Οι άγνωστες "Σκουριές"

Λίμνη τυρογάλακτος στην περιοχή Φαλάνης, Λάρισας

Γι’ αυτά δεν θα γράφουν επί μέρες οι εφημερίδες και δεν θα γυριστούν τηλεοπτικές εκπομπές, ντοκιμαντέρ και συζητήσεις. Δεν θα πέσουν μολότοφ, δεν θα κινητοποιηθούν ΜΑΤ και δεν θα εκδράμουν διαδηλωτές από κάθε γωνιά της Ελλάδος. Δεν θα γίνουν πολυσέλιδα αφιερώματα σε περιοδικές εκδόσεις ούτε θα αναδειχθούν λαϊκοί ήρωες. Δεν θα αποκλειστούν δρόμοι, δεν θα καούν λάστιχα, δεν θα ονομασθούν χωριά «Γαλατικά». Δεν θα ξεσηκωθούν αγανακτισμένοι οικολόγοι, δεν θα ξεσπαθώσουν επαγγελματίες της διαμαρτυρίας, δεν θα διχασθεί η επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα ούτε θα απασχολήσουν διχαστικά τοπικές κοινωνίες που αβαντάρονται πολιτικά από κόμματα και επαγγελματίες ακτιβιστές.

Κι όμως, τα νερά – υπόγεια, επιφανειακά, γλυκά, αλμυρά – κινδυνεύουν εξίσου, επικερδείς δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός, πλήττονται, το κράτος δεν έχει κάποιο άμεσο όφελος, οι τοπικές κοινωνίες δεν ερωτήθηκαν ποτέ, η υγεία δεν προστατεύεται και οι υγειονομικοί κανόνες δεν τηρούνται. Κι όμως το φυσικό περιβάλλον δέχεται βαρύτατα και συνεχή πλήγματα.

Δεν γίνεται λόγος για μια ή δύο ή τρεις περιπτώσεις. Ούτε καν για μερικές δεκάδες. Δεν περιορίζονται γεωγραφικά σε μια περιοχή και έχουν επίσης εθνική σημασία. Απλώνονται από άκρη σε άκρη στην Ελλάδα και ρυπαίνουν παντού.
Που συμβαίνουν αυτά; Δίπλα μας. Περισσότερα από τρεις χιλιάδες ελαιοτριβεία, ελαιουργεία και τυροκομεία σε κάθε γωνία της Ελλάδας, σε βουνά, πεδιάδες και ακτές αποθέτουν τα σχεδόν ανεπεξέργαστα απόβλητά τους σε ρέματα, ποτάμια, λίμνες και θάλασσες, στο έδαφος, σε σκάμματα, σε πηγάδια και γεωτρήσεις. Τόνοι ρυπαντικού φορτίου και ελαίων δεσμεύουν οξυγόνο, σαπίζουν και όζουν, προκαλούν ευτροφισμό και αργό θάνατο οικοσυστημάτων, κάνουν αβίωτο τον βίο περιοίκων, ξεραίνουν καλλιέργειες, δηλητηριάζουν το χώμα, ρυπαίνουν υπόγειους υδροφορείς και προκαλούν έμμεσα ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές.

Γιατί αλήθεια; Γιατί συμβαίνει από την μια και γιατί σιωπούν αιδημόνως οι πάντες από την άλλη;

Η αλήθεια είναι ότι πάρα πολλές από τις χιλιάδες αυτές παραγωγικές μονάδες, διαθέτουν εξοπλισμό επεξεργασίας αποβλήτων. Η αλήθεια επίσης είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία του εξοπλισμού αυτού αδυνατεί να επεξεργαστεί τα απόβλητα όπως η νομοθεσία, οι διεθνείς συμβάσεις και η άδεια λειτουργίας της κάθε μονάδας επιτάσσει. Με απλά λόγια, πολλά από τα ελαιοτριβεία ή τυροκομεία, διαθέτουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων οι οποίες δεν λειτουργούν. Εγκαταστάσεις για τις οποίες ξόδεψαν δεκάδες ίσως και εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.

Τα παράλογα δεν τελειώνουν εδώ. Αντίθετα γίνονται περισσότερα και περισσότερο παράλογα. Οι μελετητές, οι υπηρεσίες αδειοδότησης και οι κατασκευαστές των εγκαταστάσεων γνωρίζουν ότι αυτό που μελετούν, αδειοδοτούν, κατασκευάζουν δεν πρόκειται να δουλέψει. Δέχονται όμως να παίξουν το ρόλο τους σε ένα θέατρο. Και το κάνουν επ’ αμοιβή. Όχι για ψίχουλα, όχι. Πληρώνονται αδρά ώστε να κατασκευάσουν κάτι άχρηστο. Θα πληρώνατε ποτέ για ένα ψυγείο που δεν ψύχει; Για έναν φούρνο που δεν ψήνει; Παράλογη ερώτηση αλλά σε παράλογες εποχές ζούμε.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Παλιότερα υπήρχε η άποψη ότι έτσι είναι. Ότι δεν υπάρχει λύση. Ότι το τυρόγαλο και ο κατσίγαρος (το απόβλητο των τυροκομείων και των ελαιοτριβείων αντίστοιχα) δεν αποδομούνται, ότι το μικρό μέγεθος των εγκαταστάσεων και η εποχικότητα των δραστηριοτήτων έχουν ως τίμημα την ρύπανση.

Τίποτα χειρότερο από μια μικρή αλήθεια τυλιγμένη σε ένα τεράστιο ψέμα. Είναι αλήθεια ότι το μέγεθος και η εποχικότητα είναι ανασταλτικοί παράγοντες αλλά σαφώς όχι απαγορευτικοί. Γιατί τότε επικρατεί το ψέμα; Γιατί η πολιτεία και οι πολίτες ανέχονται περισσότερες από 3.000 σημειακές πηγές έντονης ρύπανσης σε όλη τη χώρα;

Διότι γύρω από αυτά τα τρεις χιλιάδες και πλέον σημεία έχει στηθεί ένα πλέγμα διαπλοκής ανάμεσα σε πολιτικούς, ανθρώπους της αυτοδιοίκησης, υπηρεσιακούς παράγοντες, επαγγελματικούς συλλόγους, πανεπιστημιακούς κύκλους, επιχειρηματίες. Ένα σύστημα το οποίο αυτοσυντηρείται και αναπαράγεται στην πλάτη της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας η οποία αδυνατεί να αντιδράσει επειδή δεν γνωρίζει τον τρόπο, επειδή άγεται και φέρεται από επιτήδειους οι οποίοι της παρουσιάζουν το έλασσον ως μείζον και αντίστροφα, ανάλογα με τα συμφέροντα που ο καθένας από τους διαμορφωτές άποψης υπηρετεί. Μιας κοινωνίας που εκπαιδεύεται ώστε να καταναλώνει τα εύκολα και να προσπερνά τα σοβαρά.

Ας αποφασίσουμε να βάλουμε ένα τέλος ΚΑΙ σε αυτόν τον παραλογισμό. Μια οριστική και αμετάκλητη τελεία με απλές αποφάσεις οι οποίες θα έχουν στόχο όχι τη διασπάθιση ευρωπαϊκών κονδυλίων αλλά την επίλυση προβλημάτων.