Το κράτος ως κομματικό βιλαέτι

Παρά τα όσα προσπαθούν να επιβάλλουν οι παραχαράκτες της νεοελληνικής ιστορίας, ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας έχει προσφέρει πάρα πολλά σε αυτόν τον τόπο. Σίγουρα όχι όσα έπρεπε ή όσα μπορούσε, με βεβαιότητα όχι όσο γρήγορα απαιτούσαν οι παγκόσμιοι ρυθμοί, αλλά η απόσταση από εκεί μέχρι τον πλήρη μηδενισμό του έργου του ΠΑΣΟΚ και την δαιμονοποίηση προσώπων και ιδεών μόνο με λάσπη, υπερβολή και ψέμα μπορεί να καλυφθεί.

Ένα από τα θετικά που προσπάθησε να εισάγει στη δημόσια διοίκηση ο τελευταίος πρωθυπουργός του ΠΑΣΟΚ, ήταν η αλλαγή στον τρόπο ορισμού των Γραμματέων των Υπουργείων. Το σκεπτικό ήταν απλό: οι γραμματείς είναι οι ενδιάμεσοι της πολιτικής ηγεσίας και του κρατικού μηχανισμού. Είναι αυτοί που αναλαμβάνουν να μετατρέψουν σε καθημερινή πρακτική τις πολιτικές αποφάσεις. Επειδή αποτελεσματικός κρατικός μηχανισμός είναι αυτός που έχει συνέχεια και δεν αδρανεί σε περιόδους κυβερνητικών αλλαγών, θα πρέπει και όλη του η δομή να είναι σταθερή, αξιοκρατικά επιλεγμένη, διαρκώς αξιολογούμενη.

Με βάση τα παραπάνω, οι Υπουργοί σχεδιάζουν και συντονίζουν, οι Γραμματείς συγκεκριμενοποιούν και επιλέγουν το σχέδιο και τον τρόπο υλοποίησης και ο κρατικός μηχανισμός εκτελεί. ΟΙ Υπουργοί επιλέγονται από τον Πρωθυπουργό και οι Γραμματείς μέσα από κάποια διαδικασία. Η θητεία των Γραμματέων δεν (πρέπει να) ακολουθεί αυτή της κυβέρνησης. Το σχέδιο, σαν θεωρία, ήταν απόλυτα σωστό. Εφαρμόστηκε όμως λάθος, σε πολλές περιπτώσεις καταστρατηγήθηκε, σε άλλες αγνοήθηκε.

Θα περίμενε κανείς, η νέα κυβέρνηση να «πατήσει» πάνω στο σκεπτικό, να το βελτιώσει και να το ενισχύσει.

Αντ’ αυτού, ακούσαμε χθες - προχθές ότι τα τρία κόμματα που συγκροτούν την κυβέρνηση μοιράστηκαν τις Γραμματείες (6 εμείς, 3 εσείς, 2 οι τρίτοι), έψαξαν τις κομματικές τους επετηρίδες, ξεσκόνισαν τα τεφτέρια τους, μέτρησαν τις οφειλές τους σε πρόσωπα και κουμπαριές και έφτιαξαν το δικό τους κράτος. Δεν λέω ότι τα πρόσωπα που επελέγησαν δεν είναι ικανά. Μπορεί να αποδειχθούν ικανότατα. Αυτό που λέω είναι ότι η λογική του κράτους – σουλτανάτου που χωρίζεται σε κομματικά βιλαέτια μάλλον αποτελεί ένα αναχρονιστικό μοντέλο δόμησης κράτους. Κάνω λάθος; Δεν ρωτώ φυσικά τον Σαμαρά. Ο Αντώνης, αν μπορούσε, θα όριζε ως μοναδικό προσόν διορισμού την Μεσσηνιακή καταγωγή. Δεν ρωτώ ούτε τον Βενιζέλο. Ο Βαγγέλης είναι η πρωσοποποίηση του αριβίστα, αμοραλιστή πολιτικού. Δεν ρωτώ καν τον κύριο Φώτη, φοβάμαι μην ταράξω την μακαριότητά του. Ρωτώ όλους όσους έχουν παλέψει ή εξακολουθούν να μάχονται για την μεταρρύθμιση του κράτους και των δομών τους και συν – στεγάζονται με τους παραπάνω, τουλάχιστον στα δύο μικρότερα κόμματα. Και τους ρωτώ ευθέως: πόσα ακόμα πισωπατήματα θα ανεχτούμε;