Έστιν ούν τέχνη μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας;

Έργα των Α, Ραζή, Α. Ραζή, Φαίδωνα και Φασιανού

«Δεν υπάρχει τέχνη πιά, με μόνη ίσως εξαίρεση την λογοτεχνία, αν και ούτε γι’ αυτη δεν ειμαι σίγουρος. Η γλυπτική, η ζωγραφική, η μουσική έχει ήδη αγγίξει το τέλειο, τι μπορείς να περιμένεις πια»; Δήλωσε παρά αναρωτήθηκε ο καλός μου φίλος.

Το ανθρώπινο, σκέφθηκα, αλλά δεν ειπα. Η τέχνη εξερευνά το ανθρώπινο, το εσωτερικό, κάνει ορατό το αόρατο γι’ αυτό μπορεί να ειναι άπειρη κι ατελεύτητη.

«Έτσι όμως δεν έχει σκοπό, δεν επιδιώκει κάτι που να αφορά την ανθρωπότητα ή τον άνθρωπο σαν σύνολο. Συνεπώς, αν η τέχνη δεν απυθύνεται στην κοινωνία, τότε γιατί να μ’ ενδιαφέρει»;

Κάνεις λάθος αν νομίζεις ότι η τέχνη που εσυ σήμερα θαυμάζεις και θεωρείς ως την έκφραση της αξεπέραστης τελειότητας εξέφρασε ποτέ την ανθρωπότητα ή αφορούσε «το όλον». Πάντα σε μειοψηφίες απευθύνεται και από αυτές γίνεται αποδεκτή. 

«Μα πλέον δεν υπάρχουν παρά αντιγραφές ή μιμήσεις των τέλειων»

Στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογέννεση όπως και στη ζωή. Όλοι και όλα στηρίζονται σε ό,τι έχτισαν ή δημιούργησαν ή σκέφθηκαν ή ειπαν όλοι μας οι πρόγονοι στην πορεία τους στη γη. Αν υπάρχει συλλογική μνήμη, μπορεί κανείς να την διακρίνει ανάμεσα στις γραμμές κάθε λογοτεχνικού κειμένου, π.χ. που γράφτηκε σε οποιαδήποτε εποχή και σε οποιοδήποτε μέρος της γης.

.....

Η ανυπαρξία παρθενογέννεσης δεν ειναι κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Δεν συγχωρεί ούτε καθαρίζει τα πάντα. Ίσως να κάνει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην επιροή και το αντίγραφο δυσδιάκριτη σε περιπτώσεις που κινούνται στα όρια, αλλά μέχρι εκεί ...