Συγκρούσεις στο χώρο της ενέργειας

Το νεογέννητο υπουργείο περιβάλλοντος μετρά ακόμη μέρες ζωής όμως θα βρίσκεται στο επίκεντρο συγκρούσεων και θα είναι δέκτης φιλικών ή λιγότερο φιλικών επιθέσεων για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν είναι μόνο οι πολιτικοί αντίπαλοι του κυβερνώντος κόμματος τους οποίους θα έχει απέναντί της η κυρία Μπιρμπίλη ούτε ο σκληρός επιχειρηματικός κόσμος του κατασκευαστικού κλάδου, του οποίου είναι γνωστές οι σχέσεις αίματος με μεγάλα συγκροτήματα που ελέγχουν τα δημοφιλέστερα ΜΜΕ. Δεν είναι, επίσης μόνο, το τμήμα του κομματικού μηχανισμού που δεν καλοείδε έτσι κι αλλιώς την υπουργοποίησή της. Είναι και οι συνάδελφοί της μέλη του υπουργικού συμβουλίου στων οποίων τα χωράφια θα μπαίνει εξ αντικειμένου η νέα υπουργός. Το «οριζόντιο» τμήμα της περιβαλλοντικής πολιτικής θα είναι πιθανώς δυσκολότερο από το «κάθετο».
Ένας χώρος στον οποίο αναμένονται μεγάλες συγκρούσεις είναι αυτός της ενέργειας και ειδικότερα της ηλεκτροπαραγωγής. Οι επιθέσεις που δέχτηκε η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού από οικολογικές οργανώσεις, μεμονωμένα πρόσωπα και πολιτικούς, για τις θέσεις που υιοθέτησε ή τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που ανέλαβε τα τελευταία χρόνια δεν ήταν αστήρικτες. Από τη μια η προσπάθεια να εντάξει τον λιθάνθρακα στον ενεργειακό μας χάρτη ή να επεκτείνει τη χρήση λιγνίτη και από την άλλη ο στην πράξη εξοβελισμός των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε ρόλο «φτωχού συγγενή» έκαναν την Επιχείρηση κόκκινο πανί για τους οικολόγους (και ως τέτοιους φυσικά δεν εννοούμε μόνο τα μέλη του κόμματος των εγχώριων «πράσινων»). Τα παραπάνω χωρίς να ξεχνάμε τα συχνά – πυκνά λοξοκοιτάγματα προς την λύση της πυρηνικής ενέργειας. Τα βαριά πρόστιμα που κατέβαλε μέχρι τώρα η ΔΕΗ για τα δικαιώματα παραγωγής ρύπων, τα πρόστιμα που της επιβλήθηκαν ύστερα από εγχώριους ελέγχους για ελλιπή εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και η ανάδειξή της στην κορυφή των πλέον ρυπογόνων επιχειρήσεων στο χώρο της ενέργειας, τροφοδότησαν τη διαμάχη.
Μετά τις εκλογές και με τη δημιουργία του υπουργείου περιβάλλοντος, πολλοί αναθάρρησαν και πρότειναν δραστικό περιορισμό των επιθυμιών της ΔΕΗ για νέες «βρώμικες» επενδύσεις. Λογικό, θα πει κανείς από τη στιγμή που έχουμε την πιο βρώμικη κιλοβατώρα στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι αφήνουμε στον αέρα περισσότερους ρύπους από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα για κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρικού ρεύματος που παράγουμε. Πρότειναν επίσης μια επιθετική πολιτική στο χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ώστε να απεξαρτηθεί σταδιακά η χώρα από τον άνθρακα.
Αν κανείς περίμενε να μείνει αναπάντητη η εφόρμηση των περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων στο κάστρο της ΔΕΗ, γελάστηκε οικτρά. Η απάντηση που σήμανε και την αντεπίθεση ήλθε από τα σπλάχνα της ΔΕΗ, τους ίδιους της τους εργαζόμενους, και εκφράστηκε από μια σειρά συνδικαλιστικά όργανα όπως ΓΕΝΟΠ, σύλλογος πτυχιούχων υπομηχανικών και άλλα τινά τα οποία δεν συγκράτησα. Τούτοι, στο επιχείρημα των άλλων περί «βρώμικης κιλοβατώρας» αντέτειναν το γνωστό περί «φθηνής κιλοβατώρας» και μάλιστα όχι απλά φθηνή αλλά η φθηνότερη στην Ευρώπη.
Είναι βέβαιο ότι τις σημερινές αναγνωριστικές βολές θα ακολουθήσουν κανονικές εχθροπραξίες. Είναι επίσης βέβαιο ότι οι μπαρουτοκαπνισμένοι και έμπειροι συνδικαλιστές της ΔΕΗ δεν θα έχουν ενδοιασμούς να σταθούν απέναντι στη νεαρή υπουργό εάν προσπαθήσει να επέμβει στα χωράφια της ΔΕΗ χωρίς τη σύμφωνη γνώμη τους. Το έχουν αποδείξει πολλές φορές στο παρελθόν και αυτό το γνωρίζουν καλά όσοι βρίσκονται κοντά στο κυβερνών κόμμα και την εσωτερική του ιστορία.
Δεν είναι ούτε αβάσιμη ούτε χωρίς λόγο ούτε χωρίς παρελθόν η σύγκρουση ανάμεσα σε οικολογικές οργανώσεις και τους συνδικαλιστές της ΔΕΗ και η κλιμάκωσή της είναι βέβαιη. Βέβαιη όμως πρέπει να θεωρείται και η εμπλοκή του ΥΠΕΚΑ σ’ αυτή τη διαμάχη όποια θέση κι αν τελικά πάρει απέναντι στα φλέγοντα ζητήματα της ενέργειας.
Το ζήτημα του ενεργειακού χάρτη της χώρας είναι μείζον. Η ανάγκη για ενεργειακή αυτοτέλεια δεν είναι απλά μια ιδεοληψία αλλά μπορεί να αναχθεί σε ζήτημα εθνικής ασφάλειας ή εθνικής αυτοτέλειας. Το σταυρόλεξο που καλείται να λύσει το επιτελείο της υπουργού δεν είναι για εύκολους λύτες. Πρέπει να ενισχύσει την ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας από τη μια χωρίς συμβιβασμούς σε ζητήματα υγείας των πολιτών της και προστασίας του περιβάλλοντος από την άλλη. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να έχει πάντα υπόψη της τις υποχρεώσεις της χώρας για συμμόρφωση στο κοινοτικό δίκαιο. Έτσι, για παράδειγμα, οι επιταγές για υγιή ανταγωνισμό ανάμεσα σε επιχειρήσεις - μετά την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας – επιβάλουν την αναλογική πρόσβαση όλων των «παικτών» στις πηγές παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι πρόσβαση στο λιγνίτη της χώρας θα πρέπει να έχουν και ιδιώτες. Η προηγούμενη κυβέρνηση επέλεξε να παραχωρήσει σε αυτούς νέα κοιτάσματα στη Δράμα, στην Ελασσόνα και στη Φλώρινα. Η κίνηση αυτή βρήκε αντίθετους τόσο τους συνδικαλιστές της ΔΕΗ όσο και τις οικολογικές οργανώσεις, τον καθένα για διαφορετικούς λόγους. Δεν βρήκε όμως αντίθετες τις τοπικές κοινωνίες. Τουλάχιστον όχι στο σύνολό τους. Η παρούσα κυβέρνηση τι θα επιλέξει να πράξει; Ποιους θα δυσαρεστήσει; Θα βρει τον τρόπο να αποφύγει το σκόπελο;
Κι αν τα καταφέρει, θα είναι μόνο για λίγο. Μέχρι να πέσει πάνω στον επόμενο. Κι αυτός μπορεί να έχει το όνομα του ειδικού χωροταξικού για τις ανανεώσιμες, μπορεί να έχει αυτό της επέκτασης των λιγνιτικών μονάδων μπορεί όμως να έχει κι αυτό της πυρηνικής ενέργειας. Ίδωμεν. Η κυρία Μπιρμπίλη δείχνει έτοιμη για συγκρούσεις, δείχνει να τα βγάζει πέρα σε μάχες, μένει να δοκιμαστούν οι αντοχές της στη διάρκεια και στις πολυμέτωπες επιθέσεις. Εύχομαι να τα καταφέρει.

Αρθρο μου, από την σελίδα "Οικολογία" της εφημερίδας "ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΗΧΩ" φύλλο Κυριακής 29 Νοέμβρη 2009

.