Προς ένα νέο Σύνταγμα στην Ελλάδα και την Ευρώπη

Στην περίοδο της παγίωσης της νέας εποχής, της λεγόμενης 4^ης Ελληνικής Δημοκρατίας, είναι εύκολο καταφύγιο για νέους, εκκολαπτόμενους αλλά και παλαιότερους πολιτικούς, η υιοθέτηση της ρητορικής και συνθηματολογίας του νεολαϊκισμού. Ενός λαϊκισμού που απευθύνεται στο ίδιο ακροατήριο, χαϊδεύει τα ίδια αυτιά αλλά με ελαφρά διαφορετικό τρόπο: δεν τάζει εύκολες λύσεις για την άμεση επιστροφή στο παρελθόν αλλά ένα μέλλον που δεν μπορεί, ακόμα και αν το ήθελε, να το πραγματοποιήσει. Ακόμα χειρότερα, που δεν πρέπει να χτίσει. Δεν αρκεί η πολιτική διαφοροποίηση με τα κόμματα που εκφράζουν τον κλασσικό λαϊκισμό ούτε η λεκτική αποκήρυξή του. Χρειάζεται πολιτική ωριμότητα και επίγνωση της ανάγκης για αλλαγή του τρόπου που η πολιτική ασκείται σε όλα τα επίπεδα. Χρειάζεται η ρήξη με το παρελθόν που κουβαλάμε πολλοί από εμάς στο πολιτικό μας DNA. Χρειάζονται κυρίως αποθέματα πολιτικού θάρρους.

Με τον ίδιο τρόπο είναι απαραίτητο να ανακαλύψουμε από την αρχή μερικά ακόμα  βασικά συστατικά της δημοκρατίας: τον διάλογο και την συνεργασία. Ένα πρώτο και ουσιαστικό βήμα είναι η υιοθέτησή τους σε επίπεδο καθημερινής πολιτικής πρακτικής. Για να μη μείνει στείρα και μηχανιστική ενέργεια, οφείλουμε, στην διαδικασία δόμησης της νέας εποχής, να καταστήσουμε τον διάλογο και την συνευθύνη διακυβέρνησης, δομικό συστατικό του πολιτεύματος, αναπόσπαστο μέρος του πολιτικού μας πολιτισμού.

Πέρα από την παιδεία συνεργασιών, για να επιτευχθεί αυτό απαιτούνται μια σειρά από αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της δημοκρατίας. Χρειάζονται επίσης παρεμβάσεις στο σύνταγμα. Το εύρος και το βάθος των αλλαγών αυτών, καθώς και οι αλλαγές καθ’ εαυτές πρέπει να γίνουν αντικείμενο ενός ευρύτατου διαλόγου ο οποίος θα αποτελέσει με την σειρά του πολιτικό παράδειγμα για την δημόσια ζωή της χώρας. Γι αυτό, η συνταγματική αναθεώρηση πρέπει να συνοδεύει τα προγράμματα όλων των κομμάτων που επικαλούνται την ανάγκη ριζικών μεταρρυθμίσεων. Όχι μόνο, αλλά να βρίσκεται στις πρώτες χρονικά προτεραιότητες, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς και τις διαδικασίες που προβλέπονται για την Συνταγματική αναθεώρηση.

Η Ελλάδα όμως είναι και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνά κανείς, όσο και αν τα εσωτερικά μας προβλήματα μας έχουν οδηγήσει σε έναν στρόβιλο εσωστρέφειας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ούτε ο τοκογλύφος που μας απομυζά ούτε ο μαστός που μας κρατά στη ζωή. Είναι το σπίτι μας. Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη διαδικασία αναζήτησης μέλλοντος. Ο διάλογος έχει ήδη ξεκινήσει μακριά μέχρι στιγμής από τα φώτα της δημοσιότητας και από την επίσημη πολιτική σκηνή. Πολίτες σε όλη την Ευρώπη που συμφωνούν στην προοπτική της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, συναντώνται και συζητούν με σκοπό να υποστηρίξουν την ανάγκη υιοθέτησης ενός πραγματικού Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Ενός Συντάγματος που θα προωθεί την Δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα, θα ευνοεί την συμμετοχή των πολιτών στην καθημερινή άσκηση της πολιτικής, θα επιδιώκει την έκφραση γνώμης, θα στηρίζει την μειοψηφία αλλά ταυτόχρονα θα εξασφαλίζει την κυβερνητική σταθερότητα. Ενός Συντάγματος που θα μεταθέτει το κέντρο βάρους της λήψης των αποφάσεων στο λαό με αξιόπιστο, αντιπροσωπευτικό και αδιαμφισβήτητο τρόπο.

Στον εν εξελίξει αυτό διάλογο η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια της απουσίας. Αντίθετα, μπορεί και πρέπει να μετατρέψει την εμπειρία της σε πρόταση συμβάλλοντας έτσι στην δημιουργία της νέας Ευρώπης χτίζοντας με τα ίδια υλικά την νέα Ελλάδα.