Φυτοφάρμακα

 Η ρύπανση εδαφών, επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, οι κίνδυνοι για την υγεία και την ζωή ζώντων οργανισμών η αρνητική επίδραση στην δημόσια υγεία είναι μερικές από τις επιπτώσεις της μη ορθής χρήσης και της ανεξέλεγκτης απόρριψης υπολειμμάτων ή συσκευασιών φυτοφαρμάκων στην ελληνική ύπαιθρο.

Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια πολιτική ορθής διαχείρισης όλου του κυκλώματος φυτοφάρμακο – πλαστικό γεωργικό απόρριμμα;

1.       Συνεχής και εντατική επιμόρφωση των χρηστών φυτοφαρμάκων. Σε συνεργασία με τις επαγγελματικές ενώσεις των εισαγωγέων ή παραγωγών φυτοφαρμάκων καθώς και ειδικών σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας χώρων εργασίας, εκπόνηση προγραμμάτων επιμόρφωσης αγροτών για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την κακή χρήση ή κακή εφαρμογή των φυτοφαρμάκων. Στα προγράμματα περιλαμβάνεται εκπαίδευση στο χειρισμό συσκευασιών και εξοπλισμού ψεκασμών, ορθές πρακτικές ψεκασμού, προσωπικά ή ομαδικά  μέτρα προστασίας, μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας. Περιλαμβάνεται επίσης επιμόρφωση τρόπου αδρανοποίησης συσκευασιών.

2.       Χρηματοδότηση συστήματος διαχείρισης συσκευασιών φυτοφαρμάκων και άλλων συνθετικών γεωργικών απορριμμάτων (πλαστικά συσκευασίας, καλλιέργειας κ.ά). Η διαδικασία και η μεθοδολογία είναι γνωστή, καθώς εφαρμόζεται ήδη επιτυχώς σε άλλα απορρίμματα και στηρίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Στην λιανική τιμή του προϊόντος προστίθεται ποσό – ως συνεισφορά του τελικού χρήστη – το οποίο μαζί με την συνεισφορά του παραγωγού του προϊόντος χρηματοδοτεί την διαδικασία συλλογής, μεταφοράς, συγκέντρωσης και επεξεργασίας των συσκευασιών. Επειδή ο όγκος των συσκευασιών είναι μεν μεγάλος αλλά είναι άγνωστο αν μπορεί να χρηματοδοτήσει ένα βιώσιμο σύστημα διαχείρισης (θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης) προτείνεται να ενισχυθεί με άλλα προϊόντα, όπως συσκευασίες λιπασμάτων, πλαστικά που χρησιμοποιούνται σε καλλιεργητικές πρακτικές και άλλα.

2.1.    Συγκέντρωση συσκευασιών φυτοφαρμάκων. Οι χρησιμοποιημένες συσκευασίες φυτοφαρμάκων περιέχουν υπολείμματα που τις κατατάσσουν στα επικίνδυνα και τοξικά απόβλητα και, συνεπώς απαιτείται ειδικός χειρισμός και ειδικές συνθήκες έστω και προσωρινής αποθήκευσης. Το ζήτημα αυτό πρέπει να μελετηθεί επισταμένως και ίσως να απαιτηθούν νομοθετικές παρεμβάσεις για την επίλυσή του στο πλαίσιο ενός σχεδίου διαχείρισης των συσκευασιών. Στον τομέα αυτό, η χώρα μας έχει την δυνατότητα να πρωτοπορήσει πανευρωπαϊκά, καθώς την εποχή αυτή προετοιμάζονται προτάσεις διαχείρισης συσκευασιών.

2.2.    Καθαρισμός και Διαχείριση των συσκευασιών. Άποψή μου είναι ότι η προτεινόμενη πρακτική της τριπλής πλύσης των συσκευασιών με μεγάλη ποσότητα νερού είναι τύποις διαχείριση καθώς το όλο ζήτημα επαφίεται στην καλή θέληση του αγρότη ή του χρήστη της συσκευασίας, με αποτέλεσμα κανένα σύστημα ανακύκλωσης πλαστικού να μη δέχεται τις συσκευασίες φυτοφαρμάκων λόγω του υψηλού κινδύνου σε αυτό να περιέχονται υπολείμματα τοξικών και επικίνδυνων ουσιών. Προτείνω λοιπόν τον καθαρισμό και την αδρανοποίηση των συσκευασιών σε κινητές μονάδες οι οποίες θα ανακυκλώνουν πλήρως το νερό που χρησιμοποιούν, θα συγκεντρώνουν ένα συμπύκνωμα τοξικής ή επικίνδυνης ουσίας πολύ μικρού όγκου – που θα μεταφέρεται στο κύκλωμα διαχείρισης τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων. Η επιλογή κινητών μονάδων έχει το πλεονέκτημα της εύκολης αδειοδότησης και της αποφυγής των αντιδράσεων χωροθέτησης μονάδας χειρισμού επικίνδυνων αποβλήτων. Του καθαρισμού θα προηγείται τεμαχισμός των συσκευασιών ώστε να επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και θα μειώνεται ταυτόχρονα ο όγκος του πλαστικού καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο την μεταφορά οικονομικά αποδεκτή. Το πλαστικό, καθαρό και απαλλαγμένο από ουσίες, μπορεί να οδηγηθεί σε οποιαδήποτε αλυσίδα ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον νόμο.

2.3.    Συγκέντρωση και διαχείριση λοιπών γεωργικών απορριμμάτων από πλαστικό. Τα υπόλοιπα πλαστικά μπαίνουν στα αντίστοιχα στάδια στην γραμμή διαχείρισης όπως αυτή περιγράφηκε αδρομερώς παραπάνω. Η επιλογή και το είδος των γεωργικών απορριμμάτων που μπορεί να ενταχθούν στην διαδικασία που περιγράφω, είναι ζήτημα που θα απασχολήσει όσους αναλάβουν τον λεπτομερή σχεδιασμό της πρότασης.

3.       Σύνθεση φορέα διαχείρισης. Στον φορέα, ο οποίος θα πρέπει να ιδρυθεί με νομοθετική ρύθμιση, ενδεικτικά θα συμμετέχουν οι εταιρείες παραγωγής ή εισαγωγής φυτοφαρμάκων, υλικών συσκευασίας, καλλιεργητικών υλικών και άλλων. Επίσης, λόγω της ανάγκης να χρησιμοποιηθούν δημόσιοι χώροι ή τα συστήματα συλλογής απορριμμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να συμμετέχει και αυτή μέσω των συλλογικών της φορέων (Κεντρική Ένωση Δήμων). Σίγουρα θα πρέπει να συμμετέχουν οι τελικοί χρήστες μέσω επαγγελματικών ενώσεων ή άλλων φορέων που υπάρχουν ή θα δημιουργηθούν. Τέλος, μπορεί να εξεταστεί η συμμετοχή άλλων φορέων διαχείρισης αποβλήτων ή ιδιωτών που με κάποιο τρόπο εμπλέκονται στην διαδικασία. Η προτεινόμενη νομική μορφή του υπό ίδρυση φορέα είναι αυτή της Ανώνυμης Εταιρείας.