Αν υποθέσουμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματικότητα - και όλα δείχνουν πως είναι - τότε οι εξελίξεις και τα φαινόμενα που αυτή προκαλεί δεν περιγράφονται με την λέξη «ντόμινο» όσο ίσως με την λέξη «χιονοστιβάδα» ή οτιδήποτε πιο χαοτικό και ταχύτερο. Για παράδειγμα, αν υποθέσουμε ότι οι εκτεταμένες πυρκαγιές στην περιοχή της Μεσογείου είναι αποτέλεσμα της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας της περιοχής και της παρατεταμένης λειψυδρίας, τότε η καταστροφή των δασών επιτείνει έντονα το ίδιο το φαινόμενο που την προκάλεσε. Φέρνει δηλαδή περισσότερη ανομβρία, περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας και γρηγορότερη επέλευση των κλιματικών αλλαγών. Όχι όμως με την μορφή της προβλέψιμης πορείας και εξέλιξης του φαινομένου που θα μπορούσε να περιγραφεί βήμα προς βήμα αλλά με τη χαοτική, ανεξέλεγκτη και απρόβλεπτη εξέλιξη άλλων φαινομένων.
Δεν υπάρχει μαθηματικό μοντέλο που να δέχεται και να συνυπολογίζει τόσες μεταβλητές, μη μετρήσιμες ή μη προβλέψιμες παραμέτρους, με τόσο πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις. Δεν υπάρχει λογισμικό τέτοιων δυνατοτήτων ούτε υπολογιστής τέτοιας υπολογιστικής δύναμης ώστε να προβλέψει με ακρίβεια αυτή την εξέλιξη. Ίσως μόνο νύξεις μπορούμε να κάνουμε όλοι μας. Απαισιόδοξες ή λιγότερο απαισιόδοξες. Δυστυχώς, στο κομμάτι της πρόβλεψης, είμαστε αναγκασμένοι να στεκόμαστε αμήχανοι και να παρακολουθούμε το φαινόμενο εν εξελίξει. Η φύση δεν παύει ποτέ να μας εκπλήσσει.
Είναι σίγουρο ότι ο πλανήτης θα βρει σημείο ισορροπίας. Είναι σίγουρο επίσης ότι στην αναζήτηση αυτού του σημείου λογαριάζει ελάχιστα την ύπαρξη του ανθρώπου όσο κι αν η υπεροπτική μας συλλογική συνείδηση συγχέει το μέλλον του πλανήτη με το μέλλον της ανθρωπότητας ή ταυτίζει τις έννοιες «πλανήτης» και «ανθρωπότητα». Δεν ξέρουμε πόσο σύντομα θα βρεθεί αυτό το σημείο ισορροπίας. Ίσως και να μην ενδιαφέρει. Ίσως αυτό που ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή είναι να δούμε αν μπορούμε να μετριάσουμε τα αποτελέσματα των εξελίξεων, αν μπορούμε να τις προλάβουμε (αν και έχω σοβαρές πλέον επιφυλάξεις γι' αυτό). Ίσως αυτό που ενδιαφέρει είναι το πόσο έτοιμοι είμαστε τόσο για τις ίδιες τις εξελίξεις όσο και για την επόμενη μέρα.
Στην αναζήτηση αυτής της «ετοιμότητας» θα πρέπει να αλλάξουμε την κλίμακα σκέψης μας. Το «τοπικό» θα πρέπει να αντικατασταθεί από το «παγκόσμιο».
Σήμερα, τι κάνουμε όμως σήμερα;
Απαιτείται μια ριζική αναθεώρηση των εννοιών «ανάπτυξη» και «περιβαλλοντική πολιτική». Ιδέες ανάπτυξης που γεννήθηκαν μόλις την προηγούμενη δεκαετία είναι πια τραγικά παρωχημένες. Αν, για παράδειγμα, στις αρχές του '90 κάποιοι συνέδεαν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας με τον τουρισμό και την εκμετάλλευση της φυσικής ομορφιάς, και στο σχεδιασμό τους περιλάμβαναν και την «αξιοποίηση άχρηστων δασικών εκτάσεων», σήμερα μας κάνουν να γελάμε θλιμμένα. Γιατί σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές της βόρειας Αφρικής, όλα αυτά ηχούν αστεία. Γιατί αυτές οι ιδέες πλέον μυρίζουν αρπαχτές κι όχι ανάπτυξη. Αν κάποτε μετρούσαμε τους ελεύθερους χώρους με συντελεστές δόμησης, πλέον θα πρέπει να τους μετράμε με συντελεστές φυτοκάλυψης. Αν μέχρι τώρα υπολογίζαμε το ποσοστό των αρδευόμενων εκτάσεων, πλέον θα πρέπει να μετράμε το ποσοστό των δυνητικά καλλιεργήσιμων. Αν μέχρι σήμερα υπολογίζαμε την επίδραση της εισαγωγής ορυκτών καυσίμων για παραγωγή ενέργειας στο ενεργειακό μας ισοζύγιο, τώρα θα πρέπει να υπολογίζουμε αν και πόσες μορφές ανανεώσιμων πηγών μπορούμε ακόμη να εκμεταλλευτούμε.
Δυστυχώς, αναλώσαμε πολύτιμο χρόνο συζητώντας αν και σε ποια έκταση θα πρέπει να εφαρμόσουμε φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικές. Τώρα, δεν υπάρχει πλέον καιρός για συζητήσεις. Τώρα δεν υπάρχει πλέον καιρός για συμβιβασμούς ανάμεσα στην ανάπτυξη και στο περιβάλλον. Τώρα είναι καιρός για άμεσες και καίριες δράσεις. Τέλος οι συζητήσεις για τη διαχείριση των δασών. Τέλος οι συζητήσεις για τη διαχείριση των νερών. Τέλος οι συζητήσεις για το ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τέλος στην τσιγκουνιά για φιλοπεριβαλλοντικές επενδύσεις. Τώρα είναι η ώρα για δράσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου