πρέπει να προσαρμοστούν στις επιταγές του νόμου, θα επέλεγαν με τα δικά τους κριτήρια την καλύτερη για τη δική τους περίπτωση μέθοδο.
Και η διοίκηση; Πόντιος Πιλάτος;
Η διοίκηση θέτει το πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχει την εφαρμογή του. Δεν είναι ούτε διεύθυνση προμηθειών ούτε επιστημονικός φορέας. Μπορεί όμως να φανεί αλλού χρήσιμη.
Όσοι γνωρίζουν την αγορά και τα μεγέθη της, γνωρίζουν επίσης ότι το 80% των παραγωγικών μονάδων αδυνατούν αν αντεπεξέλθουν στο ύψος της επένδυσης που απαιτείται ώστε η ποιότητα των προς διάθεση αποβλήτων να είναι σύννομη. Άρα; Το κράτος θα οδηγήσει τους παραγωγούς σε λουκέτο με το πρόσχημα της προστασίας του περιβάλλοντος; Θα δημιουργήσει ολιγοπωλιακές καταστάσεις προς όφελος των μεγαλοβιομηχάνων; Φυσικά και όχι. Το κράτος μπορεί να διευκολύνει νομοθετικά και με απλοποίηση των διαδικασιών την δημιουργία συνεταιριστικών κεντρικών μονάδων επεξεργασίας. Μπορεί επίσης να δώσει τη δυνατότητα σε υπάρχουσες δημοτικές εγκαταστάσεις να υποδεχτούν επ’ αμοιβή παρόμοια λύματα. Μπορεί τέλος και σε περιπτώσεις όπου καμιά λύση δεν είναι υλοποιήσιμη να προβλέψει ειδικές διαδικασίες ή διαφορετική κατ’ εξαίρεση μεταχείριση. Όλα τα παραπάνω μπορούν να είναι αντικείμενο σοβαρής συζήτησης ανάμεσα στην κεντρική διοίκηση, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους παραγωγικούς φορείς και τους πολίτες κάθε περιοχής.
Τέλος, αυτό που μπορεί να γίνει είναι να σχεδιαστεί και προωθηθεί προς υλοποίηση ένα μέτρο εκμετάλλευσης ευρωπαϊκών κονδυλίων απ’ ευθείας από τους ενδιαφερόμενους με την υποστήριξη όλων των βαθμίδων της διοίκησης, αρκεί να «περπατά» στα χνάρια αυτού που μόλις περιέγραψα.

Όλα τα παραπάνω απαιτούν πολλά συμπληρωματικά μέτρα ώστε να είναι εφαρμόσιμα και αποτελεσματικά. Απαιτούν για παράδειγμα την θέσπιση ευθύνης του πωλητή ή κατασκευαστή μιας εγκατάστασης για την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας της, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε άλλες μορφές πώλησης αλλά δεν είναι της παρούσης η επέκταση σε αυτόν τον τομέα. Απαιτούν επίσης την ύπαρξη μιας ομάδας, στην οποία μπορεί να συμμετέχουν επιστημονικά επιμελητήρια, εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς πιστοποίησης η οποία (ομάδα) θα πιστοποιεί μεθόδους επεξεργασίας, υποβοηθώντας έτσι την αγορά, προστατεύοντας παράλληλα τους παραγωγούς από διάφορους τυχάρπαστους.