Το περιβαλλοντικό έγκλημα

Ακόμα κι ο τίτλος ξενίζει. Όταν τηλεφώνησα στον αρχισυντάκτη να του πω ότι θα γράψω για το περιβαλλοντικό έγκλημα, μόνο που δεν με ρώτησε αν βρήκαμε το πτώμα. Κι όμως, στο Ανοικτό Forum για το περιβαλλοντικό έγκλημα που διοργανώθηκε από την Ειδική Γραμματεία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής το μόνο θέμα ήταν αυτό.
Και μόνη η αναφορά σε «περιβαλλοντικό έγκλημα» αντί του συνήθους «περιβαλλοντική παράβαση» αποτελεί τομή στον τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων και σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής στις πολιτικές περιβάλλοντος.
Στην ημερίδα ήταν όλοι εκεί: Η υπουργός, κυρία Μπιρμπίλη, για όσο της το επέτρεψαν οι υποχρεώσεις της, ο υφυπουργός κύριος Μανιάτης, ο επίτροπος περιβάλλοντος κύριος Δήμας, οι Ειδικοί Γραμματείς του ΥΠΕΚΑ κύρια Καραβασίλη και κύριος Ανδρεαδάκης, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο Γενικός Επιθεωρητής Περιβάλλοντος, νομικοί, δικαστικοί, εκπρόσωποι συλλόγων και οργανώσεων και πλήθος κόσμου. Από τις 8:30 το πρωί ως σχεδόν τις 11 το βράδυ.
Στο κομμάτι των ειδήσεων, αυτά που ανακοινώθηκαν και αναμένεται να γίνουν πράξη το επόμενο χρονικό διάστημα είναι :
• Αλλαγές στο νόμο περί επιθεωρητών περιβάλλοντος,
• Μαθηματικός τύπος ( αλγόριθμος) καθορισμού του κόστους αποκατάστασης της περιβαλλοντικής καταστροφής,
• Χρονοδιάγραμμα συμμόρφωσης των υπευθύνων και κλιμάκωση ποινών σε υποτροπή που θα φτάνουν μέχρι κλείσιμο της επιχείρησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα,
• Οριοθέτηση εντός του 2010 οργανωμένης βιομηχανικής περιοχή στα Οινόφυτα και προσπάθεια ανάπλασης του ποταμού Ασωπού,
• Συγκρότηση σε αυτόνομο συντονιστικό σώμα της Ειδικής Γραμματείας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και δημιουργία μικρότερων γραφείων σε επίπεδο περιφέρειας.
Τα όσα όμως προέκυψαν μέσα από τις συζητήσεις και τις θεματικές ενότητες του φόρουμ ήταν πολύ περισσότερα και ενδιαφέροντα. Αρχικά, σαν κεντρικό συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί ότι το ζήτημα της περιβαλλοντικής ευθύνης και της αποκατάστασης της όποιας περιβαλλοντικής ζημιάς θα οδηγήσει σε αλλαγές του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα περιβαλλοντικά θέματα από όλους τους εμπλεκόμενους. Η παρουσία και η τοποθέτηση του Δρ Γεωργίου Ξανθούλη, Δικηγόρου και εκπροσώπου του ΣΕΒ, καταδεικνύει το γεγονός. Το ίδιο και η συνεχής παρουσία μέχρι το τέλος των εργασιών επιτροπής βιομηχάνων από την περιοχή των Οινοφύτων. Η ενσωμάτωση βέβαια στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας 2004/35 περί περιβαλλοντικής ευθύνης μπορεί να ήταν η αφορμή, η αιτία όμως ήταν η ανίχνευση των προθέσεων του ΥΠΕΚΑ απέναντι στα περιβαλλοντικά προβλήματα και οι προθέσεις φαίνεται κλίνουν προς τη μεριά της πάταξης του περιβαλλοντικού εγκλήματος με κάθε τρόπο. Ακόμα κι αν αυτό οδηγήσει σε λουκέτα. Εξ άλλου, αυτό με σαφήνεια και επίταση «ζήτησε» και ο Αντιεισαγγελέας Εφετών κ. Σωτήριος Μπάγιας απευθυνόμενος προς τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος.
Βέβαια, σαφές ήταν και είναι ότι ο νόμος περί περιβαλλοντικής ευθύνης δεν αποσκοπεί στο κλείσιμο επιχειρήσεων ούτε στην επιβολή προστίμων ή ποινών. Στόχος είναι η πρόληψη δια της αυστηρότητας των ποινών. Στόχος είναι να «εξαναγκασθούν» οι επιχειρήσεις να προλαβαίνουν τη ρύπανση. Τούτο επιτυγχάνεται αρχικά από το ύψος των χρηματικών ή άλλων ποινών αλλά κύρια από το κόστος αποκατάστασης της περιβαλλοντικής βλάβης που θα βαρύνει εξ’ ολοκλήρου τον ρυπαντή.
Όλα τα παραπάνω βέβαια προϋποθέτουν αλλαγές τόσο στη νοοτροπία όσο και στον τρόπο δράσης των ελεγκτικών μηχανισμών, ο ρόλος των οποίων αλλάζει. Προϋποθέτει επίσης την αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τους ελέγχους . Προϋποθέτει τέλος θεραπεία των εγγενών και εξωγενών προβλημάτων της ίδιας της δημόσιας διοίκησης όπως τα περιέγραψε ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κύριος Ρακιντζής και αφορούν πολλούς τομείς, από την έλλειψη προσωπικού και εξοπλισμού μέχρι τη διαφθορά και τη διαπλοκή.
Σημαντική ήταν και η παρέμβαση του κ. Ανδρεαδάκη, Ειδικού Γραμματέα της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων που αναφέρθηκε στην ανάγκη περιορισμού της ρύπανσης των υδάτων, εκπόνησης διαχειριστικών σχεδίων και επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένου νερού.
Τέλος συγκινητικές, κριτικές και με περίσσεια πάθους και θάρρους ήταν οι τοποθετήσεις εκπροσώπων συλλογικοτήτων από όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα από τις περιοχές του Ασωπού και της Μεσσαπίας οι οποίες αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα ρύπανσης των υδατικών αποθεμάτων από καρκινογόνες ουσίας όπως το εξασθενές χρώμιο.
Οι προθέσεις της ηγεσίας του ΥΠΕΚΑ δείχνουν να είναι καλές. Οι προθέσεις όμως δεν λύνουν προβλήματα. Θα περιμένουμε, και ελπίζουμε στο επόμενο forum να κάνουμε απολογισμό δράσεων και όχι προθέσεων.


Αρθρο μου, από την σελίδα "Οικολογία" της εφημερίδας "ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΗΧΩ" φύλλο Κυριακής 6 Δεκέμβρη 2009