Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2012

Δε βαριέσαι...



Άκουσα κάποτε, αρκετά χρόνια πριν την παρακάτω ιστορία: Κάποια κυρία ταξίδευε με το αεροπλάνο από Αθήνα για Θεσσαλονίκη προκειμένου να μεταβεί σε πόλη της Βόρειας Ελλάδας να μιλήσει σε σεμινάριο υγιεινής και ασφάλειας σε χώρους εργασίας. Αφού το αεροπλάνο προσγειώθηκε και την ώρα που το όχημα με την σκάλα πλησίαζε, έριξε μια ματιά έξω. Ο οδηγός του οχήματος προσπαθούσε να προστατευθεί από τον θόρυβο των κινητήρων που ακόμα δούλευαν, κλείνοντας με το αριστερό του χέρι και τον δεξιό ώμο του τα αυτιά του, ενώ ταυτόχρονα μανουβράριζε τη σκάλα με το άλλο χέρι και το γόνατο. Ούτε λόγος για κράνος και ωτοασπίδες. Η γυναίκα, έχασε με μιας κάθε όρεξη. «Δεν υπάρχει σωτηρία» μονολόγησε, και για λίγο πέρασε από το νου της να μην πάει στο σεμινάριο.
Ας το δεχτούμε: στην χώρα μας δεν υπάρχει η κουλτούρα της πρόληψης και της ασφάλειας. Δεν καλλιεργήθηκε ποτέ και από κανέναν η προνοητικότητα, γι’ αυτό όταν συμβαίνει την εξαίρουμε: επειδή είναι εξαίρεση.  Έχουμε ως λαός μια ιδιαίτερη έφεση στο να «πέφτουμε από τα σύννεφα» κάθε φορά που συμβαίνει κάτι παρά να κάνουμε οτιδήποτε για να το προλάβουμε. Η στάση ζωής αυτή είναι τόσο βαθιά ριζωμένη ώστε κανείς την αναγνωρίζει σε καθημερινές εκφράσεις όπως «έλα μωρέ τώρα», «δε βαριέσαι», «δεν πρόκειται να συμβεί».
Πάνω σ’ αυτή την κουλτούρα στήνεται η ελληνική οικονομία δεκαετίες τώρα. Πρόσφατο παράδειγμα, η κατάσταση στο χώρο της οικιακής θέρμανσης μετά την διαρροή για επικείμενη εξίσωση στο φόρο πετρελαίου κίνησης και θέρμανσης. Πρώτα αφέθηκε η αγορά να γεμίσει με αμφίβολης ποιότητας καυστήρες βιομάζας ή ανοιχτές εστίες θέρμανσης (τζάκια) και μετά αποφασίσθηκε να τεθούν προδιαγραφές και όροι στην κατασκευή ή στην εισαγωγή εξοπλισμού ή καυσίμου. Ακόμα και τότε, κανείς δεν προνόησε πως και ποιος θα ελέγξει την εφαρμογή των αποφάσεων που έχουν ληφθεί.
Όταν, ύστερα από μερικά χρόνια, θα έχει ξεκαθαρίσει και αυτό, οι ελεγκτές θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια παγιωμένη κατάσταση στα όρια της νομιμότητας και η εφαρμογή του νόμου θα απαιτήσει ένα κόστος (πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό) το οποίο κανείς δεν θα είναι πρόθυμος να επωμιστεί. Διότι όποιος απαιτήσει από μερικές δεκάδες χιλιάδες πολίτες να αλλάξουν την σιδερένια σωλήνα που τοποθέτησαν στο σαλόνι τους και που ο έξυπνος πωλητής τους την πάσαρε για οικονομικό καυστήρα βιομάζας, μάλλον θα εισπράξει την οργή τους και θα έχουν απόλυτο δίκιο.
Οι θέσεις ευθύνης, θα έπρεπε να το γνωρίζουν αυτό όσοι ασχολούνται με την πολιτική, απαιτούν προνοητικότητα και συνολική αντιμετώπιση κάθε προβλήματος. Γι’ αυτό ονομάζονται έτσι. Δεν τις αναλαμβάνει κανείς απλά για να πλουτίσει το βιογραφικό του. Οι κάτοχοι των θέσεων ευθύνης είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους και τις παραλείψεις τους. Ειδικά για αυτές. Και γι’ αυτές οφείλουν να απολογούνται.
Υ.Γ. Χωρίς να θεωρώ άκυρη ή άκαιρη την θέση που πολλοί θα εκφράσουν: «καλή η κριτική, αλλά τώρα τι κάνουμε;» έχω να τους πω ότι σε καμιά περίπτωση το τι κάνουμε από εδώ και πέρα δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν καθαρτήριο αυτών που θα έπρεπε να έχουν κάνει κάτι χθες αλλά δεν το έκαναν. Για να απαντηθεί μάλιστα όπως πρέπει το ερώτημα, θα πρότεινα να ξεκινήσουμε με το να στείλουμε σπίτι τους όσους μπορούσαν να κάνουν κάτι εγκαίρως και δεν το έκαναν. 

Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2012

Τα πολλά πρόσωπα του λαϊκισμού


Πριν από λίγο καιρό χειροκροτήθηκε από πολλούς φίλους – διαδικτυακούς και μη – η πρωτοβουλία γνωστού Δημάρχου του λεκανοπεδίου να δημιουργήσει μια αγορά όπου οι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων, παρακάμπτοντας τα κυκλώματα των μεσαζόντων θα μπορούσαν να διαθέτουν σε χαμηλές τιμές τα προϊόντα τους απ’ ευθείας στους καταναλωτές.
Λαμπρή ιδέα.
Την «λαμπρή» αυτή ιδέα έσπευσαν τότε να υιοθετήσουν δημόσια και κυβερνητικά στελέχη, βουλευτές και άλλοι. Προσπάθησε φίλος, ένθερμος οπαδός της ιδέας να βαφτίσει την αγορά. «Λαϊκή» του είπα. Του εξήγησα ότι η κάθε λαϊκή αγορά σε κάθε γωνιά της Ελλάδας έχει αυτό τον σκοπό και τον ίδιο στόχο: να δώσει την ευκαιρία σε παραγωγούς και καταναλωτές να συναντηθούν χωρίς την διαμεσολάβηση άλλων. Με τα χρόνια, η αδιαφορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της κυβέρνησης οδήγησαν στην στρέβλωση του θεσμού έτσι ώστε σήμερα ο τύπος που πουλάει μαρούλια στην λαϊκή με το καρτελάκι «Παραγωγός» στον πάγκο του να είναι ακριβότερος από το μανάβικο της γειτονιάς.
Μούφα η λαμπρή ιδέα.
Μεταρρυθμιστικός νεολαϊκισμός. Αυτό είναι η λαμπρή ιδέα. Αντί ο Δήμος, η πολιτεία και το καταναλωτικό κίνημα να εφαρμόσουν τους νόμους και τις δυνατότητες που έχει ο καθένας από αυτούς, ξανακάνοντας τις λαϊκές αγορές όπως έπρεπε να είναι, δημιουργούν μια επικοινωνιακή πομφόλυγα η οποία, όσο παραμένει το σύστημα ως έχει, θα οδηγήσει την λαμπρή ιδέα απλά σε έναν μηχανισμό αύξησης  των αδειών πωλητή λαϊκών αγορών. Αύξησης της πελατείας του συστήματος δηλαδή.  
Το κακό δεν είναι ότι ο κάθε δήμαρχος τσαλαβουτά στον λαϊκισμό. Το κακό είναι πόσο εύκολα οι πολίτες καταπίνουν το δόλωμα μαζί με το αγκίστρι.
Την ίδια χαρά είδα σε μάτια φιλών όταν γνωστός πολιτευτής διακήρυττε από διαδικτυακού άμβωνος με τον στόμφο που τον διακρίνει την ανάγκη να απαγορευτούν ΤΩΡΑ οι διαδηλώσεις στο οδόστρωμα. Κανείς δεν σκέφθηκε – αναρωτήθηκα – πως θα στριμώξεις στο πεζοδρόμιο διαδηλώσεις των 10, 20 ή περισσότερων χιλιάδων διαδηλωτών. Ποιος σου εξασφαλίζει ότι δεν θα έχεις τόσους. Εντάξει, τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ελευθερίες τις παραβλέπουμε. Καλά, τον Ευρωπαϊκό πολιτικό πολιτισμό τον ξεχνάμε. Κανείς όμως δεν σκέφθηκε ότι θα εξασφαλίσεις μεν την ροή των οχημάτων στην πόλη αλλά θα εκτοπίσεις τους πεζούς; Κανείς δεν αναρωτήθηκε ότι όλα τα καταστήματα θα πρέπει να κλείνουν κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων – όπως κάνουν ακριβώς και τώρα; Κανείς. Εκτός ίσως από τον ίδιο τον λαϊκιστή, ο οποίος έχει έτοιμη την επόμενη τσεκουράτη ρήση, με την χρήση κεφαλαίων πάντα: Να απαγορευτούν οι διαδηλώσεις ΤΩΡΑ!
Αν κανείς πιστεύει ότι η ελληνική κοινωνία πάσχει από την έλλειψη απαγορεύσεων και αστυνομικών μέτρων θα του πρότεινα να προτιμήσει να ψωνίσει το γνήσιο. Με αυτό τον τρόπο και αυτός θα προστατευθεί (το ιμιτασιόν είναι κακής ποιότητας και μικρότερης αντοχής στο χρόνο) και εμείς θα ξέρουμε με πόσους έχουμε να κάνουμε πραγματικά.
Τα παραδείγματα νεολαϊκισμού, ο οποίος είναι ολόιδιος με τον προηγούμενο, είναι πάρα πολλά. Τόσα πολλά που με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο εχθρός είναι μέσα μας. Όχι δίπλα μας, όχι μόνο απέναντί μας. Μέσα μας. Γι’ αυτό είναι πιο επικίνδυνος.

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012

Για να μιλάμε την ίδια γλώσσα


Είναι νομίζω ουσιώδες να μάθουμε να μιλάμε σωστά ελληνικά. Είναι μια μεταρρύθμιση που οφείλουμε στον εαυτό μας, ένας εκσυγχρονισμός στον οποίο πρέπει να υποβάλουμε τον τρόπο σκέψης μας. Αν θέλουμε να είμαστε παραγωγικοί και αποτελεσματικοί στις συζητήσεις μας με τους άλλους, πρέπει να μιλάμε όσο το δυνατόν πιο σωστά τη γλώσσα μας.
«Σωστά ελληνικά» είναι μια μεγάλη κουβέντα και μια διαδικασία που υπερβαίνει τις δικές μου φιλοδοξίες και δυνατότητες. Τις υπερβαίνει γιατί και τα δικά μου ελληνικά δεν διεκδικούν φιλολογικές δάφνες. Εγώ απλά θα σας μιλήσω για τον δικό μου χώρο θέλοντας να αποκαταστήσω μερικές λέξεις – και τις έννοιες πίσω από αυτές – που βασανίζονται σε χείλη ειδικών ή μη περί τα περιβαλλοντικά.
Ας αρχίσουμε λοιπόν
Περιβάλλον είναι οτιδήποτε μας περιβάλλει.
Περιβαλλοντολόγος είναι αυτός που μελετά το περιβάλλον (κατά το θεολόγος )

Περιβαλλοντικό (κατά το θεϊκό) ονομάζουμε οτιδήποτε αναφέρεται στο περιβάλλον είτε αυτό αφορά πρόβλημα είτε χαρακτηριστικό, οτιδήποτε.
Περιβαλλοντολογικό (κατά το θεολογικό) ονομάζουμε οτιδήποτε αναφέρεται αντίστοιχα στην επιστήμη του περιβάλλοντος.
Υπ’ αυτή την έννοια, η έκλυση διοξειδίου του άνθρακα είναι ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα ενώ η ορθή χρήση της τεχνολογίας από τους περιβαλλοντολόγους για την εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν το περιβάλλον είναι ένα περιβαλλοντολογικό πρόβλημα.

Δεν υπάρχει η λέξη περιβαντολογικό (διότι τότε θα υπήρχε και η λέξη περιβάντο)

Εκπέμπονται ήχοι ή ακτινοβολίες και αυτών το μέγεθος μετράμε.  
Εκλύονται αέρια ή οσμές
Εκρέουν υγρά
Κατά συνέπεια δεν μετράμε τις εκπομπές αερίων ούτε τις εκπομπές λυμάτων. Ας επιστρέψουμε το «εκπέμπω» στην σωστή του θέση

Ρυπαίνω σημαίνει διαθέτω «στο περιβάλλον ποσότητες από κάτι οι οποίες μπορούν να μεταβάλουν δυσμενώς τις φυσικοχημικές ή βιολογικές συνθήκες ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και να προκαλέσουν βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα ζωής και την υγεία των ανθρώπων και των άλλων ειδών του πλανήτη».
Μολύνω σημαίνει κάνω το παραπάνω διαθέτοντας στο περιβάλλον μικροοργανισμούς οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών.
Για να το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν, τα σκουπίδια ρυπαίνουν και μπορεί κάτω από ειδικές συνθήκες να μολύνουν.
Δεν είναι μόλυνση η πρόκληση βλαβών στην υγεία από τοξικά, ακτινοβολίες κ.λ.π.
Αυτά για αρχή. Ελπίζω, τουλάχιστον οι άνθρωποι του χώρου να δώσουν την πρέπουσα σημασία στα παραπάνω και να προσπαθήσουν να διορθώσουν τη γλώσσα τους

Σάββατο 8 Δεκεμβρίου 2012

Αγορές - Αριστερά σημειώσατε Χ


Η διαπίστωση είναι μη αμφισβητήσιμη: η πλειοψηφία όσων έχουν υπάρξει κάποια στιγμή στο παρελθόν ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ, όταν μιλούν για την ανάγκη αλλαγών στο πολιτικό μας σύστημα, εννοούν μικρές διορθωτικές αλλαγές σε πολιτικές που άπτονται των συμφερόντων τους.  
Ακόμα και άτομα που – λόγω μόρφωσης ή πνευματικής καλλιέργειας - κανείς θα περίμενε να αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα με ευρύτητα πνεύματος και αναλυτική σκέψη, περιορίζουν την όποια κριτική τους σε πρόσωπα και όχι σε πολιτικές. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ακούω ότι αν φύγει ο δείνα ή αν επιστρέψει ο τάδε, η ανελέητη πραγματικότητα θα μετατραπεί σε μικρό σπίτι στο λιβάδι.
Σχεδόν για το σύνολο των δεινών που η χώρα βιώνει, κατά τη γνώμη των παραπάνω, ευθύνεται η παγκόσμια κυριαρχία των αγορών και των φιλελεύθερων πολιτικών. Η αλήθεια της παραπάνω γνώσης είναι αποκαλυπτική, δεν επιδέχεται αμφισβήτησης ή έρευνας. Απλά, ισχύει.  
Απογοητευτικό; Αναμφισβήτητα ναι. Όπως και το γεγονός ότι άλλοι αναζητούν τη λύση στον εθνικό μας Γόρδιο Δεσμό σε μια εμμονική καταδίκη της αριστεράς στην οποία φορτώνουν το σύνολο των αμαρτιών του κόσμου. Όχι κάποιας συγκεκριμένης πολιτικής επιλογής ούτε μιας καλά ορισμένης αριστερής ιδεολογίας, αλλά της αριστεράς. Ακριβώς με την ίδια θρησκευτική προσήλωση που οι της άλλης πλευράς δαιμονοποιούν τις αγορές.
Το γελοίο του πράγματος παίρνει μυθικές διαστάσεις αν κανείς παρατηρήσει ότι και οι δυο πλευρές, την ίδια ακριβώς χρονική στιγμή μιλούν για την ήττα. Της άλλης πλευράς. Έτσι, είμαι βέβαιος ότι η αριστερά (με όλα της τα ονόματα) και οι αγορές πνέουν τα λοίσθια. Αν το παραπάνω ισχύει αμφίπλευρα μάλλον βαίνουμε προς επιβεβαίωση της προφητείας των εξ Αμερικής ιθαγενών.
Στην παράνοια αυτή, οι μετριοπαθείς φωνές αντί να είναι κυρίαρχες ακούγονται και λογίζονται ως αιρετικές. Λες και το εκκρεμές της ιστορίας πηδά από άκρο σε άκρο της πορείας του αποφεύγοντας να περάσει έστω από το σημείο ισορροπίας.
Θα αναρωτηθεί κανείς πως είναι δυνατό να διατηρώ την αισιοδοξία μου μετά τις παραπάνω διαπιστώσεις. Είμαι αισιόδοξος επειδή είμαι βέβαιος ότι αργά η γρήγορα η πραγματικότητα θα αναγκάσει όλους να προσαρμοστούν σε αυτή. Είναι ζήτημα επιβίωσης. Είναι επίσης ζήτημα οπλοστασίου. Το οπλοστάσιο των παραπάνω έχει σχεδόν εξαντληθεί. Το δικό μας είναι σχεδόν αχρησιμοποίητο.

Ο κρατισμός εισβάλει από την πίσω πόρτα


Παρατηρώ τελευταία, στο όνομα μάλιστα της καινοτομίας και της ενίσχυσης της αγοράς να επιχειρείται ένας νέου τύπου κρατισμός, ενδεδυμένος την προβιά της νεωτερικότητας, του μοντερνισμού, του πολιτικού εκσυγχρονισμού.
Ο νέος αυτός κρατισμός έγκειται στην υιοθέτηση - από διαμορφωτές γνώμης αρχικά, πολιτικούς αναλυτές στη συνέχεια και πολιτικά πρόσωπα στην κατάληξη - συγκεκριμένων διαδικασιών, μεθόδων ή προϊόντων για την αντιμετώπιση προβλημάτων ή την ικανοποίηση αναγκών του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Εμφανίζεται δηλαδή ο χι επώνυμος και γράφει κάτι για το ψι προϊόν ή μέθοδο επίλυσης προβλήματος χρησιμοποιώντας συνήθως κλισέ του τύπου «δεν υπάρχει κράτος», ή «που βαδίζει ή χώρα;» ή «πόσο πίσω είναι η αρτηριοσκληρωτική δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα». Πολλές φορές, ανάλογα με το πόσο δύσκολο είναι να πλασαριστεί το προϊόν, χρησιμοποιούνται σκληρότερες εκφράσεις περί ανικανότητας, διαφθοράς ή και προδοσίας.
Ακολουθεί πολιτικός αναλυτής ή τηλεοπτική εκπομπή και στο τέλος καταλήγει κρατικός αξιωματούχος να αναγγέλλει την υιοθέτηση από το «Υπουργείο» της Θαυματουργέξ που θα σώσει την χώρα, τον λαό, και ίσως το σύμπαν από την καταστροφή. Όλα τα παραπάνω, (φυσικά!) στο όνομα της αγοράς και πάντα ως βήμα για την πάταξη του κρατισμού.
Μα, για ποια πάταξη μιλάμε; Είναι μείωση του κρατισμού η προώθηση μιας καλλιεργητικής μεθόδου, μιας διαδικασίας επεξεργασίας αποβλήτων, μιας μεθόδου μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης;  Τόσο δύσκολο είναι να καταλάβουν οι ιθύνοντες (να καταλάβουμε όλοι) ότι η πραγματική απελευθέρωση του κράτους και των επιχειρήσεων από τους αμαρτωλούς δεσμούς που κρατούν αμφότερους δεμένους στην άγκυρα της ανυποληψίας και της αποτυχίας είναι υπόθεση μιας μικρής αλλά ουσιαστικής αλλαγής στον τρόπο σκέψης;
Είναι τόσο απλό: το κράτος και οι πολιτικές ηγεσίες δεν προωθούν προϊόντα, τεχνολογίες, μεθοδολογίες. Ορίζουν αποτελέσματα, περιγράφουν διαδικασίες επιλογής και ζητούν εγγυήσεις. Αυτό και μόνο. Τα υπόλοιπα είναι ζήτημα της αγοράς. Οι εξαιρέσεις από αυτόν τον απλό κανόνα απλά θα τον επιβεβαιώσουν.
Το δημόσιο, π.χ., ζητά από μια Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων πέντε, δέκα ποιοτικά ή ποσοτικά χαρακτηριστικά στην εκροή να μην υπερβαίνουν συγκεκριμένες τιμές. Ζητά επίσης η διαδικασία που θα το επιτύχει να μην προκαλεί άλλα προβλήματα και να είναι σύννομη. Το κράτος ορίζει τον τρόπο επιλογής του κατασκευαστή ώστε όλοι όσοι μπορούν να επιτύχουν το αποτέλεσμα να μπορούν να πάρουν μέρος στη διαδικασία επιλογής. Το κράτος τέλος, ζητά εγγυήσεις καλής κατασκευής, εγγυήσεις λειτουργίας και εγγυήσεις αποτελέσματος.
Οτιδήποτε άλλο, πέρα από το παραπάνω είναι λάθος, είναι επικίνδυνο και οδηγεί στη δημιουργία στεγανών, διαφθοράς και διαπλοκής. 

Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 2012

Φυτοφάρμακα


 Η ρύπανση εδαφών, επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, οι κίνδυνοι για την υγεία και την ζωή ζώντων οργανισμών η αρνητική επίδραση στην δημόσια υγεία είναι μερικές από τις επιπτώσεις της μη ορθής χρήσης και της ανεξέλεγκτης απόρριψης υπολειμμάτων ή συσκευασιών φυτοφαρμάκων στην ελληνική ύπαιθρο.
Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια πολιτική ορθής διαχείρισης όλου του κυκλώματος φυτοφάρμακο – πλαστικό γεωργικό απόρριμμα;
1.       Συνεχής και εντατική επιμόρφωση των χρηστών φυτοφαρμάκων. Σε συνεργασία με τις επαγγελματικές ενώσεις των εισαγωγέων ή παραγωγών φυτοφαρμάκων καθώς και ειδικών σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας χώρων εργασίας, εκπόνηση προγραμμάτων επιμόρφωσης αγροτών για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την κακή χρήση ή κακή εφαρμογή των φυτοφαρμάκων. Στα προγράμματα περιλαμβάνεται εκπαίδευση στο χειρισμό συσκευασιών και εξοπλισμού ψεκασμών, ορθές πρακτικές ψεκασμού, προσωπικά ή ομαδικά  μέτρα προστασίας, μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας. Περιλαμβάνεται επίσης επιμόρφωση τρόπου αδρανοποίησης συσκευασιών.
2.       Χρηματοδότηση συστήματος διαχείρισης συσκευασιών φυτοφαρμάκων και άλλων συνθετικών γεωργικών απορριμμάτων (πλαστικά συσκευασίας, καλλιέργειας κ.ά). Η διαδικασία και η μεθοδολογία είναι γνωστή, καθώς εφαρμόζεται ήδη επιτυχώς σε άλλα απορρίμματα και στηρίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Στην λιανική τιμή του προϊόντος προστίθεται ποσό – ως συνεισφορά του τελικού χρήστη – το οποίο μαζί με την συνεισφορά του παραγωγού του προϊόντος χρηματοδοτεί την διαδικασία συλλογής, μεταφοράς, συγκέντρωσης και επεξεργασίας των συσκευασιών. Επειδή ο όγκος των συσκευασιών είναι μεν μεγάλος αλλά είναι άγνωστο αν μπορεί να χρηματοδοτήσει ένα βιώσιμο σύστημα διαχείρισης (θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης) προτείνεται να ενισχυθεί με άλλα προϊόντα, όπως συσκευασίες λιπασμάτων, πλαστικά που χρησιμοποιούνται σε καλλιεργητικές πρακτικές και άλλα.
2.1.    Συγκέντρωση συσκευασιών φυτοφαρμάκων. Οι χρησιμοποιημένες συσκευασίες φυτοφαρμάκων περιέχουν υπολείμματα που τις κατατάσσουν στα επικίνδυνα και τοξικά απόβλητα και, συνεπώς απαιτείται ειδικός χειρισμός και ειδικές συνθήκες έστω και προσωρινής αποθήκευσης. Το ζήτημα αυτό πρέπει να μελετηθεί επισταμένως και ίσως να απαιτηθούν νομοθετικές παρεμβάσεις για την επίλυσή του στο πλαίσιο ενός σχεδίου διαχείρισης των συσκευασιών. Στον τομέα αυτό, η χώρα μας έχει την δυνατότητα να πρωτοπορήσει πανευρωπαϊκά, καθώς την εποχή αυτή προετοιμάζονται προτάσεις διαχείρισης συσκευασιών.
2.2.    Καθαρισμός και Διαχείριση των συσκευασιών. Άποψή μου είναι ότι η προτεινόμενη πρακτική της τριπλής πλύσης των συσκευασιών με μεγάλη ποσότητα νερού είναι τύποις διαχείριση καθώς το όλο ζήτημα επαφίεται στην καλή θέληση του αγρότη ή του χρήστη της συσκευασίας, με αποτέλεσμα κανένα σύστημα ανακύκλωσης πλαστικού να μη δέχεται τις συσκευασίες φυτοφαρμάκων λόγω του υψηλού κινδύνου σε αυτό να περιέχονται υπολείμματα τοξικών και επικίνδυνων ουσιών. Προτείνω λοιπόν τον καθαρισμό και την αδρανοποίηση των συσκευασιών σε κινητές μονάδες οι οποίες θα ανακυκλώνουν πλήρως το νερό που χρησιμοποιούν, θα συγκεντρώνουν ένα συμπύκνωμα τοξικής ή επικίνδυνης ουσίας πολύ μικρού όγκου – που θα μεταφέρεται στο κύκλωμα διαχείρισης τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων. Η επιλογή κινητών μονάδων έχει το πλεονέκτημα της εύκολης αδειοδότησης και της αποφυγής των αντιδράσεων χωροθέτησης μονάδας χειρισμού επικίνδυνων αποβλήτων. Του καθαρισμού θα προηγείται τεμαχισμός των συσκευασιών ώστε να επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και θα μειώνεται ταυτόχρονα ο όγκος του πλαστικού καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο την μεταφορά οικονομικά αποδεκτή. Το πλαστικό, καθαρό και απαλλαγμένο από ουσίες, μπορεί να οδηγηθεί σε οποιαδήποτε αλυσίδα ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον νόμο.
2.3.    Συγκέντρωση και διαχείριση λοιπών γεωργικών απορριμμάτων από πλαστικό. Τα υπόλοιπα πλαστικά μπαίνουν στα αντίστοιχα στάδια στην γραμμή διαχείρισης όπως αυτή περιγράφηκε αδρομερώς παραπάνω. Η επιλογή και το είδος των γεωργικών απορριμμάτων που μπορεί να ενταχθούν στην διαδικασία που περιγράφω, είναι ζήτημα που θα απασχολήσει όσους αναλάβουν τον λεπτομερή σχεδιασμό της πρότασης.
3.       Σύνθεση φορέα διαχείρισης. Στον φορέα, ο οποίος θα πρέπει να ιδρυθεί με νομοθετική ρύθμιση, ενδεικτικά θα συμμετέχουν οι εταιρείες παραγωγής ή εισαγωγής φυτοφαρμάκων, υλικών συσκευασίας, καλλιεργητικών υλικών και άλλων. Επίσης, λόγω της ανάγκης να χρησιμοποιηθούν δημόσιοι χώροι ή τα συστήματα συλλογής απορριμμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να συμμετέχει και αυτή μέσω των συλλογικών της φορέων (Κεντρική Ένωση Δήμων). Σίγουρα θα πρέπει να συμμετέχουν οι τελικοί χρήστες μέσω επαγγελματικών ενώσεων ή άλλων φορέων που υπάρχουν ή θα δημιουργηθούν. Τέλος, μπορεί να εξεταστεί η συμμετοχή άλλων φορέων διαχείρισης αποβλήτων ή ιδιωτών που με κάποιο τρόπο εμπλέκονται στην διαδικασία. Η προτεινόμενη νομική μορφή του υπό ίδρυση φορέα είναι αυτή της Ανώνυμης Εταιρείας.

Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2012

Η αμφισβητήσιμη αξιοπιστία του Κράτους


Το καλοκαίρι του 2011, μια παρέα τεσσάρων ατόμων διασχίζαμε με αυτοκίνητο την Εγνατία από την Κομοτηνή προς Θεσσαλονίκη. Σε κάποιο σημείο του δρόμου, από ψηλά παρατηρούσαμε στον κάμπο πλήθος στηλών καπνού να υψώνονται μαύρες προς τον ουρανό. «Τι είναι αυτό;» ρώτησε ένας εκ των συνταξιδιωτών μου. «Θυσίες στο θεό της αγροτικής παραγωγής» απάντησε αστειευόμενος ο άλλος. Του εξήγησα ότι οι αγρότες καίνε τις καλαμιές που απέμειναν στο χωράφι μετά τον θερισμό των δημητριακών. «Αυτό δεν απαγορεύεται;» μου είπε. «Ναι, απαγορεύεται» απάντησα και ακολούθησε σιωπή.
«Νόμοι που το κράτος δεν μπορεί ή δεν θέλει να εφαρμόσει, δεν θα πρέπει να ψηφίζονται» είπε μετά λίγη ώρα.
Αναρωτήθηκα πόσο δίκιο είχε. Αυτή η μικρή παρατήρηση με αφορμή ένα θεωρητικά ασήμαντο συμβάν αποκάλυψε το μέγεθος της αναξιοπιστίας του κράτους, όπως και αν αυτό μπορεί να περιγραφεί.
Θυμήθηκα τον Νόμο για την απαγόρευση του καπνίσματος, τον Νόμο του ’99 για την διαχείριση των υδάτων, τον νόμο για την αδειοδότηση και λειτουργία κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Αναρωτήθηκα πόσοι νόμοι έχουν ψηφιστεί και βρίσκονται σε ισχύ που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ ή δεν εφαρμόζονται πλέον.
Αναρωτήθηκα τι είδους μάθημα δια του παραδείγματος δίνει ένα τέτοιο κράτος  στους πολίτες του. Πως μπορεί να ζητά ή πολύ περισσότερο να απαιτεί σεβασμό στο Νόμο όταν δεν σέβεται, δεν  εφαρμόζει ή δεν επιβάλει την εφαρμογή όσων το ίδιο νομοθετεί. Τι είδους κράτος είναι αυτό που δεν στηρίζεται σε πέντε - δέκα βασικές αρχές.
 Το κράτος οφείλει να είναι αξιόπιστο, σοβαρό. Να εμπνέει ασφάλεια και σιγουριά. Αν το κράτος δεν τηρεί τις υποσχέσεις του  ή τις δεσμεύσεις του  δεν είναι κράτος δικαίου και δεν μπορεί να ζητά από τους κατοίκους να συμπεριφέρονται σαν πολίτες. Ένας ίσως από τους λόγους που καταρτίζονται και ψηφίζονται νομοσχέδια πολύπλοκα, με πληθώρα διατάξεων και δαιδαλώδη δομή είναι ακριβώς επειδή γίνεται προσπάθεια να ενσωματωθούν σε αυτά τρόποι παράκαμψής των.
Τελευταίο παράδειγμα κρατικής αναξιοπιστίας, η επιβολή έκτακτου τέλους στα φωτοβολταϊκά. Το κράτος έδωσε άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βάση ένα νομοθετικό πλαίσιο το οποίο ήταν σκανδαλωδώς ευνοϊκό προς τους υποψήφιους επενδυτές. Οι τελευταίοι φυσικά ανταποκρίθηκαν. Όταν το έκαναν, ήρθε πάλι το κράτος εν είδη θηρευτή να μαζέψει τα θύματά του από τις παγίδες που τους έστησε και επέβαλε έκτακτο τέλος 30% - πλέον της τρέχουσας φορολόγησης – απαξιώνοντας πλήρως την όποια επένδυση και αποτρέποντας οποιονδήποτε που είχε ίσως την σκέψη να επενδύσει στο μέλλον. 
Τώρα, κάθε πολίτης δικαιούται να μιλά για μια ακόμη φούσκα και κανείς δεν μπορεί να τον πείσει για το αντίθετο. Τώρα, πιστεύει ότι η κρίση του πετρελαίου θέρμανσης είναι φτιαχτή και σκοπό έχει να «μαζέψει» όσα λεφτά απέμειναν στην αγορά και να «φτιάξει» μερικούς κολλητούς εμπόρους και εισαγωγείς. Ας τρέξει ο κάθε πολιτικός να τους πείσει για το αντίθετο. Ας προσπαθήσει να τους πείσει ότι πρέπει να τον εμπιστεύονται. Παρέα με το χειρότερο κομμάτι της αγοράς. Αυτό της αρπαχτής. Άλλωστε αυτό τείνει να αφήσει ανέγγιχτο με την συμπεριφορά του το κράτος. Ίσως λόγω ιδεολογικής συγγένειας. 

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Προς ένα νέο Σύνταγμα στην Ελλάδα και την Ευρώπη


Στην περίοδο της παγίωσης της νέας εποχής, της λεγόμενης 4ης Ελληνικής Δημοκρατίας, είναι εύκολο καταφύγιο για νέους, εκκολαπτόμενους αλλά και παλαιότερους πολιτικούς, η υιοθέτηση της ρητορικής και συνθηματολογίας του νεολαϊκισμού. Ενός λαϊκισμού που απευθύνεται στο ίδιο ακροατήριο, χαϊδεύει τα ίδια αυτιά αλλά με ελαφρά διαφορετικό τρόπο: δεν τάζει εύκολες λύσεις για την άμεση επιστροφή στο παρελθόν αλλά ένα μέλλον που δεν μπορεί, ακόμα και αν το ήθελε, να το πραγματοποιήσει. Ακόμα χειρότερα, που δεν πρέπει να χτίσει. Δεν αρκεί η πολιτική διαφοροποίηση με τα κόμματα που εκφράζουν τον κλασσικό λαϊκισμό ούτε η λεκτική αποκήρυξή του. Χρειάζεται πολιτική ωριμότητα και επίγνωση της ανάγκης για αλλαγή του τρόπου που η πολιτική ασκείται σε όλα τα επίπεδα. Χρειάζεται η ρήξη με το παρελθόν που κουβαλάμε πολλοί από εμάς στο πολιτικό μας DNA. Χρειάζονται κυρίως αποθέματα πολιτικού θάρρους.
Με τον ίδιο τρόπο είναι απαραίτητο να ανακαλύψουμε από την αρχή μερικά ακόμα  βασικά συστατικά της δημοκρατίας: τον διάλογο και την συνεργασία. Ένα πρώτο και ουσιαστικό βήμα είναι η υιοθέτησή τους σε επίπεδο καθημερινής πολιτικής πρακτικής. Για να μη μείνει στείρα και μηχανιστική ενέργεια, οφείλουμε, στην διαδικασία δόμησης της νέας εποχής, να καταστήσουμε τον διάλογο και την συνευθύνη διακυβέρνησης, δομικό συστατικό του πολιτεύματος, αναπόσπαστο μέρος του πολιτικού μας πολιτισμού.
Πέρα από την παιδεία συνεργασιών, για να επιτευχθεί αυτό απαιτούνται μια σειρά από αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της δημοκρατίας. Χρειάζονται επίσης παρεμβάσεις στο σύνταγμα. Το εύρος και το βάθος των αλλαγών αυτών, καθώς και οι αλλαγές καθ’ εαυτές πρέπει να γίνουν αντικείμενο ενός ευρύτατου διαλόγου ο οποίος θα αποτελέσει με την σειρά του πολιτικό παράδειγμα για την δημόσια ζωή της χώρας. Γι αυτό, η συνταγματική αναθεώρηση πρέπει να συνοδεύει τα προγράμματα όλων των κομμάτων που επικαλούνται την ανάγκη ριζικών μεταρρυθμίσεων. Όχι μόνο, αλλά να βρίσκεται στις πρώτες χρονικά προτεραιότητες, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς και τις διαδικασίες που προβλέπονται για την Συνταγματική αναθεώρηση.
Η Ελλάδα όμως είναι και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνά κανείς, όσο και αν τα εσωτερικά μας προβλήματα μας έχουν οδηγήσει σε έναν στρόβιλο εσωστρέφειας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ούτε ο τοκογλύφος που μας απομυζά ούτε ο μαστός που μας κρατά στη ζωή. Είναι το σπίτι μας. Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη διαδικασία αναζήτησης μέλλοντος. Ο διάλογος έχει ήδη ξεκινήσει μακριά μέχρι στιγμής από τα φώτα της δημοσιότητας και από την επίσημη πολιτική σκηνή. Πολίτες σε όλη την Ευρώπη που συμφωνούν στην προοπτική της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, συναντώνται και συζητούν με σκοπό να υποστηρίξουν την ανάγκη υιοθέτησης ενός πραγματικού Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Ενός Συντάγματος που θα προωθεί την Δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα, θα ευνοεί την συμμετοχή των πολιτών στην καθημερινή άσκηση της πολιτικής, θα επιδιώκει την έκφραση γνώμης, θα στηρίζει την μειοψηφία αλλά ταυτόχρονα θα εξασφαλίζει την κυβερνητική σταθερότητα. Ενός Συντάγματος που θα μεταθέτει το κέντρο βάρους της λήψης των αποφάσεων στο λαό με αξιόπιστο, αντιπροσωπευτικό και αδιαμφισβήτητο τρόπο.
Στον εν εξελίξει αυτό διάλογο η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια της απουσίας. Αντίθετα, μπορεί και πρέπει να μετατρέψει την εμπειρία της σε πρόταση συμβάλλοντας έτσι στην δημιουργία της νέας Ευρώπης χτίζοντας με τα ίδια υλικά την νέα Ελλάδα. 

Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012

Θυμάμαι...


Θυμάμαι. Τον πατέρα μου να κλείνετε με τους θείους μου που μόλις ήρθαν από Σουηδία  - μετανάστες στο Μπορας από το ’61 – στην καλή την κάμαρη και να συζητάνε μεγαλόφωνα. Κι ύστερα τη μάνα μου να μου ζητά να μην ακούω. Θυμάμαι ότι κάποια στιγμή έπαιρναν και το ράδιο μέσα κι άκουγαν.
Θυμάμαι. Χριστούγεννα ήταν, μάλλον το ’71. Ήρθαν και πήραν τον πατέρα μου. Αργότερα έμαθα ότι είχαν μαζέψει και όλα τα’ αδέρφια του. Για μια βδομάδα; Ο πατέρας ούτως ή άλλως έλειπε – δούλευε στην Αργολίδα εκείνη την εποχή και τον βλέπαμε κάθε Κυριακή – και δεν μου έγινε αισθητή η απουσία του. Μόνο το κλάμα της μάνας με ανησυχούσε και με λυπούσε.
Θυμάμαι. Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 1973. Μας ανακοίνωσε ο Γυμνασιάρχης , Περίνης ήταν το όνομά του, ότι το μάθημα δεν θα γινόταν. Δεν είμαι σίγουρος για τα υπόλοιπα που είπε – κάτι για αλήτες - επειδή η φωνή του χάθηκε στο γέλιο μας.
Θυμάμαι ότι φτάνοντας στο σχολείο πολύ πρωϊ μερικοί προλάβαμε και είδαμε σελίδες πολυγράφου κολλημένες σε κολώνες και πεταμένες στην είσοδο. Νομίζω ότι ήταν έργο του Κώστα. Ας το επιβεβαιώσει, διαψεύσει ή διορθώσει αν γνωρίζει κάτι.
Θυμάμαι ότι η μάνα μου με μάζεψε σπίτι προς μεγάλη μου απογοήτευση. Θυμάμαι να ακούγονται υπόκωφοι ήχοι από την μεριά της Αθήνας – προφανώς πυροβολισμοί και το κορμί της μάνας να συσπάται σαν να τους δέχεται το ίδιο. Μπαινόβγαινε στο μπαλκόνι, σταύρωνε τα χέρια της πάνω από το κεφάλι και κλαίγοντας με λυγμούς ψιθύριζε:
«τα φάγανε τα παιδιά, πάνε, τα σκότωσαν Παναγία μου»
Θυμάμαι… Αργότερα μάζεψα τις ψηφίδες της μνήμης και τις ταίριαξα στην ιστορία και στα γεγονότα. 

Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 2012

Προς το Μνημόνιο IΙΙ


Ο Αλέξης οδεύει προς το Μαξίμου και το Μνημόνιο 3
Μετά την υπερψήφιση του μνημονίου ΙΙ, δήλωσα ότι πιθανότατα δεν είναι το τελευταίο που περνά από την Βουλή.  Να συμπληρώσω σήμερα ότι, όπως πάνε τα πράγματα το επόμενο θα το εισηγηθεί ο Τσίπρας.
Να εξηγήσω γιατί, τουλάχιστον ως προς το πρώτο μέρος της πρόβλεψης:
Με το μνημόνιο δυο, τέθηκαν σε ισχύ μια σειρά αποφάσεων οι οποίες έχουν διπλό στόχο: από τη μια να μαζέψουν χρήματα προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες λειτουργίας του κράτους σε βάθος δυο χρόνων και από την άλλη να «συμμαζέψουν» το κράτος ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει ως τέτοιο και να μπορεί να μαζέψει τα απαραίτητα για την λειτουργία του χρήματα.
Να κάνω μια παρένθεση και να επισημάνω εδώ ότι το κράτος δεν ταυτίζεται με τα κόμματα ούτε καλύπτεται ιδεολογικά από τον τρόπο που αυτά ασκούν την εξουσία. Να τονίσω επίσης ότι κράτος είναι ο υπάλληλος της βουλής, ο αστυνομικός των ματ, ο δάσκαλος στο Ελαφονήσι κι ο δασοφύλακας στο Βίτσι. Όλοι κράτος είναι.
Επιστρέφοντας στο μνημόνιο, η εμπειρία δείχνει ότι επειδή το πολιτικό προσωπικό το οποίο καλείται να διαχειριστεί (χρησιμοποιώ τη λέξη μετά λόγου γνώσεως) την εποχή και να διεκπεραιώσει πολιτικές είναι αυτό που είναι και οι δυνατότητές του είναι ασφυκτικά περιορισμένες, αδυνατεί να εφαρμόσει τις αλλαγές που θα οδηγούσαν στην δημιουργία αξιόπιστων κρατικών δομών με αποτέλεσμα να αποτύχει και ο ταμειακός στόχος. Αυτό το γεγονός οδηγεί με τη σειρά του τους δανειστές μας και τους εντεταλμένους διαπραγματευτές τους να μειώνουν όλο και περισσότερο το χρόνο που διαθέτουν για άσκοπες συζητήσεις και να οδηγούνται σε τηλεγραφικές εντολές. Με αυτά σαν δεδομένα, η αποτυχία εφαρμογής και αυτού του μνημονίου είναι δεδομένη όπως και δεδομένη είναι και η ανάγκη να εφευρεθεί το επόμενο.
Διότι, αν από την αρχή οι κυβερνήσεις έδειχναν ότι αποτελούν αξιόπιστο και ισότιμο συνομιλητή, οι συζητήσεις και οι εξελίξεις θα είχαν πάρει έναν εντελώς διαφορετικό δρόμο και η διαπραγμάτευση δεν θα ήταν πολιτική μπαρούφα αλλά καθημερινή πρακτική.
Θα πει κανείς, γιατί να ασχοληθούν οι δανειστές μας με την σωτηρία της Ελλάδας. Σωστή ερώτηση, δύσκολη απάντηση. Θα χρησιμοποιήσω πάλι τις …μαντικές μου ικανότητες. Χωρίς να έχω σχετικά δεδομένα, νομίζω ότι η Γερμανία κυρίως αλλά και η Ευρώπη γενικότερα έχει παγιδευτεί στην ίδια της την φύση. Όντας υπερβολικά αργή στην λήψη των αποφάσεων και γραφειοκρατική ως δομή, στάθηκε ανίκανη να χειριστεί ένα πολυπαραγοντικό και δυναμικό στην εξέλιξή του φαινόμενο με αποτέλεσμα να παγιδευτεί στις αποφάσεις της. Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή έχει υπερβεί το σημείο μη επιστροφής και πλέον οφείλει να σώσει την Ελλάδα με κάθε κόστος. Γι’ αυτό και θα απαιτηθεί κι ένα τρίτο μνημόνιο.
Υπήρχε, θα αναρωτηθεί κανείς, άλλος δρόμος; Φυσικά και ΥΠΗΡΧΑΝ ΑΛΛΟΙ ΔΡΟΜΟΙ. Αλλά σε δυναμικά, πολυπαραγοντικά και μονής κατεύθυνσης φαινόμενα, κάθε φορά που επιλέγεις ένα δρόμο μειώνεις τον αριθμό των επιλογών της επόμενης απόφασής σου. Οπότε, τι νόημα έχει πια να γυρίσουμε στο παρελθόν αφού αυτό δεν αλλάζει; Τι νόημα έχει να πούμε ότι αν η Ευρώπη και η Ελλάδα ήταν αρκούντως ώριμες το 2009, 2010 θα είχαν αποφασίσει για παράδειγμα την συντονισμένη και συντεταγμένη έξοδο από το ευρώ με γενναία βοήθεια, πάγωμα των υποχρεώσεων, γενναίες διαρθρωτικές αλλαγές και ανοιχτή την επιστροφή της Ελλάδας στην ευρωζώνη χωρίς πρόσθετους όρους.  Αλλά είπαμε, δεν έχει νόημα… 

Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2012

Πολιτική λύση οικονομικών προβλημάτων σε μια ανώριμη Ευρώπη: ένα δύσκολο εγχείρημα


Υπάρχει από καιρό μια αίσθηση ανισορροπίας, μιας διαρκούς αστάθειας, μιας αβεβαιότητας στα όσα διαδραματίζονται δίπλα μας και εξελίσσονται μπροστά μας. Πολλές φορές κάτι δεν κολλάει, άλλες οι ασυνέπειες αιτίων και αποτελεσμάτων είναι εμφανείς ενώ συχνά μοιάζει σαν να έχει διαρραγεί η συνέχεια των γεγονότων.
Ίσως είναι η ταχύτητα που αυτά εξελίσσονται, ίσως είναι ο όγκος των πληροφοριών και των συμβάντων που καλούμαστε να επεξεργαστούμε και να κατανοήσουμε. Όπως κι αν είναι, μερικές πληροφορίες αξίζει να τις προσέξουμε 2 φορές ενώ γεγονότα πρέπει να τα αναλύσουμε προσεκτικότερα και να τα συνδυάσουμε με άλλα, φαινομενικά άσχετα.
Σε κάθε περίπτωση, η πληροφορία που κόμματα και μέσα φιλτράρουν προς εμάς είναι τις περισσότερες φορές ελλιπής ή και επεξεργασμένη με το κατάλληλο σχόλιο που αφαιρεί την δύναμη και το μήνυμα της πρώτης μετάδοσης και μετατοπίζει το ενδιαφέρον από την πληροφορία στο σχόλιο. Έτσι δε που είμαστε πεινασμένοι για ελπίδα και ταυτόχρονα βουτηγμένοι στην μελαγχολία γινόμαστε εύκολα υποχείρια.
Πριν αρκετό καιρό, όταν είχε ανακοινωθεί η βούληση πολιτικών παραγόντων σε επίπεδο υπουργών από την πλευρά Ελλάδας και Γερμανίας για την ανάπτυξη του συστήματος «Ήλιος», η εταιρεία μου απευθύνθηκε σε Γερμανικές τράπεζες με σκοπό να ανιχνεύσει τις προθέσεις τους να χρηματοδοτήσουν ανάλογες προσπάθειες. Οι συνεταίροι μου αισθάνθηκαν πραγματικά άσχημα όταν αντιμετώπισαν τα ειρωνικά σχόλια των συμπατριωτών τους τραπεζικών. Χωρίς περιστροφές, οι Γερμανοί τραπεζίτες δήλωσαν ότι δεν είχαν κανέναν λόγο να στηρίξουν τις πολιτικές συμφωνίες της Γερμανικής κυβέρνησης. «Αν ο κ. Ρέσλερ έχει τη δυνατότητα, ας χρηματοδοτήσει μόνος του τα σχέδιά του» ήταν μια επιεικής παρατήρηση.  Ήταν η πρώτη φορά που άρχισα να κατανοώ ότι η οικονομική εξουσία και το τραπεζικό σύστημα της κεντρικής Ευρώπης δεν υπακούει πάντα και αδιαπραγμάτευτα σε πολιτικές αποφάσεις.
Από τότε ακόμα τόνιζα στους Γερμανούς εταίρους μου ότι αν και τεχνοκρατικά η Ελλάδα θα έπρεπε να κηρύξει πτώχευση και να αποχωρήσει από την ευρωζώνη, πολιτικά θα ήταν εθνική αυτοκτονία. Τους έλεγα επίσης ότι η Ευρώπη θα πιέσει προς την κατεύθυνση «βίαιου εξευρωπαϊσμού» - όπως έλεγα – της χώρας αλλά τελικά θα υιοθετήσει την πολιτική λύση του προβλήματος "Ελλάδα" για πολλούς λόγους. Κυρίως επειδή οι κεντροευρωπαίοι έχουν αυξημένο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και αδυνατούν να αντέξουν έντονους κλυδωνισμούς. Ήταν η πρώτη φορά που άρχισαν να κατανοούν ότι παρά τα όσα νομίζει ο μέσος Γερμανός, η πολιτική απέχει από το να είναι απλή εφαρμογή τεχνοκρατικών θέσεων.
Σήμερα είναι φανερό ότι οι κεντροευρωπαίοι εταίροι μας έχουν καταλάβει ότι η συνταγή σωτηρίας της Ελλάδας είναι πιθανό να μην οδηγήσει πουθενά. Όχι γιατί η συνταγή είναι λάθος αλλά μάλλον γιατί ο ασθενής είναι «λάθος». Κατανοούν επίσης ότι η δήθεν προετοιμασία τους για το ενδεχόμενο αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη ήταν λάθος σχεδιασμένη. Το χαοτικό και πολυπαραμετρικό φαινόμενο που θα ακολουθούσε σε μια σε οικονομική αδυναμία και ευρισκόμενη Ευρώπη είναι τελικά περισσότερο απρόβλεπτο από όσο κάποιοι υπολόγιζαν. Το τελευταίο γίνεται ακόμα χειρότερο αν κανείς συνυπολογίσει την έλλειψη φαντασίας και αποφασιστικότητας από τις πολιτικές ηγεσίες. Μόνη η Μέρκελ φαντάζει να έχει άποψη και δυναμισμό και είναι αυτή που άρχισε να σπέρνει ξανά τον σπόρο της πολιτικής λύσης στο πρόβλημα «Ελλάδα». Είναι όμως έτσι; Θα καταφέρει η φαινομενικά παντοδύναμη Μέρκελ να επιβάλλει μια ακόμα προσπάθεια διάσωσης της Ελλάδας; Ένα νέο κούρεμα; Μια νέα βοήθεια;
Ενώ σχεδόν το σύνολο των πολιτικών συναινούν με ανακούφιση στην πολιτική λύση και στην με το ζόρι διάσωση της Ελληνικής Οικονομίας – χωρίς να εγκαταλειφθεί η θέση του «βίαιου εξευρωπαϊσμού» της -  η διάσταση που παρατηρήθηκε παλαιότερα ανάμεσα στην οικονομική και την πολιτική εξουσία δείχνει να μεγαλώνει ή να παγιώνεται: μέρος της γερμανικής αγοράς και όχι μόνο μοιάζει να μην έχει διάθεση να ακολουθήσει τους πολιτικούς σε αυτό το παιχνίδι τους και αυτό θα το δείχνουν με κάθε τρόπο και με ανάλογη ένταση στην κυρία Μέρκελ και τους συμμάχους της εντός και εκτός Γερμανίας. Γι’ αυτό θα υπενθυμίζουν συνεχώς την εξαπάτηση της βουλής όταν χρειάστηκε να «περάσει» την προηγούμενη δόση και θα προσχωρούν σε έμπρακτες διαφοροποιήσεις και πιέσεις. Σαν την πρόσφατη άρνησης πώλησης αντικαρκινικών φαρμάκων.
Το έργο δεν θα τελειώσει σύντομα και αν μη τι άλλο, θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον τω θεατών. Το κακό είναι ότι εμείς παίζουμε στο έργο. Το ρόλο του θύματος. Βέβαια, το θύμα δεν είναι πάντα αθώο…

Από τα ταμειακά στα δομικά μέτρα

Γλυπτό με τίτλο DodecaPentafoil Tangle από τον Carlo H. Séquin

Έγραφα στο προηγούμενο άρθρο μου ότι τα ταμειακά μέτρα ισοσκελισμού του προϋπολογισμού δεν λύνουν το πρόβλημα της Ελληνικής οικονομίας.  Ότι όσα τέτοια μέτρα κι αν παρθούν, τα προβλήματα θα επανέρχονται εντονότερα. Ότι μπορεί τα ταμειακά μέτρα να είναι αναγκαία την δεδομένη στιγμή αλλά δεν είναι τα απαραίτητα, δεν είναι η λύση.
Ποια είναι η λύση; Μπορεί λύση να είναι η πτώχευση; Φυσικά. Οτιδήποτε βάζει ένα τέλος στην παρούσα προβληματική κατάσταση, μπορεί να θεωρηθεί λύση. Το αν είναι επιθυμητή και από ποιους, είναι ένα άλλο – εντελώς διαφορετικό – ερώτημα.
Προσωπικά δεν είμαι απόλυτα πεπεισμένος για την ορθότητα μιας και μόνης λύσης του προβλήματος, γι’ αυτό δεν θα επιχειρηματολογήσω υπέρ καμιάς. Θα πω όμως ότι έχω πεισθεί πως ανεξάρτητα από την λύση που θα επιλέξουμε (ή θα αναγκαστούμε  να ακολουθήσουμε) είμαστε υποχρεωμένοι να αλλάξουμε. Να αλλάξουμε σαν κοινωνία και σαν κρατική δομή.
Είμαστε υποχρεωμένοι να επανασχεδιάσουμε εκ του μηδενός το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, το σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας, τον τρόπο άσκησης οικονομικής δραστηριότητας, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ατόμων ομάδων, επαγγελμάτων, τον τρόπο παροχής και  το είδος των  παρεχόμενων υπηρεσιών εκπαίδευσης,  το φορολογικό μας σύστημα, τους μηχανισμούς εφαρμογής και ελέγχου εφαρμογής του νόμου και των αποφάσεων. Είμαστε υποχρεωμένοι να παράγουμε νέα κοινωνική ηθική, νέο πολιτικό και κοινωνικό πολιτισμό Σε αυτόν τον πολιτισμό το κράτος δεν είναι εχθρός αλλά θα πρέπει να μην είναι εχθρός. Σε αυτόν τον πολιτισμό όλοι ελέγχουμε την εφαρμογή των νόμων αλλά οι νόμοι ισχύουν το ίδιο για όλους. Σε αυτή την ηθική είναι ύψιστη υποχρέωση η οικονομική μας συμμετοχή στα κοινωνικά έσοδα αλλά οι δομές σέβονται ως ιερό το δημόσιο χρήμα.
Είμαστε υποχρεωμένοι τέλος να μάθουμε από την αρχή να ζούμε με αυτά που παράγουμε και ότι πλούτος με δανεικά δεν υπάρχει.
Όσο γρηγορότερα κάνουμε πράξη τα παραπάνω τόσο ταχύτερα θα απεμπλακούμε από την ανάγκη καταφυγής σε ταμειακά μέτρα ή λογιστικά τερτίπια.
Όλοι το ξέρουν ότι στην οικονομία ο ψυχολογικός παράγοντας έχει θεμελιώδη σημασία. Η αβεβαιότητα στην αγορά, όπως και στην ατομική μας ψυχολογία, αντιστρέφεται μόνο με ριζικές αλλαγές και αποφασιστικές κινήσεις. Θα τις κάνει κανείς ή όλοι θα εξακολουθούν να επιμένουν να μας παρουσιάζουν μια πλασματική εικόνα της εσωτερικής και διεθνούς κατάστασης εκμεταλλευόμενοι το σύνδρομο της παρατεταμένης εφηβείας που χαρακτηρίζει την πατρίδα μας; 

Η κακιά τρόικα και τα 11.5 δις


Διαπιστώνω με λύπη μου ότι η πλειοψηφία των συμπολιτών μου, ακόμα και αυτών που κάποιος θα αποκαλούσε ενήμερους γύρω από τις πολιτικές εξελίξεις, δεν μπορεί να εξηγήσει λογικά τα όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό και αφορούν μνημόνια, μέτρα και τρόικα.
Θα προσπαθήσω να βάλω μια τάξη ριψοκινδυνεύοντας να πέσω σε παρεξηγήσιμες απλοποιήσεις.
Καμιά τρόικα δεν ξύπνησε ένα πρωί με όρεξη να αφαιρέσει 11.5 δισεκατομμύρια ευρώ από την τσέπη μας. Απλά, διαπιστώσαμε ότι το έλλειμμα στα ταμεία διαμορφώνεται σε αυτό το ύψος και θα παρουσιαστεί πρόβλημα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού μέχρι το τέλος του έτους. Τι σημαίνει αυτό; Το ακόλουθο παράδειγμα ίσως βοηθήσει να γίνει κατανοητό:
Είσαι στην ταβέρνα με την παρέα σου, έχετε παραγγείλει, έχετε φάει τα μισά, κάνετε μια σούμα αυτά που έχετε παραγγείλει, μετράτε και τα λεφτά στις τσέπες σας και ανακαλύπτετε ότι δεν θα μπορέσετε να πληρώσετε το λογαριασμό. Σας λείπουν πάνω – κάτω 11.5 δις. Από αυτό το τραπέζι. Το τωρινό. Το στρωμένο. Δεν έχει να κάνει με τη δόση για το αυτοκίνητο, το ενοίκιο ή την κάρτα αλλά με τον λογαριασμό στο τραπέζι που τρώτε.  
Με τον ίδιο τρόπο, τα 11,5 δις αφορούν τον τρέχοντα προϋπολογισμό, του 2012 και όχι ένα αόριστο γενικό χρέος. Ενώ δηλαδή είπαμε ότι θα προσέχουμε να μην ξεφεύγουμε στις δαπάνες το 2012 και να εισπράττουμε τα χρωστούμενα, πέσαμε έξω κατά 11,5 δις. Απλό; Μάλλον. Που εμπλέκεται η τρόικα σε αυτό; Μα, κάποιος πρέπει να πληρώσει το λογαριασμό.  Ας κάνουμε μια ακόμα απλοϊκή υπόθεση εργασίας: έστω ότι η τρόικα μας έδινε τα 31 δις της δόσης, όπως περίπου είχαμε αποφασίσει (ξεχνώ για λίγο ότι υπήρχαν δεσμεύσεις και όροι που έπρεπε να τηρηθούν). Ξέραμε ότι τα χρήματα αυτά δίνονται για συγκεκριμένο σκοπό και σίγουρα όχι για κάλυψη τρεχουσών αναγκών. Δεν θα είχαμε λοιπόν λύσει το πρόβλημα με το έλλειμμα στον τρέχοντα προϋπολογισμό. Τι μπορούσαμε να κάνουμε; Περικοπές. Στο ύψος του ελλείμματος, άντε λίγο παρακάτω. Περικοπές που θα απέδιδαν τώρα, άμεσα αποτελέσματα. Όχι το 2014, όχι το 2015. Τώρα. Ή αυτό ή δεν θα πληρώναμε μισθούς, συντάξεις, φάρμακα και άλλα. Αυτό δεν είναι απειλή, δεν είναι εκβιασμός, δεν είναι παραμύθι. Είναι η σκληρή πραγματικότητα. Αυτήν έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Την ίδια θα έχουμε και του χρόνου.  Όσο κινούμαστε πολιτικά στη λήψη ταμειακών μέτρων, μέτρων δηλαδή που μας λύνουν το πρόβλημα της επάρκειας μετρητών τη στιγμή που μας λείπουν, τόσο το πρόβλημα θα επανέρχεται και κάθε φορά θα γίνεται δυσκολότερο. Επειδή λοιπόν οι πολιτικοί μας είναι θρασύδειλοι και δεν τολμούν να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεών τους, δεν έχουν τα κότσια να βγουν και να πουν ότι τα έκαναν μπάχαλο και θα πρέπει να βρουν με κάποιο τρόπο 11.5 δις που μας λείπουν, το ρίξανε στην τρόικα. Την κακιά. Την άκαρδη. Λες και οι λογιστές τεχνοκράτες της τρόικα ήρθαν εδώ ως κοινωνικοί λειτουργοί με σκοπό να απαλύνουν τον πόνο του Αυτιά και του Κουβέλη. Κουβέντα όμως για τις ευθύνες τους και λέξη για την λύση.
Η λύση ποια είναι; Πολλές. Από την επίσημη κήρυξη πτώχευσης ως την υιοθέτηση δομικών αλλαγών στο κράτος και την οικονομία. Ο στόχος: ανάπτυξη, αύξηση του εθνικού προϊόντος, δημιουργία πλεονάσματος, σταδιακή αποπληρωμή του χρέους, δημιουργία συνθηκών οικονομικής (και κατ΄ επέκταση πολιτικής) σταθερότητας. Όλα τα παραπάνω ΜΑΖΙ με τα ταμειακά. Τα ταμειακά είναι αναγκαία, αυτά είναι απαραίτητα. Αλλά με αυτό θα ασχοληθούμε σε επόμενη ανάρτηση.

Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012

Ο Συμμετοχικός Προϋπολογισμός και η Φαντασία


Ο επικήδειος του Περικλέους από τον |Hector Leroux
Το 2006, προσπαθώντας (ανεπιτυχώς) να προωθήσω την ιδέα των συμμετοχικών προϋπολογισμών σε παράγοντες της αυτοδιοίκησης, είχα κάνει μια - αιρετική για τα αυτιά του ακροατηρίου μου - πρόταση αναζήτησης πόρων προς όφελος της κοινωνίας των πολιτών. Πρόταση η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα δράσης μιας αυτοδιοίκησης «νέου τύπου».
Ας δούμε όμως τι είναι ο συμμετοχικός προϋπολογισμός.
Αν και παραπλανητικός, ο τίτλος έχει επικρατήσει. Παραπλανητικός με την έννοια ότι όταν κανείς αναφέρεται σε προϋπολογισμό και συνεπώς σε οικονομικά μεγέθη, ο επιθετικός προσδιορισμός πιθανότερο είναι να αναφέρεται σε αυτά τα μεγέθη. Όμως ο προσδιορισμός «συμμετοχικός» δεν εννοεί κάποιου είδους οικονομική συμβολή από οποιονδήποτε αλλά αναφέρεται στην συμμετοχή των πολιτών στη σύνταξή του.
Σύμφωνα με την Wikipedia, ο συμμετοχικός προϋπολογισμός (participatory budgeting) είναι μια διαδικασία δημοκρατικής διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων καθώς και ένα είδος συμμετοχικής δημοκρατίας στην οποία απλοί άνθρωποι αποφασίζουν πώς να διαθέσουν μέρος του δημοτικού ή δημόσιου προϋπολογισμού. Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να εντοπίζουν, να συζητούν και να ιεραρχούν τις δαπάνες για δημόσια έργα και τους δίνει τη δύναμη να αποφασίζουν στην πράξη για το πώς δαπανώνται τα χρήματά τους.
Στην ουσία, μια αυτοδιοικητική μονάδα – ένας Δήμος για παράδειγμα - καλεί τους κατοίκους μιας ορισμένης περιοχής – μιας Δημοτικής Ενότητας - να αποφασίσουν τον τρόπο και τον τόπο που θα διαθέσουν συγκεκριμένα χρηματικά ποσά.  Τα ποσά που διατίθενται αφορούν έργα τοπικού ενδιαφέροντος, όπως συντήρηση οδών, κατασκευή πεζοδρομίων, διαμόρφωση δημόσιων χώρων. Δεν αφορούν μισθοδοσίες, χρηματοδότηση δραστηριοτήτων, υπερτοπικά έργα. Επίσης, τα ποσά που διατίθενται καθορίζονται από την κεντρική διοίκηση, το Δημοτικό Συμβούλιο εν προκειμένω.
Μια ομάδα πολιτών, συνήθως το τοπικό συμβούλιο της Δημοτικής Ενότητας έχει την ευθύνη συγκέντρωσης των προς χρηματοδότηση έργων. Στην κατάρτιση της λίστας μπορεί να συμβάλει ο καθένας, άτομο ή συλλογικότητα. Η κεντρική διοίκηση, τα επιμελητήρια και οι επιστημονικοί σύλλογοι παρέχουν πλήρη και δωρεάν επιστημονική, διοικητική και γραμματειακή υποστήριξη στην συνέλευση και στα μέλη της. Η υποστήριξη παρέχεται σε όλα τα στάδια του Σ(υμμετοχικού) Π(ροϋτπολογισμού): από την κατάρτιση της λίστας των προς εκτέλεση έργων, το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης ως την τελική απόφαση. Ο διάλογος που ακολουθεί είναι δομημένος, προσεκτικά οργανωμένος και τείνει στη λήψη απόφασης εντός συγκεκριμένης αποκλειστικής προθεσμίας.
Η τοπική παρέμβαση μπορεί να λήξει με την κατάρτιση του προϋπολογισμού αλλά εφόσον υπάρξει η ωριμότητα και σωρευθεί η ανάλογη εμπειρία, μπορεί να επεκταθεί στην επίβλεψη της εκτέλεσης και στην παραλαβή του οποιουδήποτε έργου.
Είναι προφανές ότι η διαδικασία του Σ.Π. μεταφέρει τον πολίτη από την θέση του παθητικού θεατή – καταναλωτή των όποιων αποφάσεων που λαμβάνονται από άλλους στο όνομά του, στη θέση του Πολίτη. Ο Σ.Π. είναι ουσία, καθώς μέρος της ευθύνης της λειτουργίας της πολιτείας μεταφέρεται στην βάση, στον πολίτη αλλά είναι και εκπαίδευση αφού ο πολίτης μαθαίνει να συμπεριφέρεται σαν τέτοιος, γνωρίζει τι είναι ευθύνη και ξέρει να τιμά καλύτερα ένα έργο στου οποίου την κατασκευή συμμετείχε.
Είναι επίσης προφανές ότι η διαδικασία του Σ.Π. μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μια παράσταση σκηνοθετημένη από την κεντρική εξουσία με τη συμμετοχή χαμηλόμισθων κομπάρσων. Για να μην αποτελέσει άλλοθι συμμετοχής απαιτείται η θεσμική θωράκισή της και η ολόπλευρη στήριξή της από πολίτες και συλλογικότητες. Διαφορετικά θα καταστεί ένας ακόμη γραφειοκρατικός δυσκίνητος και άχρηστος μηχανισμός (χρήσιμος μόνο για να «πλουτίζει» βιογραφικά υποψήφιων πολιτευτών) σαν την δημόσια διαβούλευση για τα μεγάλα έργα.
Γυρίζοντας ξανά στην αρχή του άρθρου, αν κάποιος θελήσει να ενισχύσει τον θεσμό του τοπικού Σ.Π., θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να βρει ανεξάρτητους από την κεντρική διοίκηση πόρους τους οποίους θα μπορούσε επίσης να διαχειρίζεται τοπικά μια κοινωνία – στο πλαίσιο αρχών λειτουργίας του Σ.Π. Θέλοντας να καταδείξω ότι αυτό που λείπει πολλές φορές είναι η φαντασία είχα φέρει το εξής παράδειγμα: Είναι γνωστό ότι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας εγκαθιστούν κεραίες αναμετάδοσης σήματος, ειδικά εντός του πολεοδομικού ιστού, ανάλογα με την διαθεσιμότητα επιφάνειας προς ενοικίαση. Είναι γνωστό επίσης ότι, λόγω των αντιδράσεων πληρώνουν σημαντικά ποσά ως ενοίκιο χρήσης. Δεν θα ήταν δυνατό ο Δήμος σε συνεννόηση με τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας να σχεδιάσουν έναν χάρτη με τα αναγκαία σημεία ώστε να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό δίκτυο σήματος ώστε να υπάρχει ανεμπόδιστη επικοινωνία με την ελάχιστη ακτινοβολία; Κι αν αυτό γινόταν δυνατό, δεν θα μπορούσε να ζητήσει ο Δήμος να βρεθεί λύση ώστε η κάθε κεραία να εξυπηρετεί όλους τους πάροχους σήματος; Δεν θα μπορούσε, τέλος, να απαιτήσει την καταβολή ενός κοινωνικού ενοικίου το οποίο θα εισέπρατταν οι Δημοτικές Ενότητες και θα το διέθεταν ενισχυτικά στον Σ.Π. τους;
Με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαν τοπικά συμβούλια να αναλάβουν την διαχείριση των οργανικών απορριμμάτων, παράγοντας και διαθέτοντας κομπόστ, να αναλάβουν την διαχείριση ανακυκλώσιμων υλικών και άλλες τέτοιες δράσεις οι οποίες έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα: από την μία εξασφαλίζουν ίσως μικρούς πόρους στη γειτονιά αλλά ταυτόχρονα μειώνουν σημαντικά τον όγκο και το βάρος των απορριμμάτων που καλείται ο Δήμος να διαχειριστεί συνολικά εξοικονομώντας κατ’ αυτό τον τρόπο τεράστια ποσά τα οποία η Δημοτική Αρχή μπορεί να κατευθύνει σε άλλες, πιο παραγωγικές δραστηριότητες.
Γίνεται έτσι εμφανές ότι αυτό που λείπει είναι η αποφασιστικότητα ώστε μερικά πράγματα να υλοποιηθούν ενώ αυτό που περισσεύει και είναι δωρεάν διαθέσιμο είναι η φαντασία. Ας την εκμεταλλευτούμε. 

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

Ιδιωτικοποιήσεις και Περιβάλλον


Ακούγεται συχνά, ειδικά από τους ένθερμους θιασώτες του κρατισμού, ότι η ιδιωτική οικονομία είναι εχθρός του περιβάλλοντος. Ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να κρατηθεί το κράτος μακριά από την παραγωγή και την αγορά, ισοδυναμεί με καταδίκη του πλανήτη σε θάνατο.
Βέβαια κανείς από τους παραπάνω δεν μπορεί να δώσει μια πειστική απάντηση στην ερώτηση, αν ισχύουν τα παραπάνω γιατί στη Γερμανία, για παράδειγμα, το περιβάλλον τυγχάνει καλύτερης μεταχείρισης από ότι στην Ελλάδα.
Η διαπίστωση αυτή μπλοκάρει την θεωρία και αναιρεί την επιχειρηματολογία όσων αντιτίθενται στις ιδιωτικοποιήσεις, ανεξάρτητα από τα κίνητρα του καθενός από αυτούς ξεχωριστά.
Είτε πρόκειται για ιδεοληπτική τύφλωση είτε για θέση που υπαγορεύεται από το στενά εννοούμενο οικονομικό συμφέρον, οι θιασώτες του κρατισμού αρνούνται να δουν την αλήθεια και η αλήθεια είναι ότι η σχέση του κράτους με τα μέσα παραγωγής δεν καθορίζει το βαθμό προστασίας του περιβάλλοντος.
Τι είναι αυτό που κάνει πολλές Ευρωπαϊκές χώρες να πρωτοπορούν στην περιβαλλοντική προστασία αλλά και στην ταυτόχρονη απεμπλοκή του κράτους από τα μέσα παραγωγής και την αγορά; Η απάντηση σε αυτό είναι μια: η ύπαρξη οργανωμένου κράτους και αποτελεσματικών κρατικών δομών.
Ακούγεται παράδοξο αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό: μόνο ένα οργανωμένο κράτος μπορεί να εξασφαλίσει το περιβάλλον και ταυτόχρονα να αυτοπεριοριστεί στον αποκλειστικό του ρόλο, αφήνοντας χώρο και πεδίο δράσης στους πολίτες του.
Διότι ένα οργανωμένο κράτος θεσπίζει κανόνες, ελέγχει αποτελεσματικά την εφαρμογή τους και εκπαιδεύει τους πολίτες του στην έμπρακτη φροντίδα για το περιβάλλον.
Με βάση τα παραπάνω, αυτό που έχει ανάγκη η Ελλάδα σήμερα, στην νέα της τραγική πραγματικότητα, δεν είναι η διατήρηση ενός μοντέλου κράτους και των πολιτικών πρακτικών που αποδεδειγμένα οδήγησαν μέχρις εδώ. Ούτε είναι η στροφή σε περισσότερο κράτος.
Αυτό που έχει ανάγκη η Ελλάδα σήμερα είναι βαθιές και γενναίες μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν στην νέα κοινωνική ηθική η οποία θα στηρίζεται στο τρίπτυχο Νόμος, Έλεγχος, Παιδεία. Εξ άλλου, αυτά έχει υποχρέωση το κράτος να προσφέρει στους πολίτες του. 
Από αυτή την γωνιά θέασης, οποιαδήποτε λογική προστασίας του περιβάλλοντος που προϋποθέτει διατήρηση του κρατισμού είναι μάλλον συντηρητική άποψη που βοηθά στην αναπαραγωγή του διεφθαρμένου και εν σήψη πολιτικού παρελθόντος και θέτει εν αμφιβόλω τις πιεστικές ανάγκες για δομικές αλλαγές στον τρόπο που ασκείται η διοίκηση στην Ελλάδα.
Το παραπάνω δεν αποτελεί δικαιολογία σε ένα άνευ όρων πέρασμα από τον κρατισμό στην ελεύθερη αγορά. Είναι προφανές ότι οι πορείες μετάβασης και μεταρρυθμίσεων πρέπει να είναι παράλληλες. Είναι προφανές επίσης ότι θα πρέπει να δοθούν σκληρές μάχες σε κάθε βήμα της νέας πορείας  επειδή κάποιοι θα επιχειρούν να χειραγωγήσουν το Νόμο και να παρεμποδίσουν τον ‘Έλεγχο. Όσο νωρίτερα επικεντρωθούμε σε αυτές τις μάχες τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να τις κερδίσουμε και τόσο ταχύτερα θα βγει η Ελλάδα από τη νέα της πραγματικότητα. 

Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

Νερό σαν το χρυσάφι


Έβρεξε χθες. Λυτρωτική βροχή, ξέπλυνε τα σκονισμένα πεζοδρόμια, πότισε τα ασθενικά δημοτικά δεντράκια τους αλλά και τις πλούσιες πρασιές των σπιτιών. Παρατηρούσα από το μπαλκόνι μου τα ρυάκια στα ρείθρα των πεζοδρομίων κι από τις δυο μεριές του δρόμου. Μου αρέσει να κοιτάζω τα μικρά, καθημερινά και ασήμαντα πράγματα  που όμως ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα, μια περιοδικότητα που μου υπενθυμίζει ότι η ζωή συνεχίζεται και με κάνει να βγαίνω από το σπιράλ της εθνικής κατάθλιψης που έφερε η νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα.
Παρατηρούσα το νερό να κυλά γρήγορα στις κατηφοριές της Ηλιούπολης μέχρι να συναντήσει ένα σε λειτουργία φρεάτιο ομβρίων ή να φτάσει σε παράλληλους στις ισοϋψείς δρόμους και να λιμνάσει ώσπου ή να εξατμιστεί ή να στραγγίξει αργά στα βουλωμένα φρεάτια.  Παρατηρούσα το νερό στο δρόμο του για τη θάλασσα.
Στο μυαλό μου ήρθε ένας άλλος δρόμος, στη θάλασσα αυτή τη φορά. Ο δρόμος που ακολουθούν καθημερινά καράβια μεταφέροντας νερό σε 22 νησιά του Αιγαίου προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι καθημερινές ανάγκες τους.
Ανατρέχοντας σε πληροφορίες, ανακάλυψα ότι το κόστος μεταφοράς του νερού, κυμαίνεται από 5.5 και φτάνει τα 12.5 € ανά κυβικό μέτρο με την συνολική ετήσια δαπάνη επίσης να ξεκινά από τα 8 και να ξεπερνά τα 13 εκατομμύρια ευρώ. Αυτή η δαπάνη αφορά μόνο το κόστος μεταφοράς και δεν περιλαμβάνει την επιτόπια διαχείριση, η οποία προσθέτει στην τελική τιμή διάθεσης.
Έκανα έναν πρόχειρο υπολογισμό με το χθεσινό ψιλόβροχο. Η Ηλιούπολη δέχτηκε 1,8 χιλιοστά βροχής και έχει δομημένη έκταση περίπου εφτά χιλιάδες στρέμματα, άρα δέχτηκε 12.600 κυβικά μέτρα νερό. Με μια μέση τιμή κόστους μεταφοράς στα νησιά, μόνο από την χθεσινή βροχή και μόνο από την Ηλιούπολη, κοντά στις 90.000 ευρώ κατέληξαν στη θάλασσα.
Το πρόβλημα της λειψυδρίας ούτε καινούργιο είναι, ούτε μαγικές λύσεις έχει. Αν μάλιστα κανείς το δει μεμονωμένα σαν «πρόβλημα λειψυδρίας», πιθανώς να χάσει κρίσιμες παραμέτρους του ζητήματος. Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας απαιτεί μια σειρά έργων, όπως, κατασκευή φραγμάτων συγκράτησης απορροών ή εγκαταστάσεις αφαλάτωσης. Τα έργα αυτά μπορούν να λύσουν χρόνια προβλήματα που ταλανίζουν μεγάλη μερίδα των νησιών μας. Η δρομολόγηση όμως τέτοιων έργων σκοντάφτει κυρίως σε θέματα χρηματοδότησης αλλά και  σε βάσιμες ή μη αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις ή σε ενστάσεις που υποστηρίζονται από πολλαπλά οικονομικά συμφέροντα.
Οι αντιδράσεις των οικονομικών συμφερόντων, εφόσον δεν εδράζονται σε λογικές του «κοινού καλού» αλλά στην διατήρηση χαριστικών προνομίων, δεν αφορούν κανένα και δεν λαμβάνονται υπόψη σε οποιονδήποτε σχεδιασμό παρά μόνο ως εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Οι αντιδράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων ή άλλων συλλογικοτήτων λύνονται μέσα από έναν ειλικρινή διάλογο που σκοπό έχει την εύρεση και εφαρμογή της βέλτιστης λύσης ή λύσεων κατά περίπτωση. Πως όμως βρίσκεις οικονομικούς πόρους;
Το πρώτο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς είναι να βρει τεχνικές μείωσης των κατά κεφαλή αναγκών νερού. Υπάρχει μια σειρά πρωτοβουλιών που μπορεί να οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα με μερικές από αυτές, ενδεικτικά, να είναι:
1.       Μόνιμη ενημερωτική εκστρατεία με πρακτικές συμβουλές εξοικονόμησης νερού στο σπίτι.
2.       Χρέωση από το πρώτο κυβικό κατανάλωσης (χωρίς πάγιο) και κλιμακωτή τιμολόγηση ώστε να καθίσταται οικονομικά απαγορευτική η σπατάλη νερού.
3.        Επιθετική προώθηση της χρήσης ξερικών φυτών στους κήπους και τις πρασιές τουριστικών μονάδων και οικιών.
Πέρα από τις soft ενέργειες, όπως οι παραπάνω, είναι αναγκαίο να ληφθούν και άλλες πρωτοβουλίες σε νομοθετικό επίπεδο οι οποίες επίσης θα οδηγήσουν σε, σαφώς μεγαλύτερη, μείωση των κατά κεφαλή αναγκών σε νερό.
Μια τέτοια νομοθετική πρωτοβουλία μπορεί να είναι η υποχρεωτική κατασκευή υπόγειων δεξαμενών συλλογής των ομβρίων υδάτων σε όλες τις νεόδμητες οικοδομές. Μια σωστά διαστασιολογημένη και κατασκευασμένη δεξαμενή ομβρίων, με εφαρμογή απλών πρακτικών μεθόδων μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες άρδευσης ενός κτιρίου, την καθαριότητα  των χώρων ή και το νερό της τουαλέτας.  Αν η ρύθμιση αυτή συνοδευτεί και με κίνητρα κατασκευής τέτοιων δεξαμενών σε υπάρχουσες οικοδομές, το τελικό αποτέλεσμα – σε ποσότητες νερού - θα είναι σαφώς καλύτερο. Αν, επί παραδείγματι, προβλεφθούν γενναίες εκπτώσεις στην τιμή του νερού ή ακόμα και των δημοτικών τελών για μια δεκαετία, τότε πολλοί ιδιοκτήτες κατοικιών μπορεί να επιλέξουν την εγκατάσταση συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού.
Μια δεύτερη νομοθετική πρωτοβουλία, μπορεί να είναι η θέσπιση ειδικού τέλους εδαφοκάλυψης υπέρ ενός ταμείου χρηματοδότησης έργων αντιμετώπισης της λειψυδρίας. Το ταμείο εδαφοκάλυψης θα αφορά την κατασκευή έργων σφράγισης της ελεύθερης επιφάνειας του εδάφους, όπως μεγάλοι ασφαλτοστρωμένοι χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων σε εμπορικά κέντρα ή κτίρια που επιλέγουν να σφραγίσουν με οποιοδήποτε οικοδομικό υλικό μεγάλο μέρος του οικοπέδου τους. Στο ταμείο αυτό μπορεί να καταλήγουν πόροι και από άλλα αντικίνητρα κατανάλωσης νερού ύδρευσης ή άλλων χρήσεων.
Μια τρίτη νομοθετική ρύθμιση μπορεί να είναι η προώθηση της επαναχρησιμοποίησης του νερού εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Η επαναχρησιμοποίηση μάλιστα μπορεί να γίνει υποχρεωτική για συγκεκριμένες εγκαταστάσεις σε περιοχές με έντονο και μόνιμο πρόβλημα λειψυδρίας. Μπορεί επίσης πόροι από αντικίνητρα για τη μη επαναχρησιμοποίηση να καταλήγουν στο ίδιο ταμείο που αναφέρθηκε παραπάνω.
Όπως γίνεται εύκολα φανερό ο σκοπός του συνόλου των soft αλλά και των άλλων πρωτοβουλιών είναι πολλαπλός, όπως πολλαπλά είναι και τα οφέλη. Κατ’ αρχάς, μειώνουν τις κατ’ άτομο ανάγκες σε νερό ή πόσιμο νερό άρα και τις ποσότητες που θα πρέπει είτε να μεταφερθούν είτε να επεξεργαστούν ώστε να είναι διαθέσιμες στους τελικούς χρήστες. Αυτό με τη σειρά του, οδηγεί στην ανάγκη μικρότερης κλίμακας, άρα μικρότερης δαπάνης έργων. Κατά δεύτερο, καθιστά περισσότερο βιώσιμη τη χρήση ενός πόρου σε ανεπάρκεια, όπως είναι το νερό. Τρίτο, εξοικονομούνται μεγάλες ποσότητες πόσιμου νερού που σήμερα οδηγείται σε χρήσεις εκτός της ύδρευσης και τέταρτο, συγκεντρώνονται αναγκαίοι πόροι για την μελέτη και κατασκευή έργων μόνιμης κάλυψης των αναγκών περιοχών με λειψυδρία.
Η λογική αυτή, με περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική διάσταση πρέπει να γίνει η κρατούσα λογική που θα διατρέχει οριζόντια σχεδόν το σύνολο των προς αντιμετώπιση θεμάτων εάν επιθυμούμε να εγκαταλείψουμε οριστικά το μοντέλο άσκησης της πολιτικής που μας οδήγησε στην νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που βιώνουμε. 

Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2012

Πόσα χρήματα πετάμε στα σκουπίδια των Νοσοκομείων;


Επανερχόμενος σε όσα έγραφα σε προηγούμενο άρθρο μου, φέρνω σήμερα μια σειρά σημαντικές πληροφορίες οι οποίες συνηγορούν υπέρ της επαναχρησιμοποίησης ιατρικών εργαλείων ή υλικών. Οι πληροφορίες αυτές έχουν να κάνουν κυρίως με την εδραίωση ενός αισθήματος ασφάλειας σε όσους εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Η μονομερής αναφορά στα ισχύοντα στην Γερμανία είναι υποχρεωτική για εμένα καθώς δεν υπάρχει άλλη ολοκληρωμένη νομοθετική προσέγγιση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και επειδή η αυστηρότητά της είναι μια επιπλέον εξασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών που υποχρεούται ένας επιχειρηματίας ή μια κρατική δομή να παράσχει στους πολίτες. 
Ελπίζω να έδωσα το αρκετές πληροφορίες ώστε να αρχίσουν να γίνονται πράξεις κάποιοες ενέργειες που θα εξασφαλίσουν χρήματα στην υγεία. Χρήματα που είναι πιεστικά αναγκαία αν θέλουμε να αποφύγουμε την ολοκληρωτική κατάρρευση του συστήματος υγείας και μαζί με αυτό την κοινωνική έκρηξη.

Προκειμένου να δώσω μια τάξη μεγέθους των χρημάτων που μπορούν να εξοικονομηθούν – μόνο η πλήρης αποτύπωση της κατάστασης μπορεί να δώσει καθαρή εικόνα – να πω μόνο ότι μεγάλο νοσοκομείο της Αθήνας, δαπανά περί τα τριάντα εκατομμύρια ευρώ σε υλικά μιας χρήσης. Αν το 10% από αυτά ξαναχρησιμοποιύνταν, τότε θα υπήρχε μια εξοικονόμηση της τάξης του 1.000.000 ευρώ. Δεν αξίζει αλήθεια να το δοκιμάσουμε;

Πιστοποιημένη επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών υλικών.  

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να διέπει την επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών υλικών. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης επίσης δεν υπάρχει ανάληψη πρωτοβουλίας η οποία να αποσαφηνίζει τις διαδικασίες, τους τρόπους και τις μεθόδους τις οποίες κανείς πρέπει να ακολουθεί ώστε να εγγυάται την ασφάλεια και την ποιότητα της εργασίας του. Σε επίπεδο κρατών, η Γερμανία έχει αυτή τη στιγμή το αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο τόσο για την αδειοδότηση των σχετικών εταιρειών όσο και για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται σε όλες τις φάσεις της επανεπεξεργασίας των ιατρικών υλικών. Σύμφωνα με την νομοθεσία αυτή, ως επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών υλικών είναι η εργασία μέσω της οποίας και με την χρήση των κατάλληλων διαδικασιών, η κατάσταση του επανεπεξεργασμένου υλικού είναι απολύτως ισοδύναμη με αυτή ενός καινούργιου. Ένα επανεπεξεργασμένο προϊόν πρέπει να πληροί τους όρους της οδηγίας 93/42/ΕΕ «περί ιατρικών εργαλείων και συσκευών» στην ίδια έκταση με ένα καινούργιο προϊόν.  Ό,τι δηλαδή ισχύει για ένα καινούριο προϊόν, ισχύει και για το επανεπεξεργασμένο. Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι οι υπάρχουσες και εν ισχύ νομικές απαιτήσεις δεν αποκλείουν την επανεπεξεργασία των προς απόρριψη ιατρικών εργαλείων σε εθνικό ή Ευρωπαϊκό επίπεδο, χωρίς βέβαια και να την επιβάλουν σε εθνικό επίπεδο.

Επανεπεξεργασία χωρίς πιστοποίηση; Φυσικά όχι!

         Στην Γερμανία, από τα τέλη του 2007 έχει απαγορευθεί η λειτουργία εταιρειών επανεπεξεργασίας οι οποίες δεν έχουν πιστοποιηθεί. Τότε, το Διοικητικό Εφετείο (Oberverwaltungsgericht,   OVG) της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας απαντώντας σε ερώτημα κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει η επανεπεξεργασία ιατρικών εργαλείων ή υλικών που κατατάσσονται στην κατηγορία “Critical C” , απεφάνθη ότι: σύμφωνα με τον Νόμο περί Ιατρικών Προϊόντων και το διάταγμα που διέπει την υιοθέτηση, λειτουργία και χρήση ιατρικών εργαλείων και υλικών, ιατρικά εργαλεία που κατατάσσονται στην κατηγορία “Critical C” θεωρούνται ορθώς επανεπεξεργασμένα όταν τηρούνται οι συστάσεις του  Ινστιτούτου Robert Koch και του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Φαρμάκων και Ιατρικών Προϊόντων. Επιπρόσθετα, το δικαστήριο επέβαλε την υιοθέτηση ενός αυστηρού συστήματος διαχείρισης ποιότητας, πιστοποιημένου από διαπιστευμένο φορέα. Δεδομένου ότι κατά τη στιγμή της απόφασης καμιά πιστοποίηση τέτοιου είδους δεν υπήρχε, το δικαστήριο απαγόρευσε σε κάθε εταιρεία να επανεπεξεργάζεται ιατρικά εργαλεία και υλικά, μέχρι να πιστοποιηθεί ανάλογα, προτάσσοντας  την προστασία των ασθενών έναντι των οικονομικών ή και νομικών συμφερόντων των εταιρειών. Σήμερα, λειτουργούν πλέον νόμιμα μερικές εταιρείες έχοντας υιοθετήσει ένα αυστηρό σύστημα υποδοχής, ελέγχου, επανεπεξεργασίας και επιστροφής στον δικαιούχο μιας σειράς ιατρικών – νοσοκομειακών εργαλείων και υλικών. Το σύστημα αυτό εξασφαλίζει ότι κάθε εργαλείο ή υλικό που παραδίδετε προς χρήση είναι από κάθε άποψη, όχι σαν καινούργιο αλλά καινούργιο.
         Η επανεπεξεργασία των ιατρικών νοσοκομειακών υλικών  σύμφωνα με τα πρότυπα και τις οδηγίες του Ινστιτούτου Robert Koch, είναι απόλυτα ασφαλής όντας ταυτόχρονα οικονομικά κα οικολογικά ορθή ως πρακτική. Αυτό επιτρέπει σε όσους εκτελούν πιστοποιημένη επανεπεξεργασία να τηρούν τις ίδιες προδιαγραφές με κάθε ισοδύναμο νέο προϊόν τόσο από άποψη τήρησης των κανόνων υγιεινής όσο και από άποψη τεχνικής και λειτουργικής επάρκειας.  Όλες οι παραπάνω εταιρείες προσφέρουν ασφαλιστική κάλυψη των προϊόντων τους έναντι βλάβης σε ανθρώπους ή μηχανήματα ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ.

Παραδείγματα τηρουμένων επιμέρους πιστοποιήσεων

ü  Πιστοποίηση κατά DIN EN ISO 13485:2003 για την επανεπεξεργασία ιατρικών προϊόντων σύμφωνα με τις οδηγίες του Ινστιτούτου Robert Koch, τα οποία έχουν καταταχθεί ως “Critical C”.
ü  Τελικός καθαρισμός, έλεγχοι λειτουργικότητας και συσκευασία αποστείρωσης: ISO 7ης τάξης σύμφωνα με DIN EN ISO 14644-1
ü  συσκευασία των υλικών σύμφωνα με το πρότυπο EN 868
ü  Πιστοποιημένη αποστείρωση με τη χρήση Οξειδίου του Αιθυλενίου σύμφωνα με το πρότυπο DIN EN ISO 11135.p
Σημείωση: Ως «Critical C» κατηγοριοποιούνται εργαλεία ή υλικά με ιδιαίτερα υψηλές απαιτήσεις προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση. Ο διαδικασίες αυτές υποχρεωτικά εκ του νόμου περιλαμβάνουν τα εξής στάδια: α) Προετοιμασία, οπτικός έλεγχος για εμφανείς φθορές ή αλλοιώσεις, β) λεπτομερής καθαρισμός και απολύμανση, γ) εξειδικευμένη εξέταση της αρτιότητας και λειτουργικότητας  από ηλεκτρικής και μηχανικής άποψης και δ) αποστείρωση και ε) όλα τα στάδια πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένα πρότυπα και οι διαδικασίες να παρακολουθούνται και να πιστοποιούνται από διαπιστευμένους φορείς πιστοποίησης ποιότητας.
   Το σύνολο της διαδικασίας  παρακολουθείται και ελέγχεται από την αρμόδια αρχή σύμφωνα με την § 26 του ισχύοντος Νόμου περί Ιατρικών Προϊόντων της Γερμανία. Αυτό σημαίνει ότι  το υιοθετημένο σύστημα ολικής διαχείρισης ποιότητας σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, διασφαλίζει ότι σε κάθε τακτικό ή έκτακτο έλεγχο, οι εταιρείες πρέπει να αποδεικνύουν την αυστηρή λειτουργία τους εντός των ορίων και των όρων λειτουργίας τους.