Ιδού, κύριοι. Πάρτε θέση

Συχνά έχω κληθεί να απαντήσω στο ερώτημα ποιος κλάδος της ελληνικής βιομηχανίας είναι ο πλέον ρυπογόνος. Οι περισσότεροι συνομιλητές μου εκπλήσσονται όταν απαντώ ο μεταποιητικός κλάδος της πρωτογενούς αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Είναι όμως η πικρή αλήθεια.

Πάρτε για παράδειγμα δύο ενδεικτικούς κλάδους, έναν από κάθε τομέα πρωτογενούς παραγωγής: τα ελαιοτριβεία και τα τυροκομεία. Καθημερινά και για όλη την τυροκομική ή ελαιοκομική περίοδο, χιλιάδες τόνοι ιδιαίτερα επιβαρυμένων αποβλήτων καταλήγουν σε κάθε είδους υδάτινο πόρο και στο έδαφος, προκαλώντας τεράστιες οικολογικές και οικονομικές καταστροφές. Δεν είναι το μέγεθος της ρύπανσης που προκαλεί η κάθε μια μονάδα ξεχωριστά που με οδηγεί στη διαπίστωση αλλά η γεωγραφική εξάπλωση και το πλήθος. Κυριολεκτικά όλη η Ελλάδα είναι γεμάτη μικρά τυροκομεία και ελαιοτριβεία που συνεισφέρουν από λίγο αλλά η αθροιστική τους δράση έχει πολλές φορές τραγικά αποτελέσματα.

Τις καταστροφικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης διάθεσης στο περιβάλλον των αποβλήτων των παραπάνω δραστηριοτήτων έχω καταγγείλει επανειλημμένα και επί σειρά ετών σε κάθε αρμόδιο οποιασδήποτε βαθμίδας της υπηρεσιακής ή πολιτικής ιεραρχίας. Το αποτέλεσμα ήταν πάντα ένα μεγάλο μηδενικό. Άλλες φορές δεν υπήρχε η θέληση γα λύση, άλλες δεν υπήρχε η γνώση και άλλες τίποτα από τα δύο. Μερικές φορές το πρόβλημα είχε απλά την ατυχία να έχει την ίδια αντιμετώπιση που είχαν ένα σωρό άλλα θέματα και που σταδιακά και ανεπαίσθητα οδήγησαν τη χώρα στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική χρεοκοπία που βιώνει σήμερα.

Επί σειρά ετών η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση επιχειρούσε να λύσει το πρόβλημα κάνοντάς το δικό της – κι ας μην είναι. Είναι πρόβλημα των ιδιοκτητών της κάθε μονάδας. Προσπαθούσε με παρεμβατισμό να επιβάλει μεθόδους επίλυσης χωρίς αυτό να είναι δουλειά της. Δοκίμαζε να δημιουργήσει επιχειρηματικές ευκαιρίες για τον εαυτό της ενώ γνώριζε καλά ότι ποτέ και πουθενά δεν τα κατάφερε σαν επιχειρηματίας. Προκαλούσε ατέρμονες και ατελέσφορες συζητήσεις με πανεπιστημιακούς ή ειδικούς, δημιουργούσε επιτροπές, υποεπιτροπές, φόρουμ και ημερίδες. Ένα ατέλειωτο παζάρι αερολογιών, ανέξοδων εξαγγελιών, απύθμενων κενολογιών και το πρόβλημα παρέμενε και παραμένει. Κατά καιρούς έχουν ανακοινωθεί ή έχουν εξεταστεί σενάρια απόληψης πολύτιμων υλικών, εξάτμισης, οξείδωσης, αποδόμησης, ενεργειακής αξιοποίησης και μύρια όσα θαμαστά. Μόνο η φόρτωση σε πυραύλους και αποστολή στο φεγγάρι δεν έχει ακόμα κατατεθεί ως η πλέον ενδεδειγμένη λύση, αν και αν το παρόν διαβαστεί από κανέναν φωστήρα, διόλου απίθανο να γίνει θέμα μεταπτυχιακής εργασίας.

Το πρόβλημα όμως μπορεί η πολιτεία να το λύσει με μια απόφαση η οποία δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από μισή, άντε μια σελίδα. Δείτε:

«Τα λύματα στην έξοδο της βιομηχανίας και πριν την απόρριψή τους θα πρέπει να έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά κατά μέγιστο:  1. Όταν αποδέκτης είναι η θάλλασσα, BOD5 ≤ 15 mg/lt, κ.τ.λ. 2. Όταν αποδέκτης είναι κλειστή λίμνη, κ.τ.λ.  Σε περίπτωση που τα όρια αυτά δεν τηρούνται και αυτό δεν οφείλεται σε μηχανική ή άλλη βλάβη του συστήματος επεξεργασίας ή σε ατύχημα, τότε αφαιρείται η άδεια λειτουργίας της μονάδας για …… ημέρες . Σε υπότροπους επιβάλλεται η ποινή της οριστικής αφαίρεσης αδείας τα επιχείρησης. Οι επιχειρήσεις καλούνται εντός αποκλειστικής προθεσμίας 24 μηνών από την έναρξη ισχύος του Νόμου να υποβάλουν στις αρμόδιες για την αδειοδότηση και τον έλεγχό τους αρχές πλήρη φάκελο με την επιλεγείσα μέθοδο επεξεργασίας των αποβλήτων τους καθώς και εγγύηση τήρησης των ορίων των ρύπων που ο Νόμος προβλέπει. Την εγγύηση παρέχουν από κοινού ο μελετητής, ο κατασκευαστής και ο διαχειριστής της μεθόδου ή της μονάδας επεξεργασίας των αποβλήτων. Η εγγύηση, πέρα από την ανάληψη της αστικής ευθύνης συνοδεύεται και από κατάθεση εγγυητικής επιστολής χρηματικού ποσού ύψους ……. € το οποίο εκπίπτει υπέρ των ελεγκτικών μηχανισμών και υπέρ του πράσινου ταμείου αναλογικά, μετά από κάθε βεβαίωση παράβασης tων όρων και των ορίων που ο παρών προβλέπει. Το ποσό της εγγύησης αναπροσαρμόζεται προς τα πάνω και η εγγυητική επιστολή αντικαθίσταται από νέα μετά από κάθε έκπτωση της προηγούμενης».

Ένα τέτοιο νομοθέτημα, οδηγεί τους ενδιαφερόμενους στην σύντομη αναζήτηση της προσφορότερης για αυτούς λύσης από την πληθώρα αυτών που κυκλοφορούν στην αγορά. Η παροχή χρηματικών αλλά και εγγυήσεων αστικής ευθύνης αναγκάζει την αγορά αλλά και τους μελετητές να κινηθούν υπεύθυνα, το κράτος περιορίζεται στο φυσικό του ρόλο, το περιβάλλον λύνει ένα σημαντικό του πρόβλημα και το πελατειακό σύστημα διακυβέρνησης της χώρας δέχεται ένα καίριο πλήγμα.

Η παραπάνω πρόταση ίσως έχει ατέλειες, ίσως χρειαστεί να συμπληρωθεί με κάποιες λεπτομέρειες, ίσως τελικά χρειασθεί να γίνει ένα νομοθέτημα περισσοτέρων της μιας σελίδας, όμως δείχνει την κατεύθυνση που οφείλει α κινηθεί η πολιτεία : η γραφειοκρατία, η ανομία, η διαφθορά, η ανευθυνότητα, η αναποτελεσματικότητα μισούν την απλότητα και εσκεμμένα προωθούν την πολυπλοκότητα. Δεν είναι καιρός να το αλλάξουμε;