Η αμφισβητήσιμη αξιοπιστία του Κράτους

Το καλοκαίρι του 2011, μια παρέα τεσσάρων ατόμων διασχίζαμε με αυτοκίνητο την Εγνατία από την Κομοτηνή προς Θεσσαλονίκη. Σε κάποιο σημείο του δρόμου, από ψηλά παρατηρούσαμε στον κάμπο πλήθος στηλών καπνού να υψώνονται μαύρες προς τον ουρανό. «Τι είναι αυτό;» ρώτησε ένας εκ των συνταξιδιωτών μου. «Θυσίες στο θεό της αγροτικής παραγωγής» απάντησε αστειευόμενος ο άλλος. Του εξήγησα ότι οι αγρότες καίνε τις καλαμιές που απέμειναν στο χωράφι μετά τον θερισμό των δημητριακών. «Αυτό δεν απαγορεύεται;» μου είπε. «Ναι, απαγορεύεται» απάντησα και ακολούθησε σιωπή.

«Νόμοι που το κράτος δεν μπορεί ή δεν θέλει να εφαρμόσει, δεν θα πρέπει να ψηφίζονται» είπε μετά λίγη ώρα.

Αναρωτήθηκα πόσο δίκιο είχε. Αυτή η μικρή παρατήρηση με αφορμή ένα θεωρητικά ασήμαντο συμβάν αποκάλυψε το μέγεθος της αναξιοπιστίας του κράτους, όπως και αν αυτό μπορεί να περιγραφεί.

Θυμήθηκα τον Νόμο για την απαγόρευση του καπνίσματος, τον Νόμο του ’99 για την διαχείριση των υδάτων, τον νόμο για την αδειοδότηση και λειτουργία κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Αναρωτήθηκα πόσοι νόμοι έχουν ψηφιστεί και βρίσκονται σε ισχύ που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ ή δεν εφαρμόζονται πλέον.

Αναρωτήθηκα τι είδους μάθημα δια του παραδείγματος δίνει ένα τέτοιο κράτος  στους πολίτες του. Πως μπορεί να ζητά ή πολύ περισσότερο να απαιτεί σεβασμό στο Νόμο όταν δεν σέβεται, δεν  εφαρμόζει ή δεν επιβάλει την εφαρμογή όσων το ίδιο νομοθετεί. Τι είδους κράτος είναι αυτό που δεν στηρίζεται σε πέντε - δέκα βασικές αρχές.

 Το κράτος οφείλει να είναι αξιόπιστο, σοβαρό. Να εμπνέει ασφάλεια και σιγουριά. Αν το κράτος δεν τηρεί τις υποσχέσεις του  ή τις δεσμεύσεις του  δεν είναι κράτος δικαίου και δεν μπορεί να ζητά από τους κατοίκους να συμπεριφέρονται σαν πολίτες. Ένας ίσως από τους λόγους που καταρτίζονται και ψηφίζονται νομοσχέδια πολύπλοκα, με πληθώρα διατάξεων και δαιδαλώδη δομή είναι ακριβώς επειδή γίνεται προσπάθεια να ενσωματωθούν σε αυτά τρόποι παράκαμψής των.

Τελευταίο παράδειγμα κρατικής αναξιοπιστίας, η επιβολή έκτακτου τέλους στα φωτοβολταϊκά. Το κράτος έδωσε άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βάση ένα νομοθετικό πλαίσιο το οποίο ήταν σκανδαλωδώς ευνοϊκό προς τους υποψήφιους επενδυτές. Οι τελευταίοι φυσικά ανταποκρίθηκαν. Όταν το έκαναν, ήρθε πάλι το κράτος εν είδη θηρευτή να μαζέψει τα θύματά του από τις παγίδες που τους έστησε και επέβαλε έκτακτο τέλος 30% - πλέον της τρέχουσας φορολόγησης – απαξιώνοντας πλήρως την όποια επένδυση και αποτρέποντας οποιονδήποτε που είχε ίσως την σκέψη να επενδύσει στο μέλλον. 

Τώρα, κάθε πολίτης δικαιούται να μιλά για μια ακόμη φούσκα και κανείς δεν μπορεί να τον πείσει για το αντίθετο. Τώρα, πιστεύει ότι η κρίση του πετρελαίου θέρμανσης είναι φτιαχτή και σκοπό έχει να «μαζέψει» όσα λεφτά απέμειναν στην αγορά και να «φτιάξει» μερικούς κολλητούς εμπόρους και εισαγωγείς. Ας τρέξει ο κάθε πολιτικός να τους πείσει για το αντίθετο. Ας προσπαθήσει να τους πείσει ότι πρέπει να τον εμπιστεύονται. Παρέα με το χειρότερο κομμάτι της αγοράς. Αυτό της αρπαχτής. Άλλωστε αυτό τείνει να αφήσει ανέγγιχτο με την συμπεριφορά του το κράτος. Ίσως λόγω ιδεολογικής συγγένειας.