Ασκουρίδα

Αφορμή για το παρόν θέμα στάθηκε το χτεσινό ρεπορτάζ γύρω απ' την σχεδιαζόμενη ανασύσταση της λίμνης Ασκουρίδας (Νεζερού) στην ορεινή κοινότητα της Καλλιπεύκης στη Λάρισα.

Πολλοί είναι εκείνοι που στην ιδέα της ανασύστασης ονειρεύονται μιλιούνια τουρίστες και τα αντίστοιχα πεντάευρα να συρρεόυν στις τσέπες τους. Ονειρεύονται επιδοτήσεις, ξενοδοχεία, αρπαχτές, κονόμες και βάλε. Πολλοί θαρρούν ότι το φαινόμενο "Λίμνη Πλαστήρα" μπορεί να επαναλαμβάνεται ως κανόνας σε όλες τις περιπτώσεις. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απογοητευτούν στην πράξη. Αυτό, βέβαια, καθόλου δεν με πειράζει. Το αντίθετο μάλιστα.

Αυτό που με φοβίζει είναι η προχειρότητα με την οποία το Ελληνικό Δημόσιο προσεγγίζει τα λεγόμενα "μεγάλα έργα" και η μαγική σχεδόν ικανότητά του να τα μετατρέπει σε χίμαιρες η να τα ολοκληρώνει ως καρικατούρες. Για παράδειγμα, φοβάμαι ότι κανείς δεν έχει προσεγγίσει με την δέουσα προσοχή έργα και μελέτες που θα έπρεπε να προηγηθούν της τελικής μελέτης πριν ξεκινήσει η καθ' εαυτή αποκατάσταση. Να εξηγηθώ αν και θα αναγκαστώ να χρησιμοποιήσω γλώσσα όχι πάντα οικεία σε όλους. Η λίμνη Ασκουρίδα είναι κλασσικό παράδειγμα "κλειστής" λίμνης. Επρόκειτο ουσιαστικά για μια ορεινή λεκάνη χωρίς έξοδο στην οποία συνέρρεαν τα νερά των χειμάρων από τις γειτονικές πλαγιές του Ολύμπου. Το κακό είναι ότι οι χείμαροι στην πορεία τους δεν κουβαλάνε μόνο νερό αλλά τμηματικά κατεβάζουν μαζί τους σε χαμηλότερα σημεία και κομμάτια του ίδιου του βουνου. Μικρές ή και μεγαλύτερες πέτρες και χώματα σταδιακά έφταναν στη λεκάνη και χρόνο με το χρόνο σχημάτισαν ένα στρώμα αρκετών μέτρων πάχους καθιστώντας τη λίμνη σχετικά αβαθή. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι η λίμνη είχε ημερομηνία λήξης. Κάποια στιγμή οι φερτές ύλες θα γέμιζαν ως επάνω την ορεινή λεκάνη και τα νερά θα έβρισκαν διέξοδο προς τον κάμπο.

Τι έχει αλλάξει σήμερα; Τίποτα ή σχεδόν τίποτα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία ώστε να ξέρουμε αν και με ποιόν τρόπο έχουν αλλάξει τα μετεωρολογικά δεδομένα της περιοχής. Δεν ξέρουμε αν έχει μεταβληθεί το ύψος ή και η ένταση των βροχοπτώσεων και, κατά συνέπεια, ο όγκος των φερτών υλών που φτάνουν στο οροπέδιο. Δυστυχώς επίσης, αν αποφασισθεί η εκτέλεση του έργου είναι αργά πια να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε μετρήσεις τώρα ώστε να βγάλουμε συμπεράσματα. Αυτό όμως που πρέπει να γίνει πρώτα απ' όλα είναι η μελέτη, σχεδίαση και εκτέλεση εργων συγκράτησης των φερτών υλών στους χειμάρους ώστε να εξασφαλιστεί η παράταση της ζωής της υπό ανασύσταση της λίμνης.

Διάβασα στο ρεπορτάζ ότι συζητήθηκαν δύο σενάρια που έχουν να κάνουν με το ύψος του φράγματος και κατά συνέπεια με την έκταση την οποία θα κατακλυστεί. Λογικά και ευτυχώς επιλέχτηκε το σενάριο που προβλέπει υψηλότερο φράγμα άρα και μεγαλύτερο βάθος. Η μορφολογία του οροπέδιου - όσι γνωρίζουν την περιοχή καταλαβαίνουν τι εννοώ - είναι τέτοια ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι γνωστό. Δεν ξέρω ποιό προβλέπεται να είναι το μέγιστο βάθος της λίμνης. Ένα είναι σίγουρο: τη μεγαλύτερη έκταση θα καταλαμβάνουν νερά μικρού βάθους. Αν στις εκτάσεις που θα απομείνουν καλλιεργήσιμες απαγορευτεί η χρήση χημικών και φυτοφαρμάκων είναι σίγουρο ότι θα αναπτυχθεί ένας πλούσιος ορεινός υγροβιότοπος. Είναι σίγουρο επίσης ότι θα μπορέσουν να αναπτυχθουν ήπιες τουριστικές δραστηριότητες. Δραστηριότητες από εκείνες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν σημαντικά το πενιχρό αγροτικό εισόδημα αλλά θα εμποδίσουν αεριτζήδες να "χεστούν στο ταληρο". Αν όμως δεν ελεγχθούν τώρα οι φερτές ύλες, όσο ΄χαμηλότερο θα είναι το φράγμα τόσο πιό σύντομη θα είναι και η ζωή της λίμνης.