Παρασκευή 6 Αυγούστου 2010

Επαναστατικός Συντηρητισμός: το ελληνικό παράδοξο

            Συχνά – πυκνά στις πολιτικές μας - και όχι μόνο - συζητήσεις χρησιμοποιούμε τους όρους προοδευτικός ή ριζοσπάστης και συντηρητικός χωρίς να έχουμε μπει καν στον κόπο να τις ορίσουμε καθώς θεωρούμε τη σημασία τους αυτονόητη. Είναι όμως; Ναι, είναι, στον ίδιο βαθμό που είναι ορισμένη και η έννοια «αριστερός». Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας έχει μια υποκειμενική ιδέα του τι σημαίνει να είσαι αριστερός, προοδευτικός, ριζοσπάστης και αν κάποιος «χωράει» σ’ αυτήν, είναι αν όχι τότε είναι δεξιός και συντηρητικός. Οπότε αν φίλος μου παρουσιάζει κάποιον τρίτο και τον περιγράφει σαν αριστερό ή προοδευτικό, αυτόματα αποκλείω την περιγραφή σαν άχρηστη πληροφορία.
            Θεωρώ τίμιο να δώσω τον προσωπικό μου ορισμό της έννοιας «προοδευτικός» πριν προχωρήσω.
            Προοδευτικός λοιπόν είναι αυτός που επιδιώκει και δέχεται αλλαγές σε νόμους, ήθη, έθιμα, απόψεις, ιδέες, θεσμούς, κοινωνικές δομές που στόχο έχουν τον θωράκιση της ελευθερίας, της ισονομίας, των ίσων ευκαιριών, της γνώσης, του αλληλοσεβασμού. Ο συντηρητικός ορίζεται σε αντιδιαστολή με τον προοδευτικό: είναι ο λιγότερο επιδεκτικός σε αλλαγές, όποιες κι αν είναι αυτές: από την ώρα που πιάνει δουλειά, το χρώμα στο βρακί του μέχρι το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Αν τον προοδευτικό τον "φτιάχνουν" οι αλλαγές, ο συντηρητικός αρρωσταίνει σε βαθμό να γίνεται ακόμη και βίαιος κατά όσων τις επιδιώκουν ή τις προωθούν.
            Η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι κατά κανόνα συντηρητική. Οι περισσότεροι από εμάς δύσκολα δεχόμαστε αλλαγές. Μπορεί στα λόγια να τις υποστηρίζουμε αλλά όταν συμβαίνουν, νοιώθουμε να χάνεται η γη κάτω απ’ τα πόδια μας.  Δεν χρειάζεται δα και κάποια ειδική ανάλυση για να γίνει αυτό φανερό. Καμιά ριζοσπαστική ιδέα δεν έγινε εύκολα αποδεκτή παρά μόνο όταν κατά περίπτωση συγκέντρωνε εκείνη την κρίσιμη μάζα υποστηρικτών ώστε να αποτελέσει καθεστώς. Αυτή η διαδικασία είναι σχεδόν πάντα ιδιαίτερα επίπονη και χρονοβόρα. Ο προσεκτικός αναλυτής, ο κοινωνιολόγος ή ο ερευνητής της ψυχολογίας των μαζών θα πει ότι αυτό είναι φυσικό: Αυτοί που στηρίζουν τις υπάρχουσες δομές, τα τηρούμενα ήθη και έθιμα είναι η πλειοψηφία της κοινωνίας. Όσοι θέλουν να τα αλλάξουν έστω και λίγο είναι πάντα η μειοψηφία. Η μετακίνηση από το πολύ στο λίγο στις μάζες είναι δύσκολο γιατί κάποιοι νομίζουν ότι διακυβεύεται το «ανήκειν» κι αυτό είναι που κρατά την κοινωνία ζωντανή (είμαστε ομαδικά ζώα οι άνθρωποι).
            Όλες οι κοινωνίες είναι λοιπόν συντηρητικές, άλλες περισσότερο κι άλλες λιγότερο. Οι πιο αναπτυγμένες κοινωνίες – και αυτό έχει εύκολη εξήγηση – είναι οι λιγότερο συντηρητικές.
            Προφανώς η δική μας, η ελληνική, είναι αρκετά συντηρητική παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζόμενα από πολιτικά κόμματα ή ιδεολογικές ομάδες. Τείνω μάλιστα να αποδεχτώ ότι τα πλέον συντηρητικά κομμάτια της κοινωνίας είναι αυτά που με τυμπανοκρουσίες διαλαλούν την προοδευτικότητά τους. 

5 σχόλια:

  1. Εξαιρετική τοποθέτηση....η ανθρώπινη κοινωνία εν γένει είναι συντηρητική ( πόσο μάλλον η ελληνική) και τα πράγματα κινούνται προς τα μπρος με πολύ αργούς ρυθμούς, ή, με απότομες εκρήξεις.

    Ο συντηρητισμός είναι πολύ βαθύς, δεν έχει να κάνει με ψήφο ή κομματική επιλογή, αλλά με τρόπο σκέψης απέναντι σε όλα τα πράγματα....και με την ικανότητα ή όχι αποδοχής αλλαγών και καινοτομιών σε πράξεις και αντιλήψεις....
    Οι 'ταμπέλες' δεν κάνουν και τον άνθρωπο ή την ιδεολογία.

    Πολύ έξυπνα και σωστά γραμμένο, μπράβο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Το θέμα είναι οχι αν απλώς ειμαστε συντηρητικές κοινωνίες - αναφέρομαι και στις προηγμένες - αλλά ότι όσο περνάει ο καιρός γινόμαστε ακόμη περισσότερο συντηρητικές , σαν ενα είδος περιχαράκωσης σε όσα ξέρουμε, σε οσα θεωρούμε γνωστά και οικεία. Κι αυτό εχει, εν πολλοίς,να κάνει με τις συγκλονιστικές αλλαγές που συντελούνται γύρω μας και μας είναι αδύνατο να τις καταονοήσουμε...
    Η νεολαία ειναι που σερνει το αρμα του συντηρητισμού, ας μην το ξεχνάμε και δεν εχει καμια σχεση με τα παιδιά των λουλουδιών και τις δεκαετίες της απελευθέρωσης. Δεν την ενδιαφέρει η απελευθέρωση. Θέλει το σπιτι, τη δουλειά τη σιγουρη -που δεν την εχει - εναν δεσμό να σέρνεται, δυο παρεουλες κι αυτές ετσι κι ετσι και το κομπιουτερ ....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @Αγαπητή κυρία Prosopa δεν είναι η σημερινή νεολαία αυτή που διέλυσε τον παραγωγικό ιστό αυτής της χώρας, ούτε γεμισε το δημόσιο με άχρηστους, ούτε αύξησε 1000 φορές πάνω το δημόσιο χρέος, ούτε ψήφισε όλες αυτές τις κυβερνήσεις που από τη μεταπολίτευση μεχρι σήμερα όλες ανεξαιρέτως λειτουργούν σαν κοράκια των μεγαλοκατασκευαστών, των μεγαλοπρομηθευτών και των κομματαρχών που γεμισαν το δημόσιο με άχρηστους...

    Δεν είναι δυνατό τόσα χρόνια να δανείζεστε σε βάρος μας, να καταναλώνετε, να μας φορτώνετε ένα φεσι 350 δις ευρώ και να νας θέλετε και χαϊστες, την ώρα που έχετε ξεκοκκαλίσει τα πάντα και δεν εμείς δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει...

    Μια φορά είμαστε καλύτεροι από εσας που με άλλοθι τα Πολυτεχνεία και τα "αγωνιστικες περγαμηνές" γονατίσατε τον τόπο με τις συντηρητικές κατ' ουσίαν πολιτικές σας...

    @Παντελή εξαιρετική ανάλυση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μα κι εγω νεολαια ειμαι, πώς μου επιρριπτετε επομενως ευθύνες για πράγματα που δεν ευθύνομαι κ.Μυτιληναίε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ειρήνη, Ρίτσα, Βαγγέλη σας ευχαριστώ.
    Θα μου επιτρέψετε κάποιες σημαντικές προσθήκες στις σκόρπιες σκέψεις που εξέφρασα στην ανάρτηση. Πρόοδος μπορεί να έλθει και μέσα από συντηρητικές κοινωνίες αλλά με αργούς ρυθμούς. Οι "προοδευτικές" κοινωνίες δεν διστάζουν να αποδεχτούν νέες ιδέες, να τις δοκιμάσουν και να τις απορρίψουν ενδεχομένως, γι' αυτό φέρνουν το αύριο πιο γρήγορα.
    Τις προοδευτικές περιόδους της ιστορίας διαδέχονται σχεδόν πάντα συντηρητικές. Αυτό εξηγείται - δεν είμαι κοινωνιολόγος, μην το ξεχνάτε - και με το γεγονός ότι οι προοδευτικές κοινωνίες μπορεί εύκολα να χάσουν την κοινωνική αποδοχή καθώς η πλειοψηφία των ανθρώπων αδυνατεί να ακολουθήσει τις γρήγορες αλλαγές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή